Жөнөкөй жана татаал этиштер

Жөнөкөй жана татаал этиштер

Этиш сөздөр түзүлүшүнө карай жөнөкөй жана татаал болуп экиге бөлүнөт. Жөнөкөй этиш сөздөр бир гана уңгудан турат: ал-, бар-, тур-, отур-, аткар-, учкаш-, ойгон-, кыймылда- ж.б. Жөнөкөй этиштер түзүлүшү боюнча уңгу сөздөрдөн ( ич-, айт-, бас-, ук- ж.б.) жана курандылар аркылуу жасалган туунду сөздөрдөн ( камчыла-, сүйлө-, каардан-, камын- ж.б.) турат.

Татаал этиш сөздөр эки же андан көп уңгудан туруп , бир гана кыймыл-аракетти же ал-абалды билдирет: таасир эт -, ойлоп тап-, чыга кал-, коштоп жүр-, коё бер-, кол сал-, тартып бара жатат- ж.б.

Татаал этиштердин грамматикалык маанидеги анын тукумундагы көмөкчү ( жардамчы) этиштер уюштурат. Алар дайыма татаал этиштин экинчи түгөйү болуп түшөт. Ал эми биринчи түгөй болуп негизги этиштер (кете бер-, карап кал-, ыйлап ий-), атооч сөздөр ( ашык бол-, тил ал-, убада бер-, күч жет-), же туугандын сөздөр ( тырп эт-, жарк эт-, дыр кой-, жылт кой-) кызмат кылат.