Сезүү органдардын түзүлушү

Сезүү Органдарынын Түзүлүшү

Сезүү органдары – тышкы дүйнө менен байланышты камсыз кылган негизги органдарыбыз. Алар аркылуу биз жарыкты, үндү, жытты, даамды, жылуулукту жана башка сезимдерди кабылдайбыз.

by Батма Эркулова

Сезүү органдарынын негизги түрлөрү

Көрүү

Угуу

2

1

Көрүү органы – көз, жарыкты кабылдайт.

Угуу органы – кулак, үндү кабылдайт.

Даам сезүү

Жыттоо

4

3

Жыттоо органы – мурун, жыттарды кабылдайт.

Даам сезүү органы – тил, тамактын даамын кабылдайт.

Тери : Сырткы ысык суукту кабылдайт

Көрүү органы жана анын түзүлүшү

Көз Алмасы

Торчо Кабык

Көз Лентеси

Көз алмасы – сфералык формадагы орган, жарыкты кабыл алуучу негизги бөлүк.

Торчо кабык – көз алмасынын ички кабыгы, жарыкты нерв импульстарына айландырат.

Көз лентеси – көз алмасынын алдыңкы бөлүгүндө жайгашкан, жарыкты фокустап, торчо кабыкка жеткирет.

Угуу органы жана анын түзүлүшү

Сырткы Кулак

1

Сырткы кулак – үндү топтоп, кулак каналына багыттайт.

Ортоңку Кулак

2

Ортоңку кулак – үндүн термелүүлөрүн күчөтүп, ички кулакка өткөрөт.

Ички Кулак

3

Ички кулак – үндүн термелүүлөрүн нерв импульстарына айландырат.

Татуу жана даам органдары

Татуу органы

Даам органы

Мурундун былжыр челинде жайгашкан жана жыттарды кабылдайт.

Тилде жайгашкан жана тамактын даамын кабылдайт.

Жылуулук жана тийүү сезгичтиги

Жылуулук сезгичтиги

Теринин астында жайгашкан рецепторлор аркылуу жылуулукту жана суукту кабылдайт.

Тийүү сезгичтиги

Теринин беттик катмарында жайгашкан рецепторлор аркылуу басымды, тийүүнү жана ооруну кабылдайт.

Ички сезгичтигинин органдары

Вестибулярдык аппарат

Проприоцептивдик сезүү

Баштын абалын жана кыймылын кабылдайт.

Булчуңдардын, байламталардын жана муундардын абалын кабылдайт.

Сезүү органдарынын иштөө принциптери

Стимулдун кабыл алынышы

Тышкы дүйнөдөн келген сигналдар сезүү органдарындагы рецепторлор аркылуу кабыл алынат.

Сигналдын өзгөртүлүшү

Рецепторлор кабыл алган сигналдар нерв импульстарына айландырылат.

Мээге жеткизилиши

Нерв импульстары мээге жеткирилип, анализделет жана чечмеленет.

Сезүү органдарынын изилдөөнүн методдору

Электрофизиологиялык Метод

Психофизикалык Метод

1

2

Сезүү органдарындагы нерв импульстарын өлчөө.

Сезүү органдарынын сезгичтигин аныктоо үчүн эксперименталдык ыкмаларды колдонуу.

Анатомиялык Метод

3

Сезүү органдарынын түзүлүшүн микроскоп аркылуу изилдөө.

Сезүү органдарына тескери таасир этүүчү факторлордун тийгизген зыяны

Көрүү

Угуу

Көрүү органынын бузулушу көз ооруларына, сокурдукка алып келиши мүмкүн.

Угуу органынын бузулушу угуунун начарлашына, дүлөйлүккө алып келиши мүмкүн.

Башка сезүү Органдары

Даам сезүү, жыттоо, тийүү жана жылуулук сезгичтигинин бузулушу жашоо сапатын төмөндөтөт.

Сабакты бышыктоочу суроолор:

Көрүү

Сезүү органдарынын мээ

менен кандай

байланышы бар

түшундүргулө?

Эмне үчүн козүбүзгө көп жарык же катуу үн зыян келтирилиши мүмкүн?

Башка сезүү органдары

Сезүү органдарын ар бири ден соолукка кандайча таасир тийгизет

Жана аларды кантип сак кармоо керек?

Көңүл бөлгөнүңүздөргө чоң рахмаат!!