Экскурсія "Чым працавалі нашы продкі"

Сцэнарый заняткаў: "Чым працавалі нашы продкі"

Пяшко В.С., настаўнік гісторыі і мастацтва,

кіраўнік этнаграфічнага музея “Спадчына”
ДУА «Сярэдняя школа №33 г. Брэста»

Тэма: Чым працавалі нашы продкі.

Мэта: Пазнаёміць удзельнікаў з традыцыйнымі прыладамі працы, іх прызначэннем і гісторыяй, развіць цікавасць да спадчыны і творчыя навыкі праз адгадванне загадак.

Задачы:

1. Растлумачыць, якія прылады працы выкарыстоўваліся ў побыце і на гаспадарцы.

2. Развіць пазнавальную актыўнасць праз загадкі і гульні.

3. Узмацніць цікавасць да гісторыі праз казку.

4. Садзейнічаць творчасці і разважанню праз актыўныя заданні.

Абсталяванне:

1. Прадметы з музея: качарга, чапяло, жорны, калаўрот, серп, сякера, матыка, вілы, граблі.

2. Малюнкі і фотаздымкі прылад працы для дэманстрацыі.

3. Загадкі, раздрукаваныя на картках.

4. Магнітная дошка для гульняў.

План занятку:

1. Уступ (5 хвілін): Прывітанне, уступнае слова Дамавіка.

2. Казка (15 хвілін): "Чаму знікла чарадзейная качарга".

3. Расповед (10 хвілін): Дэманстрацыя прылад працы і іх прызначэння.

4. Гульня (10 хвілін): Адгадванне загадак пра прылады.

5. Творчая частка (10 хвілін): Прыдумванне ўласных загадак.

6. Рэфлексія (10 хвілін): Пытанні і падвядзенне вынікаў.

1. Уступная частка (5 хвілін)

Дамавік Апанас:

"Вітаю, дарагія сябры! Сёння я вам раскажу пра сапраўдных памочнікаў нашых продкаў — прылады працы. Без іх людзі не маглі ні хлеб вырасціць, ні дровы на зіму назапасіць. Але гэтыя прадметы былі не толькі карыснымі, але і чароўнымі. Яны дапамагалі, калі іх паважалі, і маглі знікнуць, калі на іх злаваліся. А цяпер слухайце казку!"

2. Казка: "Чаму знікла чарадзейная качарга" (15 хвілін)

Даўным-даўно ў адной беларускай вёсцы жыла сям’я каваля Івана. Іван быў майстрам на ўсе рукі, і ягоная кузня славілася на ўсю акругу. У кузні стаяла качарга — не простая, а чарадзейная. Яна дапамагала Івану раздуваць агонь, рухала цяжкія прадметы і нават скакаць магла!

Іван заўсёды казаў:

— Гэтая качарга мне даражэй за золата, бо без яе я — не каваль.

Але ў сям’і Івана быў хлапчук Васіль. Хлопец быў вельмі цікаўным, але любіў хітрыць. Аднойчы ён увайшоў у кузню, узяў качаргу і вырашыў праверыць, ці сапраўды яна чарадзейная. Хлапчук пачаў размахваць качаргу і крычаць:
— Ну-ка, качарга, зрабі ўсё за мяне!

Качарга спачатку здавалася пакорлівай, але раптам скакнула, нібы жывая, і выскачыла з кузні. Васіль спалохаўся, а качарга знікла.

Іван, убачыўшы пустое месца на стале, сказаў:
— Без качаргі я не змагу працаваць. Васіль, ідзі шукай яе!

Хлопец абышоў усю вёску, але качаргі не знайшоў. Тады ён сустрэўся з бабуляй-знахаркай, якая сказала:
— Качарга хаваецца там, дзе не паважаюць працу.

Васіль зразумеў сваю памылку. Ён вярнуўся дамоў, папрасіў прабачэння ў бацькі і пачаў дапамагаць у кузні. І толькі пасля таго, як Васіль стаў уважлівым да працы, качарга вярнулася сама, стаўшы на сваё месца. З таго часу хлопец шанаваў прылады працы і больш не хітрыў.

3. Асноўная частка (20 хвілін)

А. Расповед пра прылады працы

Дамавік Апанас:

"Цяпер паглядзім, якімі прыладамі працавалі нашы продкі."

Качарга: дапамагала ў печы.

Жорны: малолі муку.

Калаўрот: для прадзення нітак.

Серп: для збору збожжа.

Сякера: секлі дровы, з яе дапамогай рабілі прылады працы, гэта незаменны інструмент у гаспадарцы.

Дзеці могуць задаваць пытанні пра кожны прадмет, а вядучы дэманструе іх або малюнкі.

Б. Гульня "Адгадай прыладу"

1. Загадкі:

У полі стаіць, сама жыта крышыць. (Серп)

У хаце стаіць, агонь раздувае. (Качарга)

Рукамі круціш — муку табе дасць. (Жорны)

На два зубы есці не просіць. (Вілы)

1. Прыкладныя адказы: Дзеці адгадваюць загадкі, а Дамавік тлумачыць, чаму гэтая прылада важная.

1. Творчая частка:

Загадкі і гульня (15 хвілін)

Дзеці дзеляцца на пары і спрабуюць прыдумаць свае загадкі пра прадметы. Лепшыя загадкі запісваюцца на дошцы.

Ролевая гульня: "Майстэрня"

Дзеці дзеляцца на групы: адна група — ганчары, іншая — цесляры.

Кожная група рыхтуе прадмет (напрыклад, з паперы, пластыліну), затым майстры тлумачаць, чаму іх выраб важны і як яны супрацоўнічаюць.

5. Рэфлексія (10 хвілін)

Пытанні для абмеркавання:

1. Якая прылада вас здзівіла больш за ўсё?

2. Як вы думаеце, без якой прылады продкам было б цяжка жыць?

3. Што вы даведаліся новага пра працу нашых продкаў?

6.Заключнае слова ад Дамавіка Апанаса:

"Сёння вы паказалі, што можаце не толькі адгадваць загадкі, але і разумець, чаму важна паважаць працу. Захоўвайце гэта ў сваіх сэрцах і памятайце, што кожная прылада — гэта гісторыя нашых продкаў."