Мүмкіндігі шектеулі балалардың қоғамға бейімдеу ерекшеліктері

Жоба та қырыбы : «Мүмкіндігі шектеулі балалардың қоғамға бейімделу ерекшеліктері»

Жоба өзектілігі

Елбасы Н.Назарбаевтың 2014 жылғы « Қазақстан жолы – 2050: Бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ» атты халыққа Жолдауында даму мүмкіндігі шектеулі адамдарға қолдау мен көмек көрсету мәселесіне арнайы тоқталғаны белгілі. Атап көрсетсек, «...мүмкіндігі шектеулі азаматтарымызға көбірек көңіл бөлу керек. Олар үшін Қазақстан кедергісіз аймаққа айналуға тиіс. Бізде аз емес, ондай адамдарға қамқорлық көрсетілуге тиіс – бұл өзіміздің және қоғам алдындағы біздің парызымыз. Бүкіл әлем осымен айналысады» - деген болатын. Бүгінгі бала – ертеңгі азамат. Сол азаматты балабақшадан бастап болашақ өмірге бейімдеу, дені сау адамдардың арасында өздерін жәйлі сезіну үшін қолайлы атмосфера қалыптастыру – білім беру ұйымдарының міндеті болып табылады .

Қоғамға бейімделу – бұл жеке тұлғаның әлеуметтік құрылымдарға енуі. Мүмкіндігі шектеулі балаларды әлеуметтік ортаға енгізудің негізгі бір факторы, ортаны мүмкіндігі шектеулі баланы қабылдауға дайындау. Мүмкіндігі шектеулі баланы әлеуметтік ортаға енгізудің екі жолы бар. Бірінші жолы, мүмкіндігі шектеулі баланы қоршаған ортаға бейімдеу. Бұл жолдың кемшілігі – біржақтылығы. Бұл жолмен керекті нәтижеге жету мүмкін емес, әлеуметтену процесі екі жақтылы болуы керек. Бұл дайындық процесінде интеграцияның объектісі ғана емес, сонымен қатар белсенді субъектісі болу керек. Екінші жолы мүмкіндігі шектеулі баланы әлеуметтік ортаға енгізу дайындығымен бірге, әлеуметтік ортаны мүмкіндігі шектеулі баланы қабылдауға дайындау. Негізгі факторы да осы.

• Қоғамға бейімделу – бұл жеке тұлғаның әлеуметтік құрылымдарға енуі. Мүмкіндігі шектеулі балаларды әлеуметтік ортаға енгізудің негізгі бір факторы, ортаны мүмкіндігі шектеулі баланы қабылдауға дайындау. Мүмкіндігі шектеулі баланы әлеуметтік ортаға енгізудің екі жолы бар. Бірінші жолы, мүмкіндігі шектеулі баланы қоршаған ортаға бейімдеу. Бұл жолдың кемшілігі – біржақтылығы. Бұл жолмен керекті нәтижеге жету мүмкін емес, әлеуметтену процесі екі жақтылы болуы керек. Бұл дайындық процесінде интеграцияның объектісі ғана емес, сонымен қатар белсенді субъектісі болу керек. Екінші жолы мүмкіндігі шектеулі баланы әлеуметтік ортаға енгізу дайындығымен бірге, әлеуметтік ортаны мүмкіндігі шектеулі баланы қабылдауға дайындау. Негізгі факторы да осы.

Жоба мақсаты:

• Мүмкіндігі шектеулі балаларды қоғамға бейімдеу

Жоба міндеттері:

• мүгедектік мәселені қоғамда түсіну;
• қатарластарымен қарым- қатынас;
• толыққанды білім беру;
• қоғамға кіріктіру және бейімделу;
• мүгедек емес балаларды түсінуге, пікірлесуге тәрбиелеу.
• даму мүмкіндігі шектеулі балаларды ерте тексеру және түзету- педагогикалық қолдау көрсету мекемелерінің көптеп ашылуы;

• балаға міндетті психологтық- педагогикалық жетелеу жүргізіп, жалпы білім беру үрдісімен кіріктіру; қатарластарымен қарым- қатынас;
• әр бала үшін кіріктірудің мүмкін және қажетті түрін анықтау. даму мүмкіндігі шектеулі жандарды ерте анықтап, кешенді көмек көрсету. қоғамға кіріктіру және бейімделу;
• даму мүмкіндігі шектеулі балаларды мектепке даярлау; ерекше сұранысқа ие балаларды қанағаттандыру даму мүмкіндігі шектеулі балаларды ерте тексеру және түзету- педагогикалық қолдау көрсету мекемелерінің көптеп ашылуы;

Болжамы

Жобаға қатысушылар:

• МДҰ әдіскер
• Психолог
• Дефектолог
• Логопед
• Тәрбиешілер
• Ата-аналар

Кезең

(мерзімі)

1 кезең

(даярлық)

Жобаның орындалуына негізделген негізгі бағыттар

(іс-шаралар)

Жобаның орындалуына арналған әдістемелік құралдар.

Диагностикалық бағыт:

- баланы алғашқы дефектологиялық тексеру;

- баланың психикалық дамуының динамикасын жүйелі түрде кезең бойына бақылау;

- баланың даму деңгейіне әсер еткен әдіс-тәсілдер мен таңдалған бағдарламаның тиімділігін анықтау;

- мүмкіндігі шектеулі баланың жеке ерекшіліктерін, танымдық қызметін, ерік-жігер саласын, отбасындағы тәрбиелік жағдайдың даму ерекшеліктерін зерттеу;

- жалпы білім беру ұйымдарының бағдарламасын меңгерудің деңгейін анықтау;

- компенсаторлық мүмкіндіктерді іздеп табу;

Қолданылған әдістемелер:

Экспрес –диагностика Павлова и Руденко.

