Презентация «Киэҥ туттар, холобур оҥостор киһим, мин аҕам-Илья Ильич Кожуров»

Р.И.Константинов аатынан Амма орто оскуолата "Киэҥ туттар, холобур оҥостор киһим, чулуу сылгыһыт мин аҕам- Илья Ильич Кожуров» Толордо: Кожуров Алгыстаан 4 кылаас үөрэнээччитэ Салайааччы: Попова Л.П.

Улэм актуальноьа: Сылгыһыт – ыарахан уонна эппиэттээх үлэ. Киһи эрэ барыта сылгыһыт буолан төрөөбөт, сылгыһыт уустук идэтин талбат. Кыһыннары-сайыннары биир өрөбүлэ суох ыҥыыр үрдүгэр олорон, сыһыылары сыыйан, алаастары кэрийэн, үрэхтэри быһан, сыспай сиэллээҕи көрүү-истии ыарахан,уустук үлэ буолар.

Үлэм сыала: сылгыһыт аҕам Илья Ильич Кожуров туһунан билиһиннэрии. Үлэм соруктара: - Төрөппүт аҕам Илья Ильич олоҕун, дьиэ-кэргэнин кытта билиһиннэрии. - Үлэтэ-хамнаһа. - Ситиһиилэрэ.

Мин аҕам, Илья Ильич Кожуров 1973 сыллаахха алтынньы 20 күнүгэр иккис оҕонон күн сирин көрбүтэ. Ийэтэ Павлуцкая Мария Васильевна, аҕата Кожуров Илья Егорович.

1990с Амма орто оскуолатын бүтэрбитэ, 1994- 2023 сыллардаахха Мындаҕаайытааҕы сельскохозяйственнай кооперативка сылгыһытынан үлэлээбитэ. Билигин чааһынай сылгыһытынан үлэлиир.

1998 сыллаахха Жанна Петровналыын ыал буолан бур-бур буруо таһааран, эйэ дэмнээхтик күн бүгүннүгэ дылы эн-мин дэсиһэн Мындаҕаайы биир мааны ыала буолан олороллор. Утуу-субуу уон оҕону төрөтөн, улахан оҕолору үөрэхтээн, атахтарыгар этэҥҥэ туруоран киһи оҥорбуттара. Саамай кыралара икки игирэ уолаттар билигин икки саастаахтар.

Сылгыны иитии – биһиги үгэс буолбут дьарыкпыт итиэннэ экономикабыт биир сурун хайысхата. Сылгыттан ылыллар бородууксуйа олохтоох ырыынакка батарылларын таһынан тас дойдуларга интэриэһи тардар. Оттон наукаҕа саха сылгыта бытарҕан тымныылаах уһун кыһыны хаары хаһан аһаан туоруур уратытынан биһирэнэр, чинчийиллэр.

Бастакы үлэ геройдарбыт бары сылгыһыттар этэ. Дьэ оччолорго сылгыһыттар дэриэбинэҕэ улахан наадаларга, бырааһынньыктарга эрэ киирэллэрэ. Сылгыһыттар диэн нэһилиэккэ саамай убаастанар дьон этилэр. Саас төрүөхтэрин бүтэрэн, сылгыларын сайылыыр сирдэригэр булларан баран, дэриэбинэҕэ киирэн сылгы ыаталлара, сүүрдэр аттары эрчийэллэрэ. Ыһыахтар ат сүүрдүүтэ, мас тардыһыы,тустуу кинилэрэ суох барааччыта суох, онно көрдөххө кинилэр үксүн кыайааччылар, оонньууларга идэтийбит дьоҥҥо эрэ кыайтарааччылар.

Аны былыргы сылгыһыт таҥаһын көрүөҥ этэ, киьи икки илиитигэр нэһиилэ көтө5өр буолар эбит. Бэдэр бэргэһэ, үүс тириитэ истээх сон, ыт тириитэ сылыбаанньык, тайах тириитэ түнэ этэрбэс, чубуку уттас, куобах тириитэ истээх үтүлүк буолааччы. Дьэ бу маннык таҥастарын сарсыарда кэтэн, кыһыҥҥы тымныыга күнү быһа ат үрдүгэр сылдьан баран, киэһэ им сүтүүтэ кэлэллэр эбит дьиэлэригэр.

Мин аҕам Илья Ильич 1995 сыллаахтан саха аттарын ыһыахха сүүрдэргэ анаан эрчийэн барбыт эбит, Хатылыга Беляев Михаил Николаевич тренотделенияга көмө үлэһит буолан опыт ылбыт, ол сайын уопсайа 5 буолан 12 саха сылгыһыт аттарын эрчийэн Ыаллыы Таатта улууһун юбилейнай ыһыа5ар кыттан Кыайыы үөрүүтүн билбиттэр. Чурапча улууһун аатын чиэстээхтик көмускээбиттэр. Ол кэмнэртэн ылата Амма, Уус Алдан, Таатта, Чурапчы ыһыахтарыгар Сылгыһыт аттарын сүүрдэн кыттан элбэх кыайыыны аҕалбыттара.

«Саамай өйдөөн хаалбыт атынан күрэҕим 2005 сыллаахха дьоруой сылгыһыт Константинов Р. И. анаммыт Чурапча Мындагай 70км саха аттарын сүүрдүбүппүт, онно мин «Ноонук» диэн аппынан улууспар 2 миэстэ буолбутум, 3чаас 33 мүнүүтэнэн сүүрдэн Мындаҕаайыга кэлбитим»- диэн аҕам кэпсээбитэ.

Сырдык санаалаах, үлэһит үтүөтэ, киһи киэнэ кэрэмэһэ, булчут бэрдэ, сылгыһыт чулуута – бу барыта кини, мин аҕам.  Мин аҕабынан киэҥ туттабын!

БолҔомтоҔут иҺин махтанабын!