Урок хакасского языка, 5 класс

5 класс

Тема: У паза ӱ ирiн гласнайлары.

Кӧстег: у паза ӱ ирiн гласнайларны сӧстiң тӧстiгiн тап пiлерi.

Пӧгiннер:

- у паза ӱ ирiн гласнайлығ сӧстернi орта пазарға ӱгредерi;

- ӱгренҷiлернi хада пiрге тоғыннарға паза удур-тӧдiр истiс поларға ӱгредерге;

- постың сағызынаң ӱлес поларға, кӧнiктiрерге.

Урокка кирек нимелер: мультимедиапроектор, карточкалар.

Уроктың чӧрiмi

1. Классты урокка тимнирi.

- Изеннер, олғаннар! Минiң адым Валентина Александровна. Мин ӧрiнчем сiрернең хада тоғасханда! Удур-тӧдiр кӱлiнiбiзеңер! Сағынчам, пiс пӱӱн ачых-чарых кӧңнiлiг чахсы, пiрге тоғыныбызарбыстар.

II. Тапсағларнаң тоғыс.

- Наа темаа кiрер алнында миистерiбiстi тоғындырыбызалар «Мозговой штурм» иртiрiбiзелер.

Фонетика ол… (греч. тiл. – тапсағ) тiлдеңер науканың чоох тапсағларын ӱренчеткен пӧлiгi полча. Ол тапсағларның пӱтчеткенiн, оларның хайди адалчатханын ӱгренче. Фонетика iдӧк тапсағлар паза буквалар нименең пасха полчатханын чарытча.

Нинҷе буква хакас тiлiнде? (39 буква)

- Хыйғаҷахтар.

III. Теманаң таныстырары.

- Наа темаа кiрер алнында кӧмес сиспектердең тоғынарбыстар. Кӧрербiстер кем табырах, орта нандырығлар чоохтир.

- Сиспек нимедiр? Орыс тiлiне хайди тiлбестирбiс?

- Мин сiрерге сиспектер чоохтим, сиспектiң нандырығлары пирiл партыр пу чахайахта. Сизiктiг полаңар.

1. Iзии чоғыл, кӧзенее чоғыл,

Тура толдыра чон. Ниме полҷаң ол? (ӱгӱрсӱ)

2. Ай чазыда тағ турча,

Анда iкi уйа пар.

Уйаҷахтар тынчалар,

Кiзее туза итчелер. (пурун)

3. Кӧк тигiрҷе чӱсче,

Хойларға тӧӧй кӧрiнче,

Iзiгнi сӧрӧн итче,

Чирге наңмыр пирче. (пулут)

4. Хол-азағы чоғыл,

Кiзiнi ылғатча. (муксун)

5. Пӱрлер сарғалчалар,

хустар чылығ чирзер учухчалар.

Хаҷан ол полча? (кӱскӱзiн)

- Ниме сизiндер пеер кӧрiп?

- Хайдағ тапсағлар удаа тоғасчалар? (ӱ,у)

- Уроктың темазы нимедеңер полар? (у,ӱ)

- Орта, олғаннар. Пӱӱнгi уроктың темазы «У паза ӱ ирiн гласнайлары». Асчазар тетрадьтарың пасчазар число, уроктың темазын.

- Ам пазох ла пу сӧстерзер айланнаалар, тӧстiктерiн таап кӧреелер.

Сағысха кирiбiзелер тӧстiк ол… (Чағын сӧстернiң тӧӧй чардығы)

- Кем досказар сығып, пiрее сӧстернең тӧстiгiн таап пирер?

- Пу сӧстернi кӧрiп, тӧстiктерiн тап у, ӱ-нiңер ниме чоохтап поларчыхсар?

- Амды учебник азып, правило хығырчазар стр. 82.

- Че ам пу правилаға килiстiре кӧнiктiрiг 167 толдыр кӧреелер.

IV. Тынағ тус.

-Амды тынанып алалар.

V. Теманы тыыдары.

- Амды мындағ тоғыс полар. Сӧстернi хоостарға килiстiре пасчазар, гласнайларның алтын сиип салчазар.

- Сiрер сағам тоғынған хоозыҷахтарда пiрее сӧстер пу нымахта тоғасты ба?

- Пу нымах таныс па сiрерге?

- Хайди адап аларчыхсар?

VI. Рефлексия.

- Ниме пiлiп алдар пӱӱнгi урокта?

- У паза ӱ хайдағ сӧстiң чардығында пазылчалар? Тӧстiгiнде алай хозымында?

Кӱннiң сустарында урокта хайдағ кӧңнiлiг полғаннарыңны кӧзiт саларзар.

Урок кӧңнiлерiңе кiрген полза сарығ сустар чапсырчазар.

Кӧңнiлерiңе кiрбен полза кӧк оңнең кӧзiтчезер.