"Агуу илалта шэрээлсэгшэ элинсэг нагаса абамни"

Агуу илалта шэрээлсэгшэ элинсэг нагаса абамни

Хүдэлмэри дүүргэгшэ:

Лиджиева Имин,

7-дохи «а» ангиин һурагша

Дайн гэжэ ямаршье муухай юм гээшэб даа!...

Дайгүй байхын аргагүй юм гү? Дайн һүрэг һалан лэ!

«Дайн» гэжэ ямар юумэн гээшэб? …

Энээхэн богони үгэ соо хэды ехэ зоболон багтанаб?...

Хэды мянган зон хахасана, үншэрнэ, үхэнэб гэжэ хара буунам.

Ц-Ж.Жимбиев

Минии элинсэг нагаса аба Жамбуев Жамбал Жамбуевич 1915 ондо Агын Могойтын аймагай Ага-Хангил нютагта хүдөөгэй малша айлда түрэһэн.

1932 ондо Агын 7 жэлэй һургуули дүүргээд, Улаан-Үдэ ерэжэ, «Буряад Үнэн» сониндо корректорээр хүдэлжэ эхилһэн.

1936 ондо сэрэгэй албанда татагдажа, суута Буркавдивизиондо албаяа гарана. Энэ болзор соо эскадроной командирай орлогшо, младша лейтенант зэргэтэй боложо, 1939 ондо албаяа дүүргэнэ. Албаяа эрхимээр гаража, «Буряад Үнэндөө» бусахадаа, оршуулагша, корреспондентээр хүдэлнэ.

1941 ондо Агууехэ Эсэгэ ороноо хамгаалгын дайн эхилжэ, 1942 оной февраль һарада сэрэгтэ татагдана. Тиихэдээ Эрхүү хотодо «Выстрел» гэжэ офицернүүдые һургадаг курсда нэгэ жэл соо һурахадаа, морин сэрэгшэ байһанаа, Агаарай –десантна сэрэгэй офицер боложо гарана.

1943 оной январь һарада лейтенант зэргэтэй фронт мордоно. 4-дэхи Агаарай-десантна корпусто Хойто Кавказда дайлалдана. Кубань, Украина, Молдово сүлөөлнэ. 1944 ондо Румыниин хилэ шадар автоматчигуудай ротын командир-ахалагша лейтенант Жамбуев эрэлхэг зоригтойгоор тэмсэнэ.

Фельтешин город шадар болоһон ехэ тулалдаанда, ротынгоо автомачигуудтай немецкэ полкын штаб һалгаажа, 150 немецүүдые плендэ абаһан түүхэтэй. Энэ байлдаанайнгаа түлөө “Эрэлхэг зоригой түлөө» медаляар шагнагдаһан. Верховно Главнокомандующиин магтаалда хүртэһэн байгаа.

1944 ондо ахалагша лейтенант ябаһан элинсэг нагаса абамни Венгридэ Тисса мүрэн дээрэхи плацдарм бүһэлэн абаһан, мүн ротоёо Мишкольц город сүлөөлһэн. Энэ тулалдаанда баатаршалга гаргаһанайнгаа түлөө Эсэгэ Ороноо хамгаалгын дайнда II шатын орденоор шагнагдаа. Вена, Будапешт хотонуудые сүлөөлсөө. 1945 ондо батальоной командир боложо, сэрэгшэ нүхэдтэеэ түрүүлэн, Морави гол гараад, Братислава хотые сүлөөлөө. Энэ байлдаанай дүнгөөр Эсэгэ Ороноо хамгаалгын дайнай I шатын ордендо хүртэһэн.

Жамбал Жамбуевич, элинсэг нагаса абамни Илалтын үдэрые Чехославакида угтаһан. Гварди капитан зэргэтэй дайсанаа даража, 1945 оной декабрь һарада нютагаа бусажа ерэһэн.

Сэрэгшын гаталһан зам: Кубань, Украина, Молдово, Румыни, Венгри, Австри, Вена, Будапешт, Братислава, Чехословаки, 2 дахин контузи абаһан, 3 дахин шархатаһан, 3 дахин парашюдаар дайшалхы һүрэлгэ хэһэн...

Дайсанаа даража, дайгаа дүүргээд бусахадаа, “Буряад Үнэндөө» ажалаа үргэлжэлүүлһэн. 1949 ондо «Агын Үнэн» сониндо хүдэлхөө, Ага һуурин эльгээгдэһэн. 1952 ондо Шэтэ хотодо Советскэ партийна һургуули дүүргэнэ, тиигээд «Агын Үнэн» гэжэ округой сониной редактораар томилогдоно. 191ондо гэнтын аюулда орожо наһа бараһан байна.

Наһанайнгаа нүхэр Ленхобоева Дашима Цыбиковнатай суг 8 үхибүүдээ айл болгожо, эрдэм номдо һургаһан. Мүнөө үеын хүүгэдынь, аша зээнэрынь абынгаа, үбгэ абынгаа, элинсэг абынгаа нангин нэрые Агуу Илалтын 75 жэлэй ойтой дашарамдуулан дурдажа, гаталһан ехэ замдань һүгэдэн, мүнхэ дурасхаалыень нангинаар сахин байна.

Дайнай хатуу шэрүүниие дабажа гараһан, ажал хүдэлмэриин бэрхэшээлнүүдһээ сухарингүй, ажабайдалай дардам харгые гаталхын, Эхэ оронойнгоо амгалан байдалые эрэлхэг зоригтойгоор хамгаалһан юрын буряад сэрэгшэ нютаг зондоо хүндэтэй, томоотой түбшэн абаритай, эрдэм бэлигтэй, зоной хүн байһан юм гэжэ мэдэхэ болонхойб.

Энэ бэлэн бэшэ дүрбэн жэлэй харгы, энэ шуһата харгы, үхэл, зоболон, аюул, тэмсэл… Теэд бултыень тэсэжэ гараһан совет солдат... Энэ минии элинсэг нагаса аба. Эхэ оронойнгоо түлөө, минии мүнөөдэрэй жаргалта байдалай түлөө... Нэрэнь, хэһэн хэрэгынь хэтэдэ мүнхэ!