Металлургия жонундо тушунук. Металлдар жана алардын куймалары. Коррозия.

Органикалык эмес химия

Тема: Металлургия жонундо тушунук. Металлдар жана алардын куймалары. Коррозия.

9-класс

Мугалим: Абылаева Гульмира Акматалиевна

Ош область. Алай району. К.Султанов атындагы орто мектеби

Сабактын максаты:

• Металлургия жонундо жалпы тушунук алышат.
• Металлдар жана алардын куймалары менен таанышышат.
• Коррозия жана андан сактануу жолдорун уйронушот.

Металлургия деген- бул металлдарды алуунун онор жайлык ыкмалары жонундо илим. Металлургия

Кара

(темир жана анын куймалары)

Тустуу

(калган металдар жана алардын куймалары)

Ag

Аu

Zn

Металлургиялык процесстер бир нече стадияда журот.

• Табигый кендерди ар турдуучо байытышат.
• Химиялык айлануу процесстеринде металлды же анын куймаларын алышат.
• Алынган металлды жана анын куймаларын механикалык иштешет.

Тустуу металлдардын куймалары:

Латунь -жездин цинк менен болгон куймасы(жез 60-90%ке чейин).

Коло-ж ез(80-94%ке чейин),калай(20-6%ке чейин)

Куймаларды алуу балкыган металлдардын бири-биринде эруу жондомдуулугуно негизделген. Куймалар составы жана тузулушу боюнча айырмаланышат. Мисалы:

• Балкыган эритинди муздаганда бир турдуу кристаллдар пайда болот.
• Балкыган эритинди муздаганда айрым металлдардын кристаллчалары болунот. Бул учурда куйма металлдардын механикалык аралашмасы болуп эсептелет,катуу эритме пайда болбойт.
• Металдарды оз ара эриткенде алардын атомдору бири-бири менен реакцияга кирет да интерметаллдык бирикме деп аталчу бирикме пайда болот.

Коррозия деген-сырткы чойронун таасири астында металлдан жасалган буюмдардын дат басышы же бузулушу аталат.Коррозия-химиялык жана электрохимиялык болуп болунот.Химиялык коррозияда металлдын оксиддери пайда болот, ошондуктан металлдардын температурага туруктуулары пайдаланылат. Мисалы: Кобальт, никель куймалары,алюминий, хром менен капталган болоттон жасалат

Ошондуктан коррозияны болтурбоо ыкмалары болуп:

Химиялык жактан туруктуу металлдарды тандоо.

2.Металлдардын бетин дат басуудан сактоочу заттар менен каптоо.

3.Коррозия болуучу чойрону кычкылдардан арылтуу.

4.Электрохимиялык ыкманы пайдалануу менен металлдардын бетин дат басуудан сактоочу алюминий, цинк ж.б. оксиддер менен каптоо.

5.Ингибиторлорду кошуу.

6.Механикалык ыкма ( ар турдуу боёк, лактар менен сырдоо).

Жыйынтыктоо:

• Металлургия жонундо
• Металлургиянын классификациясы
• Куймалар
• Коррозия
• Коррозиядан сактануунун ыкмалары

Оз билимдерин актуалдаштыруучу конугуулор:

• Калий, магний,хром жана цинк металлдары табигатта кандай бирикме турундо кездешет? Формулаларын жазгыла.
• Металлдар ийилгич ал эми кээ бирлери морт болот мисал келтиргиле?
• Турмушта пайдаланган кара жана тустуу металлдарга мисал келтиргиле?