Մանկավարժական տեխնոլոգիաներ

Մանկավարժական տեխնոլոգիաներ

Տեխնոլոգիան հունարեն բառ է, որ նշանակում է գիտություն արվեստի և վարպետության մասին։

Մանկավարժական տեխնոլոգիան դասավանդողի գործողությունների հաջորդական համակարգն է, որի նպատակը մանկավարժական այս կամ այն խնդրի լուծումն է կամ էլ, որպես նախօրոք պլանավորված, համակարգված և հաջորդական գործընթացի վերարտադրություն և իրականացում։

«Մանկավարժական տեխնոլոգիա» հասկացությունը ուսուցման և դաստիարակության ոլորտում կիրառվող աշխատանքի ձևերի ամբողջությունն է։

Մանկավարժական տեխնոլոգիաների ձևեր

Մանկավարժական տեխնոլոգիաներն ունեն դրսևորման երկու ձև․ մի դեպքում դրանք բխում են տեսությունից, մյուս դեպքում ՝ սկիզբ են առնում պրակտիկայից։ Ուսուցման տեխնոլոգիաների հաջորդականություն է մշակել չեխ մանկավարժ-հումանիստ Յան Ամոս Կոմենսկին։

• հստակ նախատեսված նպատակներ

• այդ նպատակներին հասնելու հստակ միջոցներ

• որոշակի կայուն կանոններ, թե ինչպես կիրառել այդ միջոցները դրված նպատակներին հասնելու համար

Մանկավարժական տեխնոլոգիները բնութագրվում են մի շարք հատկանիշներով․

• ուսուցման և դաստիարակության հստակ, հաջորդական մանկավարժական և դիդակտիկական սկզբունքներով մշակված նպատակների առկայություն

• յուրացման ենթակա նյութի կամ տեղեկատվության կառուցում, խտացում և համակարգում

• դիդակտիկան, տեխնիկան, այդ թվում նաև համակարգչային միջոցների համակարգված կիրառություն ուսուցման և ստուգման գործընթացում

• ուսուցման և դաստիարակության ախտորոշիչ գործառույթի ընդգծում

Անհրաժեշտ է տարբերել մանկավարժական տեխնոլոգիաները ուսուցման մեթոդիկայից։

Մանկավարժության տեխնոլոգիաները կարողանում են ուսուցման և դաստիարակության գործընթացը վերարտադրել, խաղարկել և դրա հետ միասին երաշխավորել ուսումնադաստիարակչական աշխատանքների կամ մանկավարժական խնդիրների լուծման բարձր որակ։ Ժամանակակից դիդակտիկայում կան տարաբնույթ տեխնոլոգիաներ, քանի որ յուրաքանչյուր հեղինակ և դասավանդող մանկավարժական գործընթացի մեջ ներմուծում է ինչ-որ նոր և անհատական գիծ։ Սակայն բազմաթիվ նմանություններից և ընդհանուր հատկանիշներից ելնելով ՝ առանձնացնում են տեխնոլոգիաների հետևյալ տեսակները․

• ըստ կիրառման մակարդակի․ ընդհանուր մանկավարժական, մասնավոր մեթոդոլոգիական (առարկայական) և լոկալ կամ տեղայնացված (մոդուլային)

• ըստ փիլիսոփայական հիմնավորման․ գիտական և կրոնական, մարդասիրական և բռնապետական

• ըստ փորձի յուրացման գիտական հայեցակարգի․ զարգացնող, զուգորդական-ռեֆլեկտորային

• ըստ անհատական կառուցվածքի կողմնորոշման․ տեղեկատվական (գիտելիքի, կարողությունների և հմտությունների ձևավորում), գործառնական (մտածողական գործողությունների ձևավորման միջոցներ), փորձարարական (ստեղծագործական կարողությունների զարգացում), կիրառական (գործնական-պրակտիկ ոլորտի ձևավորում)

• ըստ յուրացման ավանդական համակարգի արդիականացման բնույթի․ սովորողների գործունեության ակտիվացում և խթանում, ուսոջցիչ-աշակերտ հարաբերությունների ժողովրդավարական և մարդասիրական մոտեցման ներդնում, ուսումնական նյութի ակնառու-դիդակտիկական վերափոխում։

Մանկավարժական տեխնոլոգիաները դասակարվում են նաև ըստ գերակշռող հատկանիշ ունեցող նպատակների և գերխնդիրների, ըստ ուսուցման կազմակերպման գործադրվող ձևի, ըստ գերակշռող մեթոդների, որոնք առավել շատ են գործածվում։

Յուրաքանչյուր տեխնոլոգիայի կիրառման դեպքում պետք է հետևել․

• դրա գործադրման մակարդակին

• գիտելիքների յուրացման առաջատար հայեցակարգին

• կրթության բովանդակության առանձնահատկությանը

• սովորողների որակի հատկանիշներին

• ուսուցման կազմակերպման գերակշռող մեթոդներին

• փիլիսոփայական հիմնավորմանը։