Літаратурнае чытанне 4 клас Я.Колас “Адлёт жураўлёў”. Міхась Пазнякоў ”Клёны”

Літаратурнае чытанне 4 клас

Я.Колас “Адлёт жураўлёў”. Міхась Пазнякоў ”Клёны”

Мэта:

• знаёмства з вершамі Я.Коласа “Адлёт жураўлёў” і Міхася Пазнякова”Клёны”, назіранне за восеньскімі прыкметамі, фарбамі, гукамі.

Задачы:

• пазнаёміцца з вершамі Я.Коласа “Адлёт жураўлёў” і Міхася Пазнякова”Клёны”;

• удасканальваць правільнае, асэнсаванае, беглае чытанне; развіваць уменне выкарыстоўваць сродкі выразнага чытання, назіраць за рыфмай вершаў, вызначаць іх агульны эмацыянальны настрой, узнаўляць мастацкія вобразы праз слоўнае маляванне карцін прыроды;

• выхоўваць любоў да прыроды.

Тып урока: камбінаваны.

Абсталяванне:

падручнік “Літаратурнае чытанне” 4 клас з рускай мовай навучання, мультымедыйная устаноўка, запіс мр3 музыкі П.І.Чайкоўскага, малюнкі, пошукавыя табліцы, апоры для дзяцей, магнітафон.

1.Арганізацыя класа, настрой на поспех.

- Дарагія дзеці, сёння ў нас свята. Да нас прыйшлі госці і прынеслі цёплы і добразычлівы настрой, а яшчэ ў Сафіі дзень нараджэння. Хачу яе павіншаваць, а вас супакоіць і запэўніць у тым, што ў нас абавязкова ўсё  атрымаецца.Перадаю вам іскрынку сваёй упэўненасці і жадаю поспехаў на ўроку. Дзеці бяруцца за рукі і гавораць: “ У нас абавязкова ўсё атрымаецца!”

2.  Аб’яўленне тэмы і задач урока СЛАЙД 2

У верасні толькі да нас завітала,

А лес па-мастацку афарбавала,

Хоць золата ўсюды старанна развесіла,

Ды сумна ў прыродзе, маркотна, невесела.

Неба вунь плача, і птушкі маўчаць,

Вецер штодзённа стаў злы бушаваць…

Дык хто з вас адкажа, хто адгадае,

Што за мастачка ўжо гэта такая?

Дзеці: Восень! (хорам)

-Тэму нашага ўрока вы даведаецеся, калі выканаеце заданне.

Заданне:Паглядзіце на экран, расшыфруйце сказ і паспрабуйце сфармуляваць тэму ўрока.

(ытемырП, ыбраф, ікуг інесов) СЛАЙД 3,

-Якія задачы стаяць перад намі? СЛАЙД 4

На ўроку мы будзем

знаёміцца

развіваць

назіраць

3. Моўная размінка

1)Артыкуляцыйная гімнатыка

Падмяцем лісце

2) Дыхальная гімнастыка

Цуда-нос. Пасля слоў “затрымаю дыханне” вучні робяць удых і затрымліваюць дыханне. Настаўнік чытае вершаваны тэкст, дзеці толькі выкончваюць заданне.

Носікам дыхаю,

Дыхаю вольна,

Глыбока і ціха –

Як заўгодна.

Выканаю заданне,

Затрымаю дыханне.

Раз, два, тры, чатыры –

Зноў дыхаем:

Глыбей і шырай.

3)Моўная размінка

а)Чытанне пошукавай табліцы вочкамі, губамі, шэптам.

б) Чытанне скарагаворкі

Вырас верас і цвіце.

Восень, верасень ідзе.

-Чытаць шэптам і павольна,

-Чытаць ціха і ўмерана,

-Чытаць моцна і ўпэўнена.

—Прачытайце скорагаворку з інтанацыяй здзіўлення і захаплення.

—Што такое верас? (невялікі вечназялёны кустарнік) малюнак на дошцы

4. Праверка дамашняга задання

1) Мікола Хведаровіч “Верасень” Слайд 5

- Я вельмі люблю восень. Восень багатая, шчодрая, прыгожая. Дрэвы стаяць жоўтыя, чырвоныя. У лесе, ў парках зямля, засыпаная лісцем, падобна на рознакаляровы дыван. Глядзіш – не наглядзішся.

Мікола Хведаровіч у вершы “Верасень” перадаў свае пачуцці да гэтай пары года.

