БиштIаси милатла
Камти вакилти,
ХIялал гIямру дуркIул
Дила Дарганти
Дучасра хIушала
ГIяхI гIядатуни
Вавналайчиб жагал
Хала бетари.
ГI. Кьурбанова.
Даргала гумай.
ХIурматла гIяхли! АхIерти дурхIни!
БехIбирхьулра нушала даргала гумай-заманализи ва даргала ванзурбикадcи архIя.
Гумай нушаб хала бегIтачибад баибси саби. Гьалар радиобира, телевизортира, телефонтира хIедири. Илдала мер бурцусири гумайли. Гумайлизир сарри далути халкьла далуйти, сагати хабурти, айтуби, буралаби, декIар-декIарти гьанбикуни ва хIязани. Шилизи бегI гьалав вакIибси гIяхIялра ишав кьабулирусири ва чили-биалра сунес гIяхIял варили арикусири.
Пагьмучебтири нушала хала бегIти.
ИшбархIи нушани ца камси архIя дурабуркIехIе, гьала-гьала архIя заманала мурхьдешлизибяхI. ДехIдирхьехIе нушала хала бегIтала гIядатуначирад.
I ведущий: Жяв замунтазир нушала хала бегIтани алавла тIабигIят ва тIабигIятла шуртIри мицIиртази хIисабдирутири, илди чула гIямрула бутIакьянчибази халдирутири.
Масала дахъхIи заб агарли ванза дегъбиубхIели илди шила кьаркьурбази дурабухъи далайбикIи.
Агь зубарай, зубарай !
Гьай –гьай!
Гъалултази шин дикаб!
Гьай –гьай!
Ургубала кадикаб!
Гьай –гьай!
АнкIи лугнази дизаб!
Гьай –гьай!
Ризкьи дерхъаб, кьар дерхъаб!
Гьай –гьай!
Маза –мукьара дерхъаб!
Гьай –гьай!
Марти узидеш дерхъаб!
Гьай –гьай!
Шантала гIямру дерхъаб!
Гьай –гьай!
Дила жага хIулбарай!
Гьай –гьай!
II ведущий: Заб дахъдаили, авлахъличи хIянчила дурабухъес хIебирути хала бегIти тIабигIятла цIакьаначи ишкьяйда дугьабилзи.
Чумал дурхIя някъбазир берхIила суратуначил.
Ва берхIи бакI, берхIи бакI,
БерхIи бакIла кIатIа бяхI!
Лебилра барх: Амин!
БерхIиличи хIерлира !
ХIерейчи хIясратлира !
Забла урши арука !
БархIе рурси сарука!
Амин !
I ведущий: Дирихь зумали чекабаси, адамтас ил диргалабулхъули саби. Адамтани илисра далай бучIусири.
Дирихь-хь-хь, дирихь-хь-хь,
Ш-ш-шяв, ш-ш-шяв,
Ш-ш-шявла кIапIи м-м-мяв ,м-м-мяв
Къянарла хъарлизирад,
Гаже кьялилизирад,
ХIела нешли чуду хинкIи
Ардухибну арбукьен!
I ведущий: Гьарил адамла, мер-мусала, шила, шагьарла, пачалихъла у бирар. Нушала биштIаси ватIанна у дебали жагаси саби – Дагъистан.
Илала мягIна «дубуртар улка» ибси саби. Ил нушала узити халкьанала тухумти мезаназиб дебали жагали ва уктемли зайбикIар. ХIера се икIули сунела назмулизив Раджаб Адамадзиев:
Далай: «Дагъистан» Р.Адамадзиев
Хъярхъти делхъанала бегI,
Ахъти далуйтала бегI,
ВецIдехI мезла халкь-ургар
ЦадехI гьалмагъдешла бегI,
ХьанцIа лагьнала ВатIан,
Дила дару Дагъистан.
II ведущий: Нушачиб ца айту лебси саби. ЛехIдизирая бурисну. Гьачам аркьули уили сай лебил дунъяла халкьанас мезани дуртIуси урчила мурда. Ил ваили сай нушала мер- мусаличи. Дубуртала кьакьати дукьбачиб бамсурси ва къардбикIуси урчиличибси мезана бицIибси гавлаг къаркъала музурбачи суркбикIули буили , илизи тIярхъибухъи саби ва лерил мезани катхIел хIускадухъи тIинтIдиубли сари.
Илкьяйда Дагъиста гьар шилисра сера саби бегIти мезани дикибти сари бикIар.
Гьарил шила саби бегIти лугъатунала дурабад чула история, устадеш, гIядатуни , палтар, далуйти ва делхъ лерти сари. Илдазирад цацадехIтачил нуша тянишдирехIе.
Ханжал бугал - хъярбукан,
Мургьи някъбар – гIярбукIан,
Чугурти дирул – кIишан,
Диъби дахъал – уркухъан,
КьапIа ахъил – меусан,
Палтарла уста – шадлан,
Намус халал – цIизгъаран,
Вухърала уста – вихъран,
Кьасиличивил – цургIлан,
Гьайла уста – сирагьан,
ХIянчили залум – мугран,
ДалайикIан – мургукан,
Къадилизивил – герган,
ХIярлиувил – мулебкIан,
ГIяра бурцул – ахъушан,
ВацIала талхъан – хIуллан,
Анхъла талхъан - хайдакьан.
