1. революциалык-демократиялык - 1853-ж. Ж. Мадзини "Аракет партиясын" тузуп, республикачыларды бириктирген.
Кластер
19 к. 50-ж.ж. Италияны бириктируунун эки жолу аныкталган:
Натыйжа:
- Тундук-чыгыш Италия Австриядан бошотулган
- Бирдиктуу Италия тузулгон.
в. 1864-1866-ж.ж.
- Австрия-Пруссия согушу
- Австриянын женилиши
- Венециянын кошулушу
б. 1861-ж.
- бирдиктуу Италия королдугунун жарыяланышы
- жаны конституция
- сенат менен депутаттар палатасынын шайланышы
- конституциялык монархиянын тузулушу
2. "орточо маанай" - К. Кавур "Италиялык улуттук коомду" тузуп, олкону Сардиния королдугундагы Савойя династиясынын жетекчилиги астында бириктирууну каалашкан. Бул жерде калк жыш жайланышып бириктируу кыймылына лидерлик роль ойногон.
Биригуунун этаптары
Италияны бириктируу
а. 1859-1860-ж.ж.
- Франция менен Австриянын тынчтык келишими
- Ломбардия Сардинияга кошулган
- 1860-ж. которулуштун башталышы
- Гарибалдинин Неополго кириши
- плебесциттин откорулушу
- Виктордун король болушу
г. 1870-1871-ж.ж.
- Франк-Пруссия согушу, Франциянын женилиши
- Римдин борборго айланышы
- Папа облусунун кошулушу
1. Италиянын биригишиинин себептери:
- майда мамлекеттерге болунушу
- тундук-чыгыштын Австрияга карашы
- патриоттук сезим
- ондуруштогу жылыштар
1642-ж. январда король тундукко кетип, эски феодалдардын колдоосуна ээ болгон
1640-1649-ж.ж. – жарандык согуш жургон
1642-1646-ж.
1648-ж
Революциянын журушу
Алгачкы этабында королдук армия женишке ээ боло баштаган. Лондонго коркунуч туудурган.
Парламент армиясы уйрончук болуп, тажрыйба жетишсиз болгон. Революция армиясына Оливер Кромвел (1599-1658-ж.ж.) жетекчиликке келген.
1645-ж. Нейзбинин жанында король аскерлери талкаланган
1648-ж. Престондун жанында королдук армия талкаланган
Карл колго тушурулуп, турмого камалган.
Парламент жаны мыйзамдарды кабыл алган:
- бардык жерлер буржуазия менен дворяндардын менчиги болуп калган
- алар салыктан бошотулган
- армия революциячыл болуп кеткендиктен аны таркатуу жонундо чечим кабыл алынган
Бул ишке ашкан эмес. 1658-ж. полковник Прайд чакан отрял менен парламенттин эшигин тосуп, ортозаар депутаттарды киргизбей койгон. Бул «Прайддык тазалоо» деп аталган. Парламент дайындаган жогорку сот Карлга олум жазасын берген.
1649-ж. 30-январда Карлдын башы алынган. Монархия кулатылып республика орногон.
Революциячыл армия баскынчылык саясатын жургузгон.
1646-ж. Кромвель армиясын озу баштап, Ирландия борбору Дублинге кирген.
1652-ж. Кромвелдин армиясы Шотландияга да басып кирген. Олкодо бир жагынан дворяндарга каршы дыйкандардын толкундоолору кучоп, экинчи жагынан монархиянын талапкерлери козголондору башталган. Дворяндык тоболдор бийликти толук Кромвелге откоруп берууну чечишкен.
1653-ж. аягында тонкоруш болуп, 16-декабрда Кромвель «Англиянын, Шотландиянын жана Ирландиянын эркин мамлекеттеринин «лордпротектораты» болуп жарыяланган.
1658-ж. Кромвель каза болгон. Анын уулу Ричард протекторат кызматын алып бара алган эмес.
1659-ж. майда ал протекторат титулунан баш тартат.
1660-ж. бийликке Карл IIчи бийликке келип стрюарттар династиясы реставрацияланган. Чексиз бийликти калыбына келтируу аракети наарачылык пайда кылган. Эл кайрадан мамлекеттик тонкорушко макул болгон.
Стюарттар династиясынын акыркы королу Яков IIчи Францияга качып кеткен.
1688-ж. голландиялык такка салтанаттуу турдо Вильгелм Оранский олтурган. Бул тарыхта «Данктуу революция» аталган.
1689-ж. парламенттик чектелген монархия режимин бекемдеген укутар жонундо билл кабыл алынган.
Ошентип, революциянын башкы максаты аткарылып, капиталисттик ондурушко жол ачылган.
Революция тарапкерлери