• баламен жұмыстың бағыттарын айқындау мен бала дамуындағы ауытқулардың алдын алу.

Кезең

(мерзімі)

Жобаның орындалуына негізделген негізгі бағыттар

(іс-шаралар)

2 кезең

(негізгі)

Түзете-дамыту бағыты бойынша:

Ақаудың құрылымымен оның айқындылық дәрежесіне байланысты түзету жұмысының мазмұны анықталады.

Баламен жүргізілген диагностиканың қорытындысы түзете-дамыту жұмысы бойынша мынадай бағыттарды айқындап берді:

- сенсорлық және сенсомоторлық дамуын қалыптастыру;

- кеңістік-уақыт түсініктерін қалыптастыру;

- пішін мен көлем, түсті қабылдауын қалыптастыру;

-салыстыру, талдау, жинақтау, қорытындылау, жалпы ойлау операцияларын қалыптастыру;

- зейіннің тұрақтылығын, зейін шоғырлануын дамыту;

- көру, есту арқылы есте сақтауын дамыту;

- психомоторлық дамуды жүзеге асыру мен сөйлеу тілін, сөздік қорын арттыру.

Жобаның орындалуына арналған әдістемелік құралдар.

Әдебиеттер:

Алферова Г. В. Новые подходы к коррекционно-развивающей работе с детьми с ограниченными возможностями здоровья. Дефектология – 2008- №3.

Кезең

(мерзімі)

Жобаның орындалуына негізделген негізгі бағыттар

(іс-шаралар)

З кезең (қорытынды)

Жобаның орындалуына арналған әдістемелік құралдар.

Кеңес беру мен ағартушылық бағыт бойынша:

- педагогтармен жеке жұмыс жүргізу;

- баланың жас, жеке, типтік ерекшеліктерін ескере отырып ата-аналарға, педагогтарға бірқатар ұсыныстарды даярлау;

- балалардың жеке ерекшеліктерін есепке ала отырып педагогтың оқу жоспарына түзету жұмыстарын енгізу;

- эксперименталды топта жұмыс істейтін педагогпен жеке кеңес жүргізу;

- әлеуметтік қызметкерлермен жұмыс;

- ата-аналармен жұмыс:

- баламен жүргізілген жұмыстың жалпы қорытындысымен ата-аналарды таныстыру;

- ата-аналарға баланың тәрбиесіндегі қиыншылықтары туралы нақты ұсыныстар даярлау;

- ата-аналарға баланың психофизикалық мүмкіндіктеріне сай баланы оқыту мен оны дамытудың маңыздылығын түсіндіру; 20

- психологиялық-педагогикалық қолдау көрсету қызметі мамандарымен тығыз қарым-қатынаста болу.

Кезең

(мерзімі)

З кезең (қорытынды)

Жобаның орындалуына негізделген негізгі бағыттар

(іс-шаралар)

Жобаның орындалуына арналған әдістемелік құралдар.

Кеңес беру мен ағартушылық бағыт бойынша:

- педагогтармен жеке жұмыс жүргізу;

- баланың жас, жеке, типтік ерекшеліктерін ескере отырып ата-аналарға, педагогтарға бірқатар ұсыныстарды даярлау;

- балалардың жеке ерекшеліктерін есепке ала отырып педагогтың оқу жоспарына түзету жұмыстарын енгізу;

- эксперименталды топта жұмыс істейтін педагогпен жеке кеңес жүргізу;

- әлеуметтік қызметкерлермен жұмыс;

- ата-аналармен жұмыс:

- баламен жүргізілген жұмыстың жалпы қорытындысымен ата-аналарды таныстыру;

- ата-аналарға баланың тәрбиесіндегі қиыншылықтары туралы нақты ұсыныстар даярлау;

- ата-аналарға баланың психофизикалық мүмкіндіктеріне сай баланы оқыту мен оны дамытудың маңыздылығын түсіндіру; 20

- психологиялық-педагогикалық қолдау көрсету қызметі мамандарымен тығыз қарым-қатынаста болу.

Қолданылған әдістемелер:

Экспрес –диагностика Павлова и Руденко.

Кезең

(мерзімі)

Жобаның орындалуына негізделген негізгі бағыттар

(іс-шаралар)

4 кезең (қорытынды)

Жобаның орындалуына арналған әдістемелік құралдар.

Әлеуметтік-бейімдеу бағыты

- баланың әлеуметтенуіне, қоршаған ортаға бейімделуіне жағдай жасау;

- баланы шығармашылыққа тарту;

- баланы мерекелік іс-шараларға қатыстыру;

- баланы әлеуметтік-тұрмыстық бағдарлауға үйрету;

- қоғамдық ортада өзін еркін сезінуге, өзін-өзі басқара білуге, өзі өмір сүретін ортаны толық бағдарлай білуге үйрету.

Кезең

(мерзімі)

5 кезең (қорытынды)

Жобаның орындалуына негізделген негізгі бағыттар

(іс-шаралар)

Жобаның орындалуына арналған әдістемелік құралдар.

Әдістемелік-ұйымдастырушылық бағыт:

-ұстаздар мен ата-аналарға арналған әдістемелік құралдарды жасау;

-оқушыға портфолио құрастыру.

Қорытынды:

Қорыта айтқанда, бала − ата-ана − педагог, отбасы және білім беретін ұйымдар арасындағы сабақтастықтың ойдағыдай жүзеге асуы тұлғаның әлеуметтік бейімделуінің алғы шарттарының бірі болмақ.

Біз, балалар үшін бала өз әрекетінің қатысы мен керектігін сезінетіндей жағдай жасауымыз керек.