Методическая разработка

МБДОУ «Детский сад № 23 «Цветик-Семицветик»

ГО «город Якутск»

Конспект НОД на прогулке

Тема: «Күн, салгын уонна уу – биһиги чугас доҕотторбут»

Возраст детей: 5-6 лет

Воспитатель:

Максимова Анна Александровна

г. Якутск 2020г.

Дьарыктаныы соруга-сыала: оҕо интириэһин тардыы, бэйэ икки ардыгар истиҥ сыһыаны уөскэтии, сатаан субэлэһэр дьоҕурдарын сайыннарыы, тулалыыр эйгэни кытта салгыы билиһиннэрии, кун, салгын уонна уу өйдөбуллэрин салҕааһын, боппуруостарга сөптөөх эппиэт биэрэллэрин ситиhии.

Дьарыктаныыга туттуллар матырыйааллар:

- хас биирди о5о5о дьэнкир салаппаан,

-лиэнтэ

Киириитэ:

О5олор, эһиги тыаҕа сылдьыбыккыт дуо? Тыаҕа сынньана тахсаргытын төһө сөбүлүүгут? Оҕолор, болҕойон истиҥ, таабырыны таайын:

Саас үөрдэр,

Сайын сөрүүкэтэр,

Куһун аһатар,

Кыһын ириэрэр баар уьу (тыа)

Маладьыастар сөпке таайдыгыт! Биһиги тыабыт тугунан баайый? (О5олор эппиттэрэ) Сибиэһэй салгынынан диринник тыынныбыт эрэ. Наһаа үчүгэй дии? Тыаҕа наһаа үчүгэй дии оҕолоор, сибиэһэй салгын, ыраас уу, от-мас уонна да элбэх.

Сүрүн чааһа:

Уопут “Салгыны тут»

Салгыны илиигитинэн таарыйын эрэ. Илиибитинэн сатаан тутабыт дуо? Суох, о5олоор биһиги салгыны илиибитинэн сатаан туппат эбиппит дии. Тоҕо? Көрүөххүтун баҕараҕыт дуо? Оччоҕуна мин эһиэхэ барыгытыгар салаппаан түҥэтэбин. Салаппаан хайдаҕый оҕолоор көрдүбүт эрэ. Кини ньылаархай, сымнаҕас эбит ди, онтон ыйааһына хайдаҕый? Ыйааһына олох суох эбит. Салапааммытыгар салгыны тутан көрүөххүтун баҕараҕыт? Көрүн эрэ, салаппааммыт формата хайдах буолбутун, ол эбэтэр салапааммыт иһэ тобус толору салгын буолла. Онтон төттөрү ыыттахпытына туох хааларый?Салгыммыт тахсан баран хаалар эбит дии. Ол эбэтэр салгын көстүбэт, ыйааһына олох суох эбит. Билигин сынньана таарыйа оонньуохпут.

Оонньуу «Кыра дьоннор»

Салгынна көстүбэт кыып кыра дьоннор олороллор. Кинилэр ынырык тургэннэр, бэһиэлэйдэр. Кинилэр наар атын сирдэргэ суурэ – кете сылдьаллар. Оҕолор, тутан көрөбут дуо? Салаппаанытын арыйын уонна кыра дьоннору тутун. Уонна куускэ сабын. Салаппааммыт хайдах буолла? Бу туох эбитэ буоллар? (Салгын)

Оҕолор, эһиги туох дии саныыгыт, биһиги ханнык салгыны туттубут? (Ыраас, сибиэһэй) Доруобуйабыт кытаанах буоларын туһугар, ыраас салгынынан тыынныбыт эрэ.

Салҕыы айанныахха. Олорон сынньаныахха эрэ, мин эһиэхэ таабырын таайтарыам:

Орто дойдуга

Тыынар дууһа5а

Туох да аһара минньигэс ас баар уһу (Уу)

Маладьыастар, сепке таайдыгыт! Салгыы билигин ооньуохпут.

Оонньуу «Уруйэлэр»

Мин барыгытыгар лентэ биэрэбин. Билигин ытыс тыаһынан сүүрүөхпүт көтүөхпут (бытаан ытыс тыаһыгар – бытааннык хамнанабыт, тургэн ытыс тыаһыгар – тургэнник хамнанабыт).

Уу туһунан тугу билэҕитий? Оҕолор, уу туохха нааданый? (ууну иһэбит, суунабыт, сууйабыт) Сөпкө этэҕит. Уута суох биһиги олоруохпут дуо? Уута суох биһиги сатаан олорбоппут, ыалдьабыт, улааппаппыт. Үүнээйилэр уута суох эмиэ өлөллөр, силистэрэ хатар, үүммэттэр. Ол аата уу туһалаах дуо? Маладьыастар, уу туһалаах. Онтон кирдээх ууну биһиги туттабыт дуо? Суох, кирдээх ууну истэхпитинэ ыалдьабыт.

Көрун эрэ оҕолоор, күн биһигитин көрөн үөрбут көппүт. Оҕолор, киһиэхэ салгын уонна уу эрэ наада буолбатах, киһиэхэ кун сылааһа эмиэ наада. Билигин ооньуохпут. Бары илиибититтэн сиэттистибит уонна круг онордубут эрэ.

Оонньуу «Күн»

Күн (оҕолор сиэттиһэн тураллар, кыра крукка);

Күнчээн (кэннин диэкки хаамаллар, кругу улаатыннараллар)

Эн сарсыарда эрдэ таҕыс (илиилэрин уөһээ көтөҕөллөр)

Биһигини эрдэ уһугуннар.(Илиилэрин аллараа туһэрэллэр)

Биһиги хонууга сүүрүөхпүт (кругка суурэллэр)

Биһиги сааһы көрсүөхпүт (Тохтууллар)

Түмүк

Оҕолор, биһиги бүгүн ойуурга тугу көрүстүбүт? Доҕордоргут кэккэлэригэр күнү, салгыны уонна ууну ылыаххыт дуо? Оччоҕо бары бииргэ санарыахха эрэ «Кун, салгын уонна уу - биьиги чугас до5отторбут!» Бу күн эһиэхэ бэйэтин сылааһын бэлэхтиир. Маладьыастар!