-Якая тэма верша? ( Надыход восені ў лесе)

-Паспрабуйце і вы перадаць свае пачуцці пры чытанні гэтага верша.

-Хто вывучыў на памяць?

1 вучань чытае на памяць:

-Які настрой выклікаў ён у цябе? ( Верш пвыклікаў крыху сумны настрой, таму што змоўклі птушак галасы і дзянькі сталі маленькія. Але лес стаў прыгожы і ўсе яго жыхары бадзёра сустракаюць восень, таму і настрой вясёлы)

-Што такое ржэўнік? Ржэўнік – зжатае поле, на якім засталося ржышча, зерне зжалі, аполе не ўзаралі.

2 вучня ў пары

-Які настрой выклікаў ён у вас? Чаму?

- Як вы разумееце выраз “там гаспадарыць верасень”?

-Бінарнае чытанне 2 пары

Дадатковыя пытанні:

- Якой паказаў нам аўтар восень? (Прыгожай і шчодрай да лясных жыхароў)

-Знайдзіце метафары(у паэзіі мастацкі прыём, перанос прыкмет ці ўласцівасцей з жывых істот на нежывыя, неадушаўлёныя прадметы).Звіняць, гаспадарыць, пайшлі, стаяць.

-Чаму галасы пеўнікаў сціплыя? (маладыя, не напоўны голас)

- Пералічыце прыкметы лясной прыроды ў вершы.

- Якія фарбы выкарыстоўваў аўтар?

-Якія гукі мы чуем?

- Аўтар апісаў карціны восеньскага лесу. Вы таксама намалявалі свае карціны да верша.

2) Эдуард Шым “Цяжкая праца”?

- Якіх вы ведаеце жывёл, што рыхтуюцца да спячкі? Мядзьведзь, вожык, змеі, насякомыя.

-Як жывёлы рыхтуюцца да зімы?

-Ад чыйго імя напісана апавяданне “Цяжкая праца”? (Напісана ад імя аўтара)

Аналіз твора.

-Зачытайце, як аўтар раней думаў, ці лёгка вожыку збіраць лісце?

-А што не так? ( Яму цяжка здымаць лісце)

-Якім чынам ён здымае іх? Зачытаць.

- Ці звяртаўся вожык за дапамогай? Чаму аўтар дапамог вожыку?

- Вожык не прасіў аўтара, але ён дапамог, таму што ўбачыў, як вожыку цяжка.

- Які гэта ўчынак, растлумачце?

- Гэта добры учынак, таму што трэба дапамагаць тым, каму гэта патрэбна.

- Якая галоўная думка твора? Аб чым вам хацеў сказаць аўтар?

- Галоўная думка – любоў да братоў нашых меншых. Аўтар хацеў сказаць, што трэба дамагагаць жывёлам.

Гульня “Знайдзі памылку” СЛАЙД 6

Перабірае лапкамі вожык па сцяжынцы, нясе пяць лісткоў, тры з бакоў, два на загрыўку. Вожыку гэта няцяжка: у пяць разоў болей панёс бы. Але ж іголкі рэдкія, шчыльныя. Лісце на іх добра наколваецца. Усё роўна як грабянём тканіну нам пратыкаць.

• Сёння я для вас падрыхтавала відэа, на яком вы ўбачыце, як вожык рыхтуецца да зімы.

Слайд 7 відэа

Сціслы пераказ ад 3-яй асобы.

- Якім мы можам назваць вожыка? Моцны, працавіты, паслядоўны, упёрты.

-Што магло здарыцца, калі вожык вярнуўся ў сваю нару? Працяг казкі.

- Назавіце прыкметы восені ў апавяданні, фарбы, гукі.

Фізкультхвілінка

Студзіць восень лес ізноў.

Вожык норку ўжо знайшоў,

Час дарэмна не губляў –

Лісцем ён яе ўслаў.

Потым лісцем абчапіўся,

на бачок пераваліўся,

пацягнуўся, пазяхнуў

І на ўсю зіму заснуў.

5. Новая тэма. Слайд 8

1. Уступная гутарка.

Восень — адна з найпрыгажэйшых пор года. Яна, нібы чараўніца, перамяшала розныя фарбы і ўпрыгожыла траву, лес, лісце на дрэвах. Сваё захапленне прыродай восенню людзі шмат разоў выказвалі мовай мастацтва. Восені прысвяцілі свае творы музыканты, пісьменнікі, мастакі, бо прырода — самая старажытная і магутная крыніца цудоўнага.

СЛАЙД 9

-Вялікі рускі мастак Ісак Левітан любіў назіраць за прыродай і свае пачуцці адлюстроўваў у карцінах.

-Разгледзьце карціну вялікага рускага мастака Ісака Левітана “Залатая восень”.

-Апішыце, што вы бачыце на карціне? (бярозавы гай, вузкая рэчка, светлае неба, жоўты дыван)

-Якія прыкметы восені перадаў аўтар?

- Якія гукі чуў мастак, калі працаваў над карцінай?

-Колькі разнастайных адценняў колераў! Трава засыпана дываном з лісця бяроз. Тут і чырвона-жоўтыя, аранжава-карычневыя, залацістыя адценні — толькі таленавіты мастак мог стварыць такую палітру.

-Вялікія музыканты перадаюць свае ўраджанні ад прыроды ў сваіх музычных творах.У п'есах Пятра Ільіча Чайкоўскага «Верасень», «Кастрычнік», «Лістапад» можна адчуць непаўторнасць і прыгажось кожнага з месяцаў восені.

-Паслухайце ўрывак з п’есы П.І.Чайкоўскага «Кастрычнік» і ўявіце карціны восені?

-Якія карціны вы намалявылі, праслухаўшы гэты ўрывак?

-А якія прыгожыя малюнкі можна ўявіць, прачытаўшы вершы беларускіх аўтараў.

2. Знаёмства з вершам Якуба Коласа” Адлёт жураўлёў”

- Сёння мы знаёмімся з вершам Якуба Коласа” Адлёт жураўлёў”

1.Звесткі аб Я. Коласу. СЛАЙД 10

- Дзіяна падрыхтавала цікавыя звесткі пра  Я. Коласа?

Пра аўтара - 1 вучань

2.Падрыхтоўка да ўспрымання верша

-Паслухайце верш Я. Коласа “Адлёт жураўлёў” і адкажыце які настрой выклікаў у вас верш?

Чытанне верша Я. Коласа “Адлёт жураўлёў” падрыхтаваным вучнем (пад музыку).

3.Праверка першаснага ўспрымання

- Які настрой выклікаў у вас верш? Чым выклікана гэта пачуцце? Верш выклікаў сумнае пачуцце.Прыйшла восень, развітанне з летам.

- Пры чытанні ў вершы сутрэнуцца вам словы: смутак, хваля, страціў, мкнуцца.

Слоўнік: СЛАЙД 11

Смутак –печаль, пачуццё суму, маркоты, журбы.

Хваля – волна, вадзяны вал, які ўтвараецца ад гайдання паверхні вады.

Страціў – потерял, застацца без каго-небудзь, чаго-небудзь, не захаваць, не зберагчы што-небудзь. 

Мкнуцца –мчаться, хутка рухацца, накіроўвацца куды-небудзь.

4.Чытанне верша вучнямі

-Зараз прачытайце верш самастойна і адкажыце, чаму аўтар называе восень смутнай часінай? Лета замірае, рэчка сірацее, птушкі адлятаюць, і здаецца нібы сам нешта стараціў.

- Як вы разумееце выразы “сцелюцца валокны”, “замірае лета”, “сірацее рэчка”?

- Становіцца ціха, холадна, сумна. Птушкі не спяваюць, людзі на рэчцы не гамоняць.

-Знайдзіце словы з памяншальна-ласкальным значэннем і зачытайце іх.

-Знайдзіце метафары, параўнанні ў гэтым вершы.

Выбарачнае чытанне.

-Прачытайце радкі, дзе апісваецца, як знікае з вачэй жураўліны клін.

-Дык чаму жураўлі адлятаюць у вырай?

-Што выклікае пачуццё суму ў аўтара? Што яго радуе?

-Знайдзіце рыфмаваныя словы?

-Як вы лічыце, што страціў аўтар?

СКЛАДАННЕ ПАРТЫТУРЫ. ( 3 слупок без паўз, апавядаецца пра жураўлёў)

- Прачатайце верш выразна, паспрабуйце перадаць пачуццё развітання.

Выразнае чытанне верша вучнямі.

Вучань-настаўнік. Пад музыку

Вучань-вучань. Пад музыку

- Якія карціны восені малюе паэт? Якія фарбы, гукі ён перадае? Слайд 12

-А вы бачылі як адлятаюць жараўлі?

Слайд 11, відэа “Адлёт жураўлёў”

Фізкультхвілінка зрокавая – малюнкі ў розных мясцінах

Апенькі, журавель, вавёрка, вожык, верас.

5. М. Пазнякова “Клёны” (Слайд 13)

-Міхась Пазнякоў, беларускі пісьменнік, паэт, перакладчык напісаў прыгожы верш пра восень. Зараз я прапаную вам самастойна прачытаць яго верш “Клёны” і адказаць на пытанне:

-Якое пачуццё ўзнікла ў вас пры чытанні?

Самастойнае чытанне верша.

-Якое пачуццё ўзнікла ў вас пры чытанні?

- Ці падобна яно на пачуцце, выкліканае папярэднім вершам?

У вершы “Клёны” іншы настрой: вясёлы, радасны.

- Чым радуе клён у хмурную восень? Клён радуе сваёй прыгажосцю і нібы асвятляе і сагравае ўсё навакол.

-З чым параўноўвае аўтар восень (музыка), а клён (далоні)?

—Якія словы дапамагаюць нам уявіць восень, клёны, лісты як жывыя істоты?

-Прачытайце верш выразна, падкрэслівая асаблівы настрой твора.

Падрыхтоўка да выразнага чытання

Вучні чытаюць верш і самастойна вызначаюць мэту выразнага чытання (што трэба перадаць слухачам пры чытанні), пад кіраўнітвам настаўніка вызначаюць паўзы, тон, лагічны націск.

Конкурс на лепшага чытальніка на фоне музыкі.

- Якія прыкметы, фарбы, гукі?

-Параўнайце карціны восені, якія адлюстраваны ў гэтых вершах. Што іх аб’ядноўвае і чым яны адрозніваюцца?

6. Замацаванне па тэме.

Работа ў групах. СЛАЙД 14

-На ўроку вы чыталі вершы, слухалі музыку, апісвалі карціну, глядзелі на фотаздымкі, а зараз я вам прапаную папрацаваць творчы.

1 група. Скласці сінквейн на тэму “Восень”.

Сінквейн – белы верш, які складаецца з пяці радкоў і напісаны згодна з алгарытмам:

1-ы радок – тэма

2- і радок – два прыметнікі

3-і радок – тры дзеясловы

4-ы радок – выраз, сказ з чатырох слоў, які адлюстроўвае нашы адносіны да тэмы

5-ы радок – слова-сінонім да тэмы.

2 група. Злучыць стрэлкамі прыкметы восені.

3 група. Скласці невялікае апавяданне «Восень», карыстаючыся пошукавай табліцай.

7. Дамашняе заданне. Слайд 15

- Да наступнага ўроку вым трэба вывучыць на памяць верш Я. Коласа “Адлёт жураўлёў”, мы правядзем конкурс на лепшага чытальніка.

8. Вынікі ўрока.

- Якой бачуць восень паэты? Якой бычыце яе вы? Усе бачуць восень па рознаму: каму яна хмурная, шэрая і сумная, каму залатая, прыгожая і ласкавая.

- З якімі творамі пазнаёміліся сёння на ўроку? Якуб Колас “Адлёт жураўлёў”; Міхась Пазнякоў “Клёны”.

Гульня “Журналіст”

- Сёння інтарв’ю бярэ Алена.

9.Рэфлексія

- Наш урок падыходзіць да канца СЛАЙД 16

Малюе восень лісце акварэллю

ды круціць ветрам каляровы рой,

чырвоны тон пераплятае зелень,

красуюць дрэвы ў ткані залатой.

- Гэты урачысты момант і падвёў наш урок да заканчэння.

- Вы спадабаліся мне за ўважлівасць, стараннасць, працавітасць.

- Ці спадабаўся вам урок?

СЛАЙД 17

Сваёй працай на уроку я:

Задаволены, таму што…

Не зусім задаволены, таму што…

Я не задаволены, таму што…

-Чым ён вас узбагаціў

- Скажам уроку : да пабачэння! А каб успамінаўся ён вам, вазьміце на памяць сабе па лісточку. Палажыце ў падручнік па чытанню. Няхай суправаджае ён вас кожны ўрок, напамінаючы цёплыя асеннія дзянькі.

Гульня “Знайдзі памылку”

Перабірае лапкамі вожык па сцяжынцы, нясе пяць лісткоў, тры з бакоў, два на загрыўку. Вожыку гэта няцяжка: у пяць разоў болей панёс бы. Але ж іголкі рэдкія, шчыльныя. Лісце на іх добра наколваецца. Усё роўна як грабянём тканіну нам пратыкаць.