I ведущий: Дагъистан дахъал милатунар улка саби. ГIялимтани бурни хIясибли, Дагъиста уржибси хъалибарглизир 33 (хIябцанну хIябра ) милат лер, чузибра 2 млн.100 (даршал) азирцад адам хIербирути.
II ведущий: Даргала 5 (шел) районнизир 289 (кIидаршлим гехIцIанну урчIемра) ши лер, чузибра 160 азир адам хIербирути. Илала дурабад, цархIилти районтазибра, шагьуртазибра дарганти леб, амма илдала дарган мезличи диги камбиубли саби.
ХIерая сеили дугьаилзулил даргантачи «Нешла мез дигахъена» бикIуси назмулизив даргала поэт МяхIяммад-ШапигI ГIисаев.
Мез дигахъена, дурхIни,
Нешлизирад дакьибти,
Сири гардбирухIели,
ГIяшриубли дурибти.
Мез дигахъена, дурхIни,
Хала бегIта датурти.
Мулк сари илди хIушаб,
Маслис кьадин калунти.
Мез дигахъена, дурхIни,
Халал гьуни ахъибти,
Хъям –кьацIли, къарциндешли
Керасес хIедиубти.
I ведущий: Гьарил инсай сунела гIямру цархIилтала ургар дуркIу, адам адамтала ургав хIериэс акIубси сай. Дарган мезлизиб адамдеш ибси дев адам ибсилизибад бетаурси саби. Адамдеш агарси адамлис адам сай викIес къиянни бирар. Дубурлантани адамтазир ахъли кьиматладиру гIяхIялдешдирни, ламус, абад, сабур, инсап-хIяя, барсур кумекбирни, бархьдеш ва цархIилти адамдешла къиликъуни. ХIерая сегъуна далай белкIи ПискIи МяхIли
Сабурлара яхIлара
Ургьур цIацIали бурцу,
Дила ахъушантани
Уркурли гIяра бурцу
Се балагьли булъалра
Дарган ламус хIебирцу,
Дила ахъушантани
Уркурли гIяра бурцу.
Вайси пикри, нясси кьас
УркIилизи хIедурцу ,
Дила ахъушантани
Уркурли гIяра бурцу.
ХIялалсила някъ бурцу,
ХIярамси гьалмагъ хIерцу,
Дила ахъушантани
Уркурли гIяра бурцу.
ГIяхIси далай гIебурцу,
Рушбат дукла хIебурцу,
Дила ахъушантани
Уркурли гIяра бурцу.
(ил макьамличил ахъушала делхъра диру).
II ведущий: Дагъистан бузери дигути гIяхIгьабза адамтала ватIан саби. Нушани балутира, Дагъистайзиб чула устадешличил машгьурбиубти дарганти: гIярбукIла мургьила устни, хъярбукла мегьла устни, цIудхъурла кьапIнала ва кIанбала устни ва цархIилтира.
«Жагьти устнала далай» Мунги Гяхмад
Лебну кьасра гъирара,
Устадешла пагьмура,
Дагъистайчила хабар
ТIинтбиаб дунъяличи.
ЧедидирхъехIе улкни,
ЧебиэхIе устнира,
ЧебиахъехIе халкьлис
Нушазибси пагьмура
Дарх касес хъуммартида
Устала далга-ярагъ
Кадихьая хунжази
Дарили лерти ваяхI.
Истамбулис – кулухми,
Исфаганнис – тIулукми,
Парижлантас биалли
Мургьила гьалайхъанти.
I ведущий: ЧебяхIси ватIайчи, халаси улкаличил диги дехIдирхьути сари вегI акIубси анкъиличи, вегIла гьалаб-гьалаб ганз кацIибси мер-мусаличи, вегI гямрулизи дураибси ванзаличи, вегIла мезличи дигиличирад.
«Дила ВатIан» Т. СягIидов
«Дила ВатIан» ибхIели
Се саби гьанбиркуси?
Нешла сипат мурталра
УркIилизиб бихIуси
Кьяшла дякь-хIела хъули
Даим вархьли викуси
КьацIла бутIа – унрачил
Кайили барх букуси
Нешла мез – урунж кьяйда
ЛихIбазир зайдикIути
БекIла чедир бац – берхIи
Дунъя нушаб бихIути.
II ведущий: Нушала хала бегIтани даргала гIядатуни дузахъес дурхIни бурсибирутири. Илди гIядатуни гьаннала наслулисра дузахъули сари.
ХIера се лукIули микIхIила шиливадси даргала халкьла поэт Газим-Бег БяхIяндовли.
«Даргала гIядат».
Леб даргазиб ца гIядат
Бузахъуси гьар шанни,
Дусми дуцIли аркьуцад
Пахрубируси нуни.
БиштIати халатачи,
Халати биштIатачи
Дугьабилзали ишаб,
Зак гIурра шалабирар
Чучиб дусма халати
Адамтачи биштIати
Чуйна цугбикаллира
Дугьабилзан гьархIели.
Мурул адам висалли
«Адала узи» - бикIар,
Хьунул адам рисали
«Абала рузи»- бикIар.
Ухъна къаршиикалли
«Лявкьулрив, ада» – бикIар
Рухъна къарширикалли
«Ляркьулрив, аба» - бикIар
Ва дунъя , даргантала
Иш гIядат гIебасагу
ХIу жагабирудрану ,
ХIу арабирудрану.
II ведущий: Акьуси замана нушала даргантас дебали дигахъу делхъ – далуйтира. (ДурхIни булхъули саби).