Мин дьиэ кэргэним ытык мала

П.С.Егоров аатынан Акана оскуолата

Биһиги дьиэ кэргэн ытык мала

Толордо: Николаев Семен-

5-с кылаас үөрэнээччитэ

Салайааччы: Иванова А.С.

Биһиги, билиҥҥи көлүөнэ оҕолор, өбүгэлэрбититтэн хаалбыт туттар тэриллэри билиэхтээхпит. История көлүөнэттэн көлүөнэҕэ бэриллэр өйдөбүнньүк. Ону харыстаан илдьэ сылдьыы - биһиги ытык иэспит буолар.

Мин өбүгэлэрим, хос эбэлэрим, эһэлэрим туттубут тэриллэрин туһунан кэпсиэм. Биһиги дьиэ кэргэҥҥэ туостан, мастан оҥоһуллубут араас иһиттэр бааллар.

Үс атахтаах чорооннор

Биһиги дьиэҕэ үс атахтаах чорооннор ыскаапка саамай көстөр сиргэ тураллар. Бу чорооннор хос-хос эбэм, эһэм саҕаттан бааллар эбит.

Чорооннору ыһыахха кымыс иһэргэ илдьэ сылдьаллара үһү. Хос-хос эбэм ыһыахтан чорооннорун илдьэ кэлэн, арыылаан баран уурар эбит.

Саар ыаҕас

Өссө туостан оҥоһуллубут саар ыаҕас баар. Саар ыаҕаска кымыһы, үрүҥ аһы куталлара. Кылынан тигиллибит буолан убаҕаһы куттахха тохтубат. Саар ыаҕаһы хос эбэм харыстаан уура сылдьыбыт.

Иистэнэр иһит

Мин хос эһэм Николаев Семен Иванович – мас, тимир ууһа үһү.Ол курдук кини хатыҥ мастан хамыйахтары, удьурҕайынан кытыйалары, кыра чорооннору, саха быһаҕын оҥорбутун билигин даҕаны аһыырбытыгар тутта сылдьабыт.

Эһэм өссө күөрчэх ытыгын, ынах муоһуттан мас уктаах быырпах буккуйар, арыылыыр ытыгы оҥорбута билигин да баар.

Удьурҕай кытыйа

Муос ытык, саха быһаҕа, хамыйах

Дьиэ кэргэҥҥэ күннэтэ туттуллар малынан урут салабаар буолар этэ. Билигин биһиэхэ икки салабаар баар. Эбэм оҕо сылдьан салабаарга иһигэр чох уган уу оргутара. Маннык салабаардар Тульскай заводка оҥорбуттар эбит.

Салабаардар

Биһиги дьиэ кэргэҥҥэ харыстаан уурулла сытар малынан иистэнэр массыыналар буолаллар. Эбэм кэпсииринэн урут бу массыына Зингер диэн эбит. Онтон Госшвеймашина диэн мааркаламмыт. 1931 сылтан Подольскай механическай заводка оҥорор буолбуттар. Бу массыынанан хос эбэм үтүлүк, кэтинчэ, ыстааннары, ырбаахылары тигэр эбит. Биирэ 1960-с сс. Оҥоһуллубут массыына.

Иистэнэр массыына

Мин, төһө да хос эһэм туһунан чугас дьоннорум кэпсээннэриттэн истэн, кини бэйэтин илиитинэн оҥорон –тутан хаалларбыт малларын көрөн, хайдах эрэ кинилиин бииргэ олорбут, кэпсэппит курдукпун. Биһиги дьиэ кэргэн бу маллары харахпыт харатын курдук харыстыыбыт. Көлүөнэттэн көлүөнэҕэ бэриллэр өйдөбүнньүк буолуоҕа.