Просмотр содержимого документа
«Қазақ тілі мен әдебиет сабағында қолданылатын сын тұрғысынан ойлау технологиясының кейбір әдіс-тәсілдері.»
Астана қаласы №14 мектеп – гимназиясының
қазақ тілі мен әдебиет пәні мұғалімі
Нурымбаева Сандугаш Калдарбековна
Сын тұрғысынан ойлауды дамыту технологиясындағы кейбір әдіс-тәсілдерді қазақ тілі мен әдебиет сабақтарында қолдану
«Қалай, көренеді…..», «Қалай, айтылады…..»
| «Қалай, көренеді…..» | «Қалай, айтылады…..» |
| • Сағаттар • Конвейер • Баспалдақ басқыштары • Шынайы сурет | • «Бұл жаңа!» • «Бұл қызықты!» • Ән: шумақ, қайырма. |
«Бағалау терезесі»
| Дереу қолдана аламын |
| Ештеңе түсініксіз | Жақсы маған түсінікті |
| Ешқашан қолдана алмаспын |
(х осі мен у-осі)-осы бойынша оқушылардың қаншалықты түсінгендіктерін анықтауға болады.
ҚАҚ (Қосу-Азайту-қызықты)-авторы Эдвард де Боно.
Қосу (+) –«Не жақсы?», «Несімен жақсы?» деген сұрақтарға жауап беретін айғақтарды жазамыз.
Азайту (-)-«Несі жаман?» деген сұраққа жауап беретін ағйақтар мен ойларды жазамыз.
«?»-«Несімен қызықты?» деген сұраққа жауап беретін оқушыны түрлі ойға салатын ойлар мен айғақтарды жазуға арналған.
Донна Огл кестесі
«Білем-Білгім келеді-Білдім» (БББ)
| Б-біз нені білеміз | Б-нені білгіміз келеді | Б-нені білдік және тағы білмеген не қалды |
«Борттық журнал» (Гудлат)
| Маған осы тақырып бойынша не түсінікті? | Мәтіннен қандай жаңалық білдім? |
|
|
|
«Екі бөлікті күнделік»
| Сұрақтар (Цитата) | Тақырыпты түсіну негізі (Коментарий) |
| Не? Қалай? Несімен ерекшеленді? Неліктен? |
|
«Концептуалды кесте»
| Салыстыру сызығы | Абай | Мұхтар |
| Ұлы ақын |
|
|
| Ұлы жазушы |
|
|
| Шығармалары |
|
|
| Өмірбаяны |
|
|
Сюжетті кесте
Бұл қарапайым таныс тәсіл. Ақпаратты берген уақыттан бастап жұмыс барысында ойыдың кезеңін анықтап отыру.
| Кім? | Не? | Қашан? | Қайда? | Неліктен? |
|
|
|
|
|
|
Инсерт (шартты белгілері)
| V Егер, сіз өзіңіздің ойыңызбен сәйкес келеді десеңіз, не болмаса білемін десеңіз; | + (қосу) егер, сіз өзіңізге бұл жаңалық десеңіз;) | — -«(азайту), егер, сіз өзіңіздің білгеніңізбен сәйкес келеді десеңіз, не болмаса осы туралы білсеңіз; | ? Егер, сіз маған түсініксіз десеңіз, осы сұрақ бойынша толық мәлімет алғыңыз келсе |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ойлану мен оқуға арналған өзіндік белсенділік жүйесінің белгісі:
» V » – білдім
» + » –жаңа
» — » – басқаша ойладым
» ? » – түсінбедім, сұрағым бар.
Неліктен «6 W»
Why- деген ағылшын сөзінен шыққан, мынандай сұрақтардан тұрады?
Неліктен? Неге? Не себепті?…..
«Неліктен?», «Неліктен?», «Неліктен?» жағдаятында «Иә, сол себепті….»
«Шатастырылған логикалық тізбек»
Мұғалім оқушыларға дұрыс және дұрыс емес сөздер жазылған ретті ұсынады.
Оқушылар жекелей жұмыс жасайды, мәтінді оқиды, шатастырылған тізбекті белгілейді.
Өзінің тапқан сөздерін топтағы оқушылармен бөліседі, толықтырады, қатесін түзейді.
Жорамалдау дағдысын дамытудың тәсілдері:
Дұрыс немесе дұрыс емес ойлар;
Сабақтың басында жаңа тақырып бойынша ұғым, соның дұрыс немесе дұрыс еместігін бағалау және өзінің шешімін дәлелдеу қажеттілігі беріледі.
Кері байланыс кезінде оқушыларға бекітілген тақырыптың сабақ басындағы өз шешімінің дұрыстығын бағалауды және өз ойымен алмасуды беру.
«Анадан-мынаған» стратегиясы
| 1 Тақырып бойынша топтар жалпы тапсырмалар Алады. 1 топ: Жанғыш пайдалы қазбалар | 2. Әр топ мүшесі өзінің зерттеу тапсырмасын алады 1 көмір, 2 газ, 3 мұнай |
| 3. Ақпараттар жинайды | 4. Жинаған ақпараттарын топта бөліседі |
| 5. Жалпы бөлінгенді кестеге салып біріктіреді | 6 Кесте толтырады |
| 7. Бірлесіп зерттеу тақырыбын жасайды. | 8. Зерттеу бойынша перзентация жасайды. |
Проблеманы шешу дағдысын дамыту бойынша тәсіл
Миға шабуыл
Карусель. Топпен жұмыс.
Топтағы оқушылар санына қарай тапсырмалар немесе проблемалы сұрақтар. Әрқайсысы өз шешімін жазып келесі оқушыға береді, осылай шеңберді айналып жүре береді.
Пікірталасты жүргізу дағдысын жетілдіру тәсілі:
Рөлдік ойындар
Әрлі-берлі пікірталас
Диалог-талас
Бұрыштар әдісі (оқушылардың белгілі бір позициялы бұрыштарға тұрады. Бір топтан шыққан дәлелді ойды-келесі топтың оқушылары жалғастырып отырады. Оқушылар келесі бұрыштарға ауысып отырады. Қозғалғыш сыныптың ортасында отырады, кезкелген топтың пікірталасына араласа алады)
6 қалпақ (қалпақтардың түстеріне сәйкес ойлау үшін, оқушы өзінің пікірінің дұрыс немесе бұрысын дәлелдейді)
Өз ойы және өзгенің ойын тыңдауды ұсыну тәсілі
Тізбек құру (5 жолды өлең, шеңбер бойынша бір-біріне беретін суреттер. Әрқайсысы 5 жолды өлең құрып, өз ойын дәлелдеп шығуы)
Еркін хат, эссе
Ирек (бірін-бірі оқыту) ауысып отыратын топпен жұмыс.
ҰБО әдістемесі.
5 жолды өлең
1 қатарға-тақырыпты бір сөзбен жазу (зат есім) теңдеу
2 қатарға-тақырыпты 2 сөзбен жазу (екі сын есім) қарапайым, күрделі
3 қатарға-3сөзбен жазылады (етістік) шығарады, табады, қосады
4 қатарға-4 сөзбен жазылады, тақырыпқа жақын сөзбен (сөз тіркесі) (белгісіз сан арқылы шығарылады)
5 қатар-тақырыпқа қатысты синоним. Өрнек
10 388
4 127 
