Математиканы окутуунун методдору

Математиканы окутуунун методдору

Окуутунун сапаты бир топ факторлорго коз каранды:

• Предмет боюнча сапаттуу программага;
• Программанын негизинде, методикалык жактан ага шайкеш жазылган окуу китептерине, методикалык колдонмолордун оз мезгилинде чыгарылып, камсыздалышына;
• Мектептин материалдык базасына, окутуу каражаттарынын жетишерлик чыгарылышына;
• Мектептердин жогорку квалификациялуу мугалимдер менен камсыз болушуна, мугалимдердин чыгармачылык эмгегине, методикалык иш-аракеттерине;
• Материалдын кандай жолдор, ыктар, усулдар менен окутулушуна, окутуунун методдорун туура тандалышына ж.б

• Окутуунун натыйжасы негизинен эле окутуунун жолдоруна, методдоруна, мугалимдин иш-аракеттерине, чыгармачылыгына, окутууну уюштуруусуна байланыштуу.
• Метод-латын созу ал кандайдыр бир максатка багытталган жол дегенди билдирет.

• Окутуунун методу-окутуу процессинин негизги болугу, аны акыркы учурда турдуу окумуштуулар, педагогдор турдуучо аныктап журушот. Мисалы, академик М.И.Махмутов томонкудой аныктайт: «Дидактикалык маселени чечууго багытталган, мугалим менен окуучунун иш-аракеттеринин системасы окутуунун методу деп аталат».

• Башка окумуштуу-педагогдор окутуунун методун билим беруучу менен билим алуучунун белгилуу максатка багытталган иш-аракеттеринин системасы катары аныкташат. Ошентип окутуунун методу мугалим менен окуучунун билим алууга, тарбияланууга, онуктууруго жана практикага , эмгектенууго багытталган иш-аракеттерини системасы, ыктары, жолу.

• Окуутунун методу эки тараптын: мугалимдин жумушу менен окуучунун иш-аракеттеринин биригуусунон турат. Окутуу процессинде экинчи жактын, окуучунун иш-аракети негизги фактор болуп эсептелет. Айрым мугалимдер окутуунун методун мугалимдин билим беруудогу иш-аракеттери катары, бир жактуу караган учурлар бар. Бул туура эмес, окутуу процессинде эки жак тен активдуу катышууга тийиш. Мугалим кандай аракет кылбасын, экинчи жак-окуучулар активдуу катышпаса, окуучулар иштебесе окутуу процесси жакшы натыйжага жетише албайт. Терен, бекем ан-сезимдуу билим алуу учун ар бир окуучу озу кызыгып, катышып аракеттенисуу керек. Мугалим окуучулардын мындай иш-аракеттерин уюштурууга милдеттуу.

• Окутуунун методдору, жолдору, ыктары, формалары окуучулардын жаш озгочолукторуно, билим денгээлине, окутулуучу материалдын мазмунуна, оор-женилдигине, мектептин материалдык базасына, окутуунун мектепте болгон каражаттарына ылайык турдуучо болушу мумкун колдонулуп жургон методдордон тышкары азырынча табыла элек методдор болушу да ыктымал.

Азыркы мезгилде окутуунун методдорун, жолдорун турдуу педагог-окумуштуулар турдуучо класстарга, типтерге ажыратышат. Мисалы, профессор В.И.Перовская боюнча окутуунун методдору томонкудой топторго болунот:

• Соз менен окутуунун методдору.
• Корсотмолуулуктун жардамында окутуунун методдору.
• Практикалык жумуштардан пайдаланып окутуунун методдору.

Академик М.А.Данилов томонкудой класстарга ажыратат:

• Жаны маалыматтарды беруучу окутуунун методдору.
• Адаттарды, кондумдорду,билгичтиктерди калыптандыруучу методдор.
• Чыгармачылык жондомдуулукторду, изденуучулукту калыптандыруучу методдор.

Академик Ю.К.Бабанский боюнча:

• Жаны материалды беруунун жана кабылдоонун булактары, логикасы, окуучулардын оз алдынчалыгын даражасы боюнча методдор.
• Окууга кызыгууну, жоопкерчиликти жана милдетти стимулдаштырып окутуучу методдор.
• Козомолдоо, озун-озу текшерууну уюштуруу, лабораториялык, практикалык жумуштарды уюштуруу жолу менен окутуу методдор.

Профессор И.Б.Бекбоев окутуунун методдорун терен анализдеп келип, томонкудой квалификацияны сунуш кылат:

• Перцевтивдик методдор окуучулардын окуусун, таанып-билуусун, ишмердуулугун уюштуруу жолу менен окутуу.
• Логикалык методдор жаны маалыматтарды, тушунукторду логикалык дедуктивдуу жолдор менен тушундуруу.
• Окуучулардын оз алдынчалуулуктарын, таанып-билуулорун уюштуруп окутуу.
• Окуучуларды стимулдаштырып, кызыктырып, активдештирип окутуу.
• Практикалык лабораториялык жумуштарды уюштуруу методдору.
• Козомолдоо, текшеруу, тестурлоо методдору.

Педагогикада, азыркы учурда окутуунун 300дон ашык жолдорун, методдорун атап журушот. Алардын ичинде математиканы окутууга ынгайлуу келе бербегендери да бар. Мектептерде математиканы окутууга ынгайлуу болгон жана олкобуздун алдынкы мугалимжери колдонуп журушкон окутуунун методдору, жолдору катары томонкулорду белгилоого болот:

• Айтып беруу
• Ангеме
• Лекция
• Суроо-жооп
• Евристикалык
• Диалогдук
• Тарыхый материалдардан пайдалануу
• Максатка ылайыктуу маселелерди тандап алуу
• Корсотмолуу окутуу
• Индукция
• Дедукция
• Анализ жана синтез
• Салыштыруу жана аналогия
• Абстракциялоо, конкреттештируу
• Проблемалуу окутуу

• Программалаштырып окутуу
• Дифференцирлештирип окутуу
• Алгоритмдештирип окутуу
• Демонстрациялоо
• Байкоо, ченоо, тажрыйба
• Оз алдынча иштетуу
• Контролдоштуруп окутуу
• Оозеки жана жазма суроолорду уюштуруу
• Комбинациялаштырып окутуу
• Стимулдаштырып окутуу
• Шаталовдун методу
• Семинар,конференция турундо
• Дидактикалык жана ишкер оюндарды уюштуруу
• Экскурсия
• Тайпаларга болуу жолу менен
• Маалыматтык схемалардан пайдаланып окутуу
• Модулдук-рейтинг система
• Сынчыл ойломдорду уйротуу жолу
• Дидактикалык бирдиктерди ирилештируу ж.б.

• Бул методдордун кайсынысы ото жакшы, универсалдуу, кайсы бири эн начар деп айтууга мумкун эмес.
• Отулуучу материалдын мазмунуна (татаал, жонокой), дидактикалык максатка ылайык (жаныны оздоштуруубу же кайталообу, кондумдорду беруубу) окуучулардын жаш озгочолукторун жана билим денгээлин, мектептин материалдык базасын ж.б. эске алып ылайыктуу, рационалдуу, оптималдуу метод тандап алуу эн орчундуу педагогикалык маселе.