Мамадыш төбәге язучылары

Нәкыя Мөдәрис кызы Йосыпова 1936 нчы елның 25 октябрендә Мамадыш районының Урта Кирм ән авылында туган. Чит җирләрдә бәхет эзләп кайтканнан соң, озак еллар ПМК-2 дә табельче булып эшләде һәм шуннан лаеклы ялга чыкты. У л әдәбиятка олыгаеп килде. Әмма килгәч тә адашып йөрмәде, уз темасына, кыйбласына тугры булып калды, уз укучыларын да тапты.

Гомер узды дип борчылмыйм,

Эзем керде тарихка.

Искә алып сөйләр өчен

Җырым кала халыкка.

Мамадыш

Фәнис Нәбиуллин музыкасы.

Сагындыра калам, сагындыра Нократымның зәңгәр сулары.

Тауга басып, яшел шәлен болгап

Озатып кала нарат урманы.

Әй Мамадыш, Мамадыш,

Чит җирдә йөртмә ялгыш.

Туган -үскән илдә генә

Бәхетле була язмыш.

Кавышуны көткән гашыйк сыман

Көн дә төшләремдә күрәмен.

Сиңа гына атап, нурлы калам, Хисләремнән җырлар үрәмен.

Әй Мамадыш, Мамадыш,

Чит җирдә йөртмә ялгыш.

Тамыр тарткан җирдә генә

Бәхетле була язмыш.

Шәйхи Маннур 1905 елның 15 гыйнварында Мамадыш өязендәге Тулбай авылында туа. Аның беренче шигырь җыентыклары 1928 елда басылып чыга.Әдәби хезмәтләре, Бөек Ватан сугышы фронтларында күрсәткән батырлыклары өчен, ул хөкүмәтнең күп кенә орден һәм медальләре белән бүләкләнә.Ш.Маннур Тулбай авылында 1957 елда үз акчасына китапханә салдыра, 100 данә китап бүләк итеп бирә. Әдип 1980 елның 10 июнендә вафат була һәм туган авылы Тулбай зиратында җирләнә.

1995 елның 24 гыйнварында Шәйхи ага Маннур ачкан китапханәгә Татарстан берләштерелгән Дәүләт музееның филиалы статусы бирелә һәм музей-китапханә исемен йөртә башлый. Китапханәнең икенче бүлмәсе Ш.Маннурның шәхси бүлмәсе булган, ул бүлмә хәзерге көндә дә әүвәлге хәлендә саклана. Ул авылга кайткач, шул бүлмәгә кереп ял иткән: бильярд, шахмат уйнаган, иҗат эше белән шөгыльләнгән. Шәйхи Маннурның туган көне Тулбай авылында шигърият бәйрәме итеп уздырыла.Бу көнне танылган шәхесләргә Шәйхи Маннур премиясе лауреаты дигән мактаулы исем бирелә. Бу тантанада күренекле язучылыр катнаша

Галиев Вахит В әли улы Туган җире: Мамадыш районының Иске Комазан авылы . Туган елы : 1927 елның 12 гыйнвары. Дәрәҗәле исемнәре: Бөек Ватан сугышы ветираны,Татар иҗтимагый үзәгенең Мамадыштагы тулы хокуклы вәкиле, Аксакаллар шурасы рәисе,Республиканың атказанган Мәдәният хезмәткәре, Шәйхи Маннур премиясе лауреаты, Язучылар союзының почетлы әгъзасы, 10 китап авторы

Мул җимешле гомер .

Гаҗәеп кызыклы, үзенчәлекле язмыш кешесе ул Вахит ага. Ул Мамадыш районының Иске Комазан авылында урта хәлле игенче, балта остасы гаиләсендә биш баланың икенчесе булып туа. Ул- әти-әнисенең төп таянычы. Бар көчен сәләтен биреп, туган авылында тырышып эшли.Ат та җигә, колхозда хисапчы да була.Конөерт-спектакльләрдә катнашырга да вакыт таба. Үзенең оста уйнавы, садә шигырьләре белән күпләгән күңелләрне сөендерә. Шигырьләрне ул бишенче класста укыганда ук яза башлый.

Әтисе-Мөхәммәтвәли, әнисе-Маһибәдәр

Вахит Галиевны ң гайләсе

Зиннур Мөҗип улы Мансуров

Туган җире: Мамадыш районының Түбән Ушмы авылы. Туган елы: 1949 елның 15 июле

Иң кыены – кая язу?

Пергаментлар,

Ташбилгеләр,

Чөй язмалар!

Моны гына беләдер бит

Сезгә хәреф тезгән җаннар?

Иң авыры – кая язу?

Суга сәнәк белән язучыдан

Сорап тормыйм,-

Белмәслеге маңгаена язылган ич.

Намуслыга язар өчен

ак кәгазьдер, бәлки, иң авыры?!

...Гасырлардан өн ишетәм:

“ Иң авыры – кая язу? –

Халык хәтеренә,

Ха-лык хә-те-ре-нә...”

2009 елда “Җәрәхәтле йөрәк җылырак” шигырьләр һәм поэмалар җыентыгы өчен шагыйрь Мансуров Зиннур Мөҗип улы Г.Тукай исемендәге дәүләт бүләгенә ия булды.

Безнең авыл – юмарт авыл, юмарт мәктәпле авыл. Татарстан дәүләтенең иң югары бүләге – Г.Тукай премиясенә

Хуҗи Мәхмүтов

Ринат Мөхәммәдиев

Зиннур Мансуровлар лаек булды. Алар өчесе дә Түбән Ушмы урта мәктәбен тәмамлаганнар.

Галеева Р ә симә Зәйнагытдин кызы

Көек-Ерыкса гомуми урта белем бирү мәктәбенең югары категорияле татар теле һәм әдәбияты укытучысы, 1977нче елда Казан дәүләт педагогика институтының филология факул ь тетын 1977нче елда тәмамлаган.

Укытучының бүләкләре:

• “ Мәгарифтәге казанышлары өчен” күкрәк билгесе.
• “ Казанның 1000 еллыгы” медале.
• Татарстан Республикасы Фән һәм мәгариф министрлыгының Мактау грамотасы.
• Район газетасының Дмитрий Кре щ енов исемендәге премия лауреаты.
• Мәгарифнең приоритетлы милли проект җиңүчесе-2008 ел
• Күп санлы Мактау кәгаз ь ләре һәм Рәхмәт хатлары иясе.

Рәсимә Зәйнаговна балаларга өстәмә белем бирү өстендә, иҗади сәләт үстерү буенча да күп һәм үзенчәлекле иэш алып бара. Аның әдәби музей-кабинеты районда иң яхшы кабинет исәпләнә. Анда якташ язучылар , тел алимнәре, иҗади шәхесләр турында бик күп мәг ъ лүмат алып була. Ул һәр уку елында күренекле якташларыбыз, язучылар , сәнгать әһелләре белән очрашулар уздыра.

Фәләхов Амур Нур улы

(Фәләх Комазани)

“ Мин 1965нче елның 10 сентябрендә Татарстанның Мамадыш районындагы Яңа Комазан авылында туганмын. Башлангыч мәктәпне шунда тәмамлагач, терәлеп ук торучы Көек-Ерыкса авылы мәктәбендә урта белем алдым. Кечкенәдән әдәбиятка гашыйк идем мин. Шигърияткә булган мәхәббәтем мине Казан дәүләт университетына, ж урналистика факул ь тына китерде. Ж урналист дипломына ия булгач, 1992нче ел азагында И ж ауда “Яңарыш” газетасына хәбәрче булып урнаштым.

Шигыр ьләремдә, башлыча, һәрберезгә дә таныш булган Мәхәббәткә дан җырлыйм, Гүзәллеккә сокланам, шаярам-көләм…»

А.Фәләх

Якты төннәр хәтерлидер мине-

Йолдыз чүпли идем күз белән.

Гәүдәм олы, ләкин көчле түгел,

Көчле идем бары сүз белән...

ТУГАН ТЕЛЕМ

Туган телем!-

Бөек Тукай теле!

Кеше итте мине шул гына.

Шуңа күрә

аңа мәхәббәтем

Суынмады гомер буена.

Аңа атап,

башка кешеләрнең

Җырлар иҗат иткәнлеген күрәм.

МИн көнләшә идем

Андыйлардан,

Хәзер исә үзем шигыр ь үрәм...

А.Фәләх

Амур Фәләх үзе укыган Көек-Ерыкса мәктәбендә язучылар белән очрашуда

Ринат Сафа улы Мөхәммәдиев

1948 нче елның 10 нчы декабрендә Татарстан Республикасының Мамадыш районы Кече Кирмән авылында туган.

Мактаулы исемнәре.

Татарстанның Габдулла Тукай исемендәге Дәүләт бүләге лауреаты, Төркиянең халыкара әдәби бүләге иясе, Азия- Африка илләренең халыкара “Лотос” , М. А. Шолохов исемендәге халыкара, Андрей Платонов исемендәге әдәби премияләр лауреаты.

1966 нчы елда Түбән Ушмы унберьеллык мәктәбен, ә 1971 нче елда КДУның татар теле һәм әдәбияты бүлеген тәмамлый, аннан соң өч ел Казан телевидение студиясендә балалар тапшырулары редакторы булып эшли. 1973-1976 нчы елларда Казан дәүләт университетының журналистика кафедрасы каршындагы аспирантурада укый. Аспирантураны тәмамлагач, 1977 нче елның февраленнән Татарстан язучылар союзы органы булган “Казан утлары” журналының әдәби тәнкыйть бүлегендә редактор урынбасары хезмәтендә. 1979 нчы елда Ринат Сафа улы Мөхәммәдиев, М.В. Ломоносов исемендәге Мәскәү Дәүләт университетында “Татар әдәби тәнкыйтенең формалашу проблемалары дигән темага диссертация яклап, филология фәннәре кандидаты дигән гыйльми дәрәҗә ала.

Басылып чыккан китаплары .

” Якутлар табыладыр вакыт белән.”, “Әгәр без янмасак”, “Беренче умырзая”, “Чияләнгән төен”, “Ак кыялар турында хыял”, “Сират күпере”, “Sirat kyperesi. Sultan Galiev ”, “Мост над адом” , “Ранняя о сень в деревне ”, “Кенәри- читлек кошы”, “ Крушение”, “ На раскалённой сковороде ”, “Кош булып очар идем “, “Алланың кашка тәкәсе”, “Тени в сумерках”.

Нәзифә Харис кызы Кәримова

танылган җәмәгать эшлеклесе, журналист, язучы, шагыйрә. “Азатлык” радиосының Мәскәүдәге корреспонденты, Мәскәүдә татар-башкорт “Зыялылар клубы”н оештыручы, клуб директоры.

Татарстан Язучылар берлеге әгъзасы, китап авторы. Аның сүзләренә язылган байтак кына җырлар соңгы вакытларда зур популярлык казанды. Татарстанның атказанган мәдәният хезмәткәре. Татарстан Журналистлар берлегенең “Бәллүр каләм” бүләге иясе.

Нәзифә Кәримованың

1. “Җәнлекләр кайта”

2. “Карурманны чыккан юлчылар”

3.: “Запах мяты” китаплары дөн ь я күрде .

Н.Кәримова үзе дә тәрҗемәчелек белән шөгыльләнә. Аның тарафыннан төрек язучысы Газиз Нәсиннең сатирик-юмористик “Эт койрыгы”, чуваш язучысы Ева Лисинаның “Синьял балалары” исемле әсәрләрен тәрҗемә ителде. Н.Кәримова, драматург буларак та, үз тамашачысын тапты. Аның “Үп мине, Зәйтүнә!” исемле лирик-музыкаль комедиясе Яр Чаллы Татар дәүләт театры коллективы (режессёры –Р.Әюпов-Шәле) сәхнәләштерде.

Әле җирдә күпме изге җаннар Рухи салкынлыктан өшиләр... Йөрәгемдә күпме җылылык бар- Барысын Сезгә бирәм, Кешеләр!

Шаһинур Әхмәтсафа улы Мостафин

1948 нче елның 12 февралендә Татарстан Республикаының Мамадыш районы Арташ авылында туа. Унбер балалаы гаиләдә ул- иң өлкәне.

Шаһинур Мостафинның басылып чыккан китаплары: Васыят ь ”: Очерклар, әдәби- документал ь язмалар.

“ Батырлар Китабы”, “Книга-Героев”: Советлар Союзы Герое исеменә лаек булган якташыбыз турында татар һәм рус телләрендә энциклопедик басма.

“ Бака кашыгы”: Балалар өчен шигыр ь ләр.

“ Хәтер яктысы”: документал ь- публицистик язмалар.

“ Яшәү яме”: шиг ъри кыйсса.

“ Яңа мең ъ еллыкка очыш”

Рус телендә:

“ Мы пришли сюда победит ь!» документальная повесть о поэте-матросовце Н.Идрисове.

«Яблоневый сад» : документальный очерк.

«Культуру восстановить труднее, чем экономику»:

Беседы с писателем Р.Мирхайдаровым

“

Рафаил Шәкүр улы Газизов.

Мамадышның иң гүзәл төбәкләреннән берсе булган Кече Кирмәндә гомерен мәгариф эшенә багышлаган шагыйрь һәм прозаик Рафаил Газизов яши. Иҗатын авыл, туган туфрак белән бергә үреп алып барырга көч тапкан сирәк язучыларның берсе ул. Иҗат кешесе булырга тиешлеген тәк ъдир туганда ук кисәткән - Тукай туган көндә дөньяга аваз салган ул.

Мактаулы исемнәре: Шәйхи Маннур, Фатих Хөсни премияләре лауреаты, халыкара Г. Х. Андерсен исемендәге бүләк иясе, Татарстанның атказанган укытучысы.

Басылып чыккан китаплары.

1.”Бөре керфекләре”.(1985)

2.” Чөгендер хикмәтләре”.(1990)

3.”Хат”.(1994)

4.”Җиләкле алан”.(1988)

5.”Түбән оч малайлары”.(1998)

6.”Кичер, кичерә алсаң”.(1998)

7.”Бүләгем”.(2003)

8.”Ак болыт”.(2003)

9.”Яшен таши”.(2007)

Р. Газизов – Татарстан Язучылар берлеге әг ъзасы . Бүгенге көндә туган авылында яши Һәм мәктәп директоры булып эшли, яңа әсәрләр өстендә эшләвен дәвам итә.

Тормыш фәлсәфәсе, яшәү мәг ъ нәсе, чын дуслык, кешелеклелек- барысы да В.Гали иҗатында

Бүген Вәрис Гали–“Татмедиа” ачык акционерлык җәмгыятенең Мамадыштагы “Нократ” мәгълүмат-матбугат филиалы баш мөхәррире урынбасары, Мамадыш төбәгендә эшләүче Шәйхи Маннур исемендәге “Агымсу” әдәби-иҗат берләшмәсе җитәкчесе, Россия һәм Татарстан Журналистлар берлекләре әгъзасы, Чаллы газета-китап нәшрияты чыгарган “Бәхет күпере”, “Дуслар бүләге” китаплары авторы. Ул “Мамадышым–язмышым–Мамадыш–судьба моя” энциклопедик басмасының баш мөхәррир урынбасары да булды. Татарстан Республикасының Атказанган мәдәният хезмәткәре дигән Мактаулы исемгә, Татарстан Язучылар берлеге һәм Мамадыш районы хакимиятенең Шәйхи Маннур исемендәге премиясенә, күпсанлы Мактау грамоталарына лаек булды.” Агымсу” берләшмәсе әгъзаларының ике дистәдән артык китабын редакцияләп чыгарды.

Сәяф Шәйхи

Сәяф Шәйхинең шигырьләрендә туган як, аның табигате, кешеләре, язмыш, башка төрле проблемалар һәм тарихи темалар күтәрелә. Түбән Кыерлыда туып үскән шигърияткә гашыйк егет чит төбәкләрдә эшләп, туган ягына кайтып төпләнә. Шигырьләр язудан тыш, графика, рәсемгә төшерү, агачтан сыннар кырып ясау белән шөгыльләнә. Мамадыш шәһәрендә яши.

Сихри моңнар белән тулы

Урманнарың, кырларың…

Гүзәл җирем – Мамадышым,

Сине мактап туймамын!..

Сәяф Гарәфетдин улы Шәйхетдинов дәһшәтле сугыш барган чорда – 1941 елның 1 сентябрендә хәзерге Мамадыш районының Урта Сөн авылында дөньга килгән. Газиз әтисе, Мәскәүне дошманнан саклау өчен барган тиңдәшсез көрәштә, 1941 елның 13 октябрендә яу кырында батырларча һәлак була.

Сәяф кечкенәдән үк моңлы малай булып үсә. Тора-бара ул әтисе гармунында уйнарга өйрәнә, аннары шигырьләр яза башлый. Аның мондый сләтен шигъри җанлы мөгаллимә апасы Сания Сафина үз вакытында күреп ала һәм һәрдаим рухландырып тора.

Нократ өсләредә ак томан,

Җилләр уйный Нократ артында...

Язгы җилләр әрнеп-әрнеп сөйли

Яуда калган җаннар хакында.

С.Шәйхи

Әхмәт Гадел

• Әхмәт Һади улы Гадел 1942 нче елда гүзәл табигатьле Комазан урманчылыгы авыланда туган. Котлы Бөкәш урта мәктәбен тәмамлаганнаң соң, әтисе үрнәгендә Лубян урманчылык техникумына укырга керә. Тәүге шигырләре нәкъ шул елларда районыбыз газетасы битләрендә басыла б ашлый да инде. Армиядә хезмәт иткәндә аның солдат тормышыннан язган шигырьләре “Поиск” исеме белән аерым җыентык булып басылып чыга. Шулай да яш ь авторның шагыйр ь буларак формалашуы җитмешенче елларга туры килә. Бүген инде ул дистәдән артык китап тормышыбызның төрле якларын яктырткан күпсанлы публицистик мәкаләләр, очерклар, киноценарийлар, йөзләгән җыр авторы..

Бу якларда – таулар! –

Таулар иле

Мамадыштан гүя башлана.

И, б ер кайтсам,

Көмеш Нократымны

Ятим итеп бүтән ташламам .

Бу якларда – таулар!

Кешеләр дә

Шундый чибәр, шундый мәһәбәт!

Туган төбагенә кайнар хисләре,

ихлас мәхәббәте – аның шигырьләрендә,

җырларында…

Эзләнүчән журналист Люция Фаршатова

Һә р редакцияд ә ирт ә д ә н кичк ә кад ә р тормыш кайнап торган бер нокта бар: ул – хатлар б ү леге.

Бар кешене д ә ү зен ә җә леп итеп, ялкын телл ә ре гел г ө рл ә п янып торган җ ылы учак кебек ул. Кемне ң г ен ә йомышы т ө шми д ә , кем ген ә теге яки бу гозер бел ә н, й ә булмаса эч серл ә рен бушатырга булса да килми аның янына . 26 ел буе "В атаным Т атарстанда " да эшл ә п, шуны ң 11 елын н ә къ мен ә кешел шр язмышына багышлаган, дөрес киңәшләрен биргән, бар булган сыен өстәлгә куеп, күңел җылысына тәмле чәй кайнарлыгын да кушып, кулыннан килгәнчә ярдәм итүче ул - Люция Фаршатова. Люция Фаршатова социаль өлкәгә караган бөтен яңалыкларны, проблемаларны укучыларыбызга җиткереп бара.

Мостафин Равил Гарафетдин улы

Мостафин Равил Гарафетдин улы 1956 нчы елның 16 нчы декабрендә Татарстан Республикасы Мамадыш районының Түбән Сон авылында туган. 1972 нче елда -Түбән Сон сигезьеллык мәктәбен, 1974 нче елда Үсәли урта мәктәбен тәмамлый.

Армия сафларында хезмәт итеп кайтканнан соң КамАЗ төзелешенә килеп урнаша. Яр Чаллы шәһәрендәге “Ләйсән” әдәби берләшмәсенә йөри.

КДУ ның татар теле һәм әдәбияты бүлеген тәмамлый. Хәзерге көндә ул “Газпром” эшчесе, Төмән якларында хезмәт куя.

Аның шигырьләрендә авылны, аның табигатен, хезмәт сөючән кешеләрен, дөньяны, тормышны чиксез ярату хисләре сизелеп тора.

Үзенең иҗат җимешләрен махсус китап итеп бастырып чыгару уен моннан 10 ел элек кенә тормышка ашыра.

Равил Мостафинның “Чишмәләргә барыйк” исемле беренче шигырьләр җыентыгы 1999 нчы елда дөнья күрсә, тагын бер елдан “Җирсү” исемле икенче китабы басылып чыга. 2004 нче елда ул шигърият сөючеләрне Яр Чаллы типографиясендә эшләнгән “Сөялдем каеннарга”, “Сиңа илткән юл” исемле җыентыклары белән сөендерде.