"Птицы наши друзья."

2 класста уку д?ресе     

Тема:  Кошлар – безне? дусларыбыз.

Максат: 1. Укучыларны кошлар д?ньясы бел?н якыннанрак таныштыру,аларны? нинди файда китер?л?ре турында с?йл??.

               2. Д?рес, й?герек ??м с?нгатьле уку к?некм?л?ре ?стенд? эшл??не д?вам ит?.

               3. Укучыларда табигый матурлыкны тою с?л?те, эстетик з?вык ??м табигатьк? сакчыл караш т?рбиял??.

Материал: Г. Х?с?нов “Елны? д?рт мизгеле”. К?чм? кошлар р?семн?ре. Кошлар тавышы язылган магнитафон язмасы.

Д?рес барышы

  I  Классны д?реск? оештыру. Максатны ?йт?.

 II Я?а материал ?стенд? эш.

  Без сезне? бел?н ?тк?н д?ресл?рд? яз турында к?п с?йл?дек. Язгы табигатьне? д? ничек уянганын к?рдек.

  Ел яздан башлана. Яз килеп кен? тормыш уяна. Кояш ?и??. Яктысы ??м ?ылысы бел?н бар табигатьне ?з кулына ала. Л?кин сайрар кошлар кайтмыйча, яз ?ле яз була алмый. Сыерчыклар, тургайлар кайтып кына тир?-юньг? д?ртле авазларын тараткач кына яз ?зене? тулы хокукын ала кебек.

  Б?генге д?рест? без сезне? бел?н канатлы дусларыбыз – кошлар турында с?йл?шербез. ?йд?гез иск? т?шерик ?ле, сез нинди кошларны бел?сез? Аларны? кайсылары безне? якта кышлый? Кошлар ни ?чен кешел?р тир?сенд? чуала?Нинди кошларны к?чм? кошлар дип атыйлар? Б?ген без д?рест? к?чм? кошлар бел?н танышырбыз.

  И? беренче булып нинди кошлар кайта? Аларны яз х?б?рчесе дип т? ?йт?л?р. (язманы ты?лау).

Кара карга р?семе тоткан укучы с?йли.

                           Килдек, килдек, очып ерак ?ирд?н,

                           Курыкмыйча ачы, салкын ?илд?н.

                           Яз х?б?рен сезг? китердек без.

Кара каргалар бик берд?м дус кошлар. Алар ояларын бер урынга ясыйлар. Оялары кеше яши торган ?ирд? була. Бакча ??м урам агачларында.

  Кара – каргалар бел?н бер?к сабан тургайлары кайта. Тургайлар бик матур ?ыр сузалар. (тургай язмасын ты?лау, шигырен уку).

Тургай р?семе тоткан укучы с?йли.

                           Кырлар ?стенн?н очам

                           К?лд?н иелеп су эч?м.

                           Сайравым бел?н

                            ?ырларга к?ч?м.

  Март ае ?теп барганда сыерчыклар кайтты. И? башта ата сыерчыклар кайта, аннары ана сыерчыклар кайта. Берг?л?шеп ояга урнашалар. (аудиокассетадан сыерчык язмасын ты?лау.)

Сыерчык р?семе тоткан укучы с?йли.

                              Ерак – ераклардан канат кагып,

                              Ди?гезл?рне кичеп арып – талып

                              Туган ?иребезне сагынып кайттым,

                              ?ылы яктан с?лам алып кайттым.

Балаларына 17 с?гать буена азык ташый.

Сыерчыклардан со? к?п т? ?тми тезелешеп торналар кайтты.

Торна язмасын ты?лау.

Торна р?семе тоткан укучы с?йли.                 

                                Торыйк – торыйк дип

                                Кайда оя корыйк? дип,

                                Туган ?ирд? торыйк дип

                                Аваз салып ерактан,

                                Сазлыкларга, кырларга

                                Очып кил? торналар.

Торналар бии торган кошлар.

Май ае башланып, к?нн?р матурлангач к?ке тавышы ишетел? башлый. К?ке к?келд?мич? яз яме булмый дил?р. Д?рест?н д? шулай ик?н. (к?ке тавышын ты?лау, шигырь уку).

К?ке.                       Бала чыгармыйсыз, диеп,

                                 Гаеплисез, мин бел?м.

                                 Йонлач кортларны аулыйм мин,

                                 Мактаулы шуны? бел?н.

Тора – бара шундый вакыт килде – со?гы суыклар чигенеп сандугачлы ?ылы т?нн?р башланды. (май аенда). Сандугач ?зе кечкен? булса да, тавышы зур, к?чле. Сандугач язмасын ты?лау, шигырь уку.

Сандугач                  Тавышымны ты?лап кара

                                   Т?ск? - битк? б?х?ссез,

                                    Гап – гади кош мин ?зем,

                                   Тавышымны ты?лап кара,

                                    Кемлегемне белерсез.

Сандугач 40-45 к?н сайрый да тынып кала.

 Сандугачлар артыннан карлыгачлар да кайта. Алар чебен – черки к?ренеп, азык мул булган чакны к?т?л?р. Алар ояларын т?б? астына балчыктан сылап ясыйлар.

Карлыгач.                Койрык озын, ак т?шем,

                                   Кыска томшык мин ?зем.

                                   Со?га калып кил?м мин,

                                   Чебен – черкил?р ч?плим,

                                   ?з эшемне бел?м мин.

III   Физкультминут. “ Очты-очты каргалар” уенын уйнау.

IV. Д?реслек бел?н эшл??.

? х?зер укучылар, кошлар бел?н танышуны.д?реслек буенча д?вам ит?без.

1. Текстны уку.
2. С?злек ?стенд? эш: х?б?рче,- х?б?р ит?че,- вестник, я?алык алып кил?че. Иген корткычлар – зарарлы б???кл?р, игенне юк ит?че, корытучы б???кл?р.Шул б???кл?р ашаса иген корый. ?й кыеклары – т?б? асты, карниз.
3. С?зл?рне хор бел?н кабатлау.
4. Текстны пышылдап уку.
5. Текстны кычкырып “чылбырлап уку”.
6. Текстны? эчт?леге ?стенд? эш. Соруларга ?авап бир?.

 ? х?зер укучылар, табышмакларга ?авап эзл?п карыйк ?ле.

                               Балтасыз, пычаксыз

                               Кечкен? ген? ?й эшл?г?н.(карлыгач)

                               Колга башында бер ?й,

                               Кунагым т?р?з?сенн?н й?ри. (сыерчык).

                               Кулы юк, балчык ташый,

                               Балтасы юк ?й ясый. (карлыгач).

                               ?зе йомырка басмый,

                             Баласын да бакмый. (к?ке).                                       

V.  Д?ресне йомгаклау.

Кошлар безне? дусларыбыз булгач, без д? аларны? дуслары булырга тиеш. К?пт?н т?гел без бер хик?я укыдык. Андагы малай нинди ярамаган эш эшл?де? Кошларга без нинди ярд?м к?рс?т? алабыз? (??й к?не кош ояларын туздырмаска, йомыркаларын алмаска, куркытмаска).

   ?й эше бир?.