"Николай Егорович Мординов Амма Аччыгыйа «Тоҕус төгүл тоҕо?»" технологическая карта урока по внеклассному чтению

Учуутал:

Яковлев Степан Ионович

Оскуола:

Сунтаардааҕы политехническай лицей - интернат

Дьарык:

Ааҕыы дьарыга

Кылаас:

5 в кылаас

Тиэмэ:

Николай Егорович Мординов Амма Аччыгыйа «Тоҕус төгүл тