Слайд.Компеткнттуулук

Стандарттагы компетенттүүлүктөр

Компетентүүлүк деген эмне ?

• Компетенция –( латын тилинен commpetere –ээ болуу,шайкеш келүү,туура келүү) окуучунун белгилүү бир кырдаалда натыйжалуу ,майнаптуу иштөөөсүү үчүн зарыл болгон билим даярдыгына карата алдын ала коюлуучу социалдык талаптар .

Негизги жана предметтик компетентүулүк

Негизги компетенттүүлүк

• Маалыматтык
• Өз ишмердигин уюштуруу
• Социо комунактивдик

Предметтик ком Ипетенттүүлүк

• Тилдик
• Кептик
• Социомаданий

Кыргыз тилин экинчи тил катары окутуудагы предметтик компетенттүүлүк

Компетенттүүлүктөр

Тилдик

(лингвистикалык )

Кептик

Тилдин сөз жасоосун, морфологиясын жана синтаксисин билүү

Социомаданий

Кыргыз тилинин жазуу эрежелеринин нормасында жазып сүйлөй билүү ж.б.

Кыргызча сүйлөшүү маданиятын адебин билүү

( лингвоэтномаданий)

Кеп ишмердүүлгүнүн бардык турлөрүнө жараша (угуп түшүнүү,сүйлөө окуу жана жазуу)иштей алуусу

Тил аркылуу улутту жана анын маданий баалуулуктарын үйрөнүү

Тил менен бирге элдин георафиясын тарыхын үйрөнүү

Тил аркылуу элдин адабия казынасын окуп үйрөнүү

1. Тилдик компетенцияларды калыптандыруучу тапшырмалар

1. Зат атоочторду жөндөмөлөр менен өзгөртүү, этиштерди жак, сан боюнча өзгөртүү ж.б.

2. Тексттин калтырылган бөлүгүн аягына чыгарып жазуу.

3. Кашаанын ичинен ылайыктуу форманы тандоо.

4. Кашаанын ичиндеги сөздөрдү керектүү формага келтирүү.

5. Бөлүктөрдөн фразаларды куроо.

6. Айрым-айрым сөздөрдөн фраза куроо.

7. К ө п чекиттин ордуна ылайыктуу сөздү коюу: Мен кечээ … жолуктум.

8. Сөздү улап кетүүгө мүмкүн болгон бардык жөндөмөлөргө коюп, фразаны улантуу.

9. Фразаны трансформациялоо: Токойлорду көп кыйып, куштардын айрым түрлөрүн жоготуп алдык. – Токойлорду көп кыюу менен биз куштардын айрым түрлөрүн жоготууга учураттык.

10. Сүйлөмдү үлгү боюнча жазуу.

11. Мисалды окуп, форманын колдонулушун түшүндүрүү.

12. Берилген иш-аракетке кошулуу. - Сиздер талкууга катышышыӊыздар керек.

• - Алар да талкууга катышыш керек.

2. Кептик компетенцияларды калыптандыруучу тапшырмалар

1. «Кар топтому» - чынжыр боюнча көп жолу кайталоо

Мен дүкөнгө баратам. – Айбек дүкөнгө баратат. Ал эми мен стадионго баратам. - Айбек дүкөнгө баратат. Марат стадионго баратат. Ал эми мен конокко баратам. ж.б .

2. Сүйлөмдөрдү жана формаларды түрдүү тапшырмаларда кайталоо, варианттуу кырдаалдар.

3. Фразаны улантуу.

4. Суроону же жоопту калыбына келтирүү.

5. Текстти айтып берүү.

6. Үлгү боюнча диалог түзүү.

7. Грамматикалык оюндар.

Мисалы, бир окуучу анда кандайдыр бир предмет бар экенин далилдейт, экинчи окуучу анда бул предмет жок экенин тастыктайт. Ката кетиргендер оюндан чыгат.

8. Тестти трансформациялоо, мисалы, учур чакты өткөн чакка айландыргыла. Мындай көнүгүүлър грамматикалык көндүмдөрдү бекемдейт, аларды туура тандоого жардам берет, билимдерди жана көндүмдөрдү жаңы кырдаалдарга өткөрөт.

3. Социомаданий компетенцияларды калыптандыруучу тапшырмалар

1. «Алдыӊкы мектеп деген эмне?. Ушул тема талкууланып жаткан форумга катышкыла. Башка катышуучулардын пикирлери менен таанышкыла. Өзүңөрдүн комментарийиңерди калтыргыла.

2. Досуң экөөңөр көчөгө пакет таштап жаткан кызды көрүп калдыңар. Ага эмне дейсиңер?

3. Досторуңар менен саякатка жөнөгөнү жатасыңар. Өзүңөр менен кандай нерселерди, буюмдарды алуу керектигин талкуулагыла.

Тапшырмаларды кантип түзүү керек?

Салттуу мамиле

Функционалдык мамиле

Этиштерди өткөн чакка өзгөрткүлө.

Болуп өткөн иш-аракетти кантип билдирүүгө болот ?

Аба ырайынын өзгөргөнүнөн улам шаарга (кел-). Ишинин жүрүшүнө шаарда толук мүмкүнчүлүк бар экенине (ишен-).

Этиштерди буйрук ыӊгай формасында колдонгула.

Буйрукту билдир. Кеңеш бер. Суран.

• Силер бул тапшырманы (аткар-). 2. Сиз жумушка кечикпей (кел-). 3. Асан, жакшы (оку-)

Дагы тапшырма түзүп көрөлү

Этиштерди өткөн чакка коюп, сүйлөмдөрдү өзгөрткүлө.

• Мен өз максатыма карай ишимди (уланта берүү).
• Кечээки катыма жооп болбогондуктан, чыдамым (түгөнүү).

С.Үсөналиев, С.Иманалиев «Кыргыз тилинин справочнигинен»

Сайра ган чымчыктар

Ээн тоону жайла ган эчкилер

Ала-Тоонун арасын жойло гон айбандар

Таштан-ташка секир ген түлкүлөр

... (кайсы?) чымчыктар

... (кайсы?) эчкилер

... (кайсы?) айбандар

... (кайсы?) түлкүлөр

Айбандары жойлогон (эмне кылган?)

Чымчыктары сайраган (эмне кылган?)

Маралдары маараган (эмне кылган?)

Эчки, теке ээн тоону жайлаган (эмне кылган?)

Грамматикалык материалды өздөштүрүүнүн этаптары

I. Грамматикалык категория мугалим тарабынан анын түзүлүшү жана кептеги кызматы аркылуу түшүндүрүлөт (лингвистикалык компетенция калыптанат). Берилген категорияны билүү көзөмөлдөнөт.

II. Грамматикалык көрүнүштүн кепте колдонулушу көп жолу машыктырылат . Муну менен кырдаалдык көнүгүүлөрдө көзөмөлдөнүүчү кептик компетенция калыптанат.

III. Окуучуларга берилген грамматикалык көрүнүштү колдонууну талап кылуучу өз алдынча иш тин түрлөрү сунушталат.

Адабияттар

1. Акишина А.А., Каган О.Е. Учимся учить: Для преподавателя русского языка как иностранного. – М., 2002

2. Общеевропейские компетенции владения иностранным языком: Изучение, обучение, оценка. – Страсбург, 2003

3. Пассов Е.И. Основы коммуникативной теории и технологии иноязычного образования: Методическое пособие для преподавателей русского языка как иностранного. – М., 2010