Кыргыз тили Этиштин чактары

Баткен шаары Кызыл-Жол орто мектеби кыргыз тили жана адабияты мугалими Алимова Махабат Ташбаевна

5-класс

Тема:Этиштин чактары

Сабагыбызда көңүлдүү маанай каалаймын! Анда эмесе,кеттик!

Этиш деген эмне эле?

Этиш заттын сын-сыпатын көрсөткөн сөз түркүмү. Ал эмне кылды,эмне кылып жатат, кандай, канча деген суроолорго жооп берет.

Мисалы: Миңдеген адамдар үйүндө карантинде отурушат .

• Кыймыл-аракетин
• Кандай,канча деген суроолор сын жана сан атоочтор
• Сүйлөмдө этиш сөз ‘’отурушат’’

Сабактын максаты жана көрсөткүчтөр:

• Максаты:
• Этиш сөздөрдүн чактары жөнүндө билебиз.
• Сүрөттөргө карата этиш сөздөрдү катыштырып сүйлөм түзөбүз.
• Түзүлгөн сүйлөмдөрдү чактарга ажыратабыз.

• Көрсөткүчтөр:
• Этиш сөздөрдү катыштырып сүйлөм түзө алсак,
• Түзүлгөн сүйлөмдөрдун чактарын аныктай алсак,
• Практикада туура колдоно алсак.

БАКТЫЛУУ КӨЗ ИРМЕМДЕРДИ ЭСТЕП СҮРӨТКӨ КАРАТА СҮЙЛӨМ Т ү ЗӨБҮЗ.

№ 1

№ 4

№ 2

ПРИМЕЧАНИЕ. Чтобы изменить изображения на этом слайде, выберите рисунок и удалите его. Затем нажмите значок вставки рисунка в заполнителе, чтобы вставить собственное изображение.

№ 5

№ 3

Этиштин 3чагы бар: өткөн чак, учур чак, келер чак.

Асема жана Эмил кол кармашып чуркап жатышат.

Ж аратылыш койнунан карагат терип жедик .

Эмне кылып жатышат?

Учурдагы кыймыл-аракет

Эмне кылдык?

Болуп өткөн кыймыл

Күзүндө жеген дарбыздын даамы таңдайда калган .

Эмне болгон?

Өтүп кеткен кыймыл

Келерки жумада атам менен футбол ойноого барабыз.

Элина аябай шаңдуу күлүп жатат .

Эмне кылабыз?

Алдыда боло турган кыймыл

Эмне кылып жатат?

Учурдагы кыймыл

Учур чак сүйлөп жаткан мезгилде болуп жаткан кыймыл-аракетти билдирет.

Келер чак сүйлөп жаткан мезгилден кийин

Учур чак жөнөкөй жана татаал түрдө болот.

болуучу кыймыл-аракетти билдирет.

Жөнөкөй түрү этишке -уу+да, -а(й) мүчөлөрүнүн жалганышы менен жасалат.

кубандыр+уу+да,оку+й+т Татаал түрү –а,-й,-е,-ып формасындагы чакчылдарга жак мүчө жалганып жат, тур,жүр сыяктуу жардамчы этиштердин кошулушунан жасалат .

Көр+үп жүр+ө+мүн

Айкын келер чак: барабыз

Арсар келер чак: барарбыз

Өткөн чак сүйлөп жаткан мезгилден мурун болгон кыймыл-аракетти билдирет.

Айкын,капыскы,жалпы, адат өткөн чак болуп бөлүнөт.

Эстеп калууга аракет кылгыла, балдар !

Бышыктоо үчүн көнүгүүлөр

Бир,эки ,үч

Секиребиз түз.

Сүйлөмдү толукта!

• Биз сабакты аралыктан ... . (учур чак)
• Атам ... , анын айткандарын кунт коюп ... отурдум. (өткөн чак)
• Буйурса, ооруган адамдар шыпаа ... , карантин бүтүп биз да мектепке ... . (келер чак)

Туура жооптор

Биз сабакты аралыктан окуп жатабыз.

Атам сүйлөп жатканда , анын айткандарын кунт коюп угуп отурдум.

Буйурса, ооруган адамдар шыпаа табар , карантин бүтүп биз да мектепке барарбыз .

Үйгө тапшырма

Теория

Практика

• Этиш сөз түркүмүнүн чактары жөнүндө кайталап окуу,
• эрежесин эстеп калууга аракет кылуу
• Туура жазуу эрежелерин эстөө

• Этиштин категорияларыына сүйлөм түзүү
• Мүчөлөрдү туура жалгоо
• Туура сүйлөө жана туура жазуу

Сабак бүттү, ураа!