С?з ж?не оны? ма?ынасы

Саба?ты? та?ырыбы: С?з ж?не оны? ма?ынасы

Саба?ты? ма?саты:

1. С?здерді? ?рт?рлі ма?ынасымен таныстыру; с?здерді ма?ынасына ?арай с?йлем ішінде орынды ?олдана білуге ?йрету.;
2. С?здік ?орын молайту;
3. Зейінділікке т?рбиелеу.

Саба?ты? ?дісі: салыстыру, жатты?у, с?ра?-жауап., дидактикалы? ойындар.

Саба?ты? барысы:

I. ?йымдастыру кезе?і     

ІІ. ?й тапсырмасын тексеру.

5-жатты?у

• ?йге берілген жатты?уды? орындалуын тексере отырып, о?ушыларды? м?ндес с?здерді ?аншалы?ты ме?гергенін аны?тау.
•  М?ндес с?здерді? ?ай с?з табына жататынын аны?тау, ?тірді? ?ойылу себебін с?рау.

IIІ.      Жа?а саба?    С?з ж?не оны? ма?ынасы

1. К?ркем жазу

Жа?сы, жылы, т?зу, б?лдіру, к?лкілі.

• Осы с?здер ?атарында ?ай с?з арты?? Неліктен? «Б?лдіру» с?зі арты?, себебі ол ?имылды білдіреді, я?ни етістік.Ал ?ал?андары сын есімдер.
• Осы с?здерге ?арама-?арсы ма?ыналы с?здерді тауып айт. Мысалы, жа?сы-жаман, жылы-суы?, т?зу-?исы?, б?лдіру-т?зету, к?лкілі-?ай?ылы.
• Б?л ?андай с?здер?
  • Ма?ынасы бір-біріне ?арама-?арсы с?здер (антонимдер)
  • Ма?ынасы жуы? с?здер ( синонимдер)
  • Айтылуы да, жазылуы да бірдей, біра? ма?ынасы ?рт?рлі с?здер (омонимдер)
• О?улы?пен ж?мыс 1-жатты?у

С?йлемдерді к?шіріп жазып, ?арама-?арсы ма?ыналы с?здерді? астын сыз.

Жел ?келгенді сел ?кетер.Тау жа?тан баяу жел со?ты. ?атты желді? екпіні  ?айы?ты аудара жаздады. Б?лдіру – о?ай, т?зету – ?иын.Дос сырты?нан ма?тар, д?шпан к?зі?е ма?тар.

2-жатты?у  К?п н?ктені? орнына ?арама-?арсы ма?ыналы с?здерді жаз.

?атты -  ......                                                           ж?ру - ..........

таяз - ..........                                                           кию - ............

жылы - ........                                                          кіру - ...........

ке? - ..........                                                            с?йлеу - .........

• ?р ба?анда?ы с?здерді? орта? ?асиетін табу, ?ай с?з табына жататынын аны?тау;
• тасымалданбайтын с?зді табу.

IV. Сергіту с?ті  « Бір ?ріпті? ізімен » дидактикалы? ойыны

Жжж (жолдас), Ддд (дос), Ыыы (ыл?алды), Сссс (суы? ), Ббб (бала), Ттт ( то?у)

Берілген ?ріптермен ж?не с?здермен с?йлем ??рап айту

• Жолдасым желмен жарысты. Жарас жа?сы жігіт.
• Досым допты домалатты.
• Суы? сумен с?ртіндім.

V. ?зіндік ж?мыс 5 -жатты?у

• М?ндес с?здерді бір б?лек, ?арама-?арсы ма?ыналы с?здерді бір б?лек жаз.

• ?ала?ан 3-4 с?збен с?йлем ??рап жаз.

1. еріну - жал?аулану, есептеу - санау, ?айталау – пысы?тау;
2. а?ырын –шапша?, апару - ?келу, бастау –ая?тау, то?у –жылыну.

С?йлемдер мынадай болуы м?мкін

Шаршы топта с?з бастау ?иын.?айталау – білім анасы. То??ан кісілер ?йге кіріп жылынды.

VI.Ж?мба? шешу

• ?арамен жазыл?ан с?здерді ?арама-?арсы ма?ыналы с?здермен алмастыр.

Жа?ыннан ?кеп хабарды.                                 Алыстан ?кеп хабарды,

Ренжітер барлы? адамды.                                  ?уантар барлы? адамды. ( жеделхат)

Же?ілдікпен аршылар,                                      ?иынды?пен аршылар,

К?зі?нен жас тамшылар.                                   К?зі?нен жас тамшылар. ( пияз)

• Бес жолды ?ле? ??растыру
• Пияз
• Ащы, пайдалы.
• Аршылады, ашытады, ?седі.
• Жуа
• Аршы?ан кезде пияз к?зді ашытады.

VII.?орытындылау Д?рыс па, б?рыс па?

а) Д?рыс емес т?жырымды т?зетіп айту, д?рыс жауапты д?лелдеу

• М?ндес с?здерді бас?аша синоним деп атайды.
• ?арама-?арсы ма?ыналы с?здер антоним деп аталады.
• Жа?сы, жаман - синоним с?здер

• С?зді? ма?ыналы? б?лігі т?бір деп аталады.

• ?ыстырма с?здер с?йлем м?шесі бола алмайды.
• Бастауыш – с?йлемні? т?рлаусыз м?шесі

• Жала? с?йлем т?рлаулы м?шелерден т?рады.

• Дауысты дыбыстар 2-ге б?лінеді
• Біры??ай м?шелерді? арасына н?кте ?ойылады.

?) Берілген ма?алдарды? ішінен антонимдерді тап.

Бетегеден биік, жусаннан аласа.

?лкенге - ??рмет, кішіге – ізет.

К?з ?ор?а?, ?ол батыр.

Дос жылатып айтар, д?шпан к?лдіріп айтар

Жа?сымен дос болса?, жетерсі? м?рат?а,

Жаманмен дос болса?, ?аларсы? ?ят?а.

А?аш кессе?, ?зын кес, ?ыс?артуы? о?ай,

Темір кессе?, ?ыс?а кес, ?зартуы? о?ай.

VII. ?йге тапсырма

3 - жатты?у  Берілген ?арама-?арсы ма?ыналы с?здерді топтап жазу

Зат есім:

Сын есім:

Етістік:

Айту-ты?дау, а?-?ара, т?зу-?исы?, ?ону-?шу, жаз-?ыс, ысты?-суы?, к?н-т?н, сату- алу, ащы –т?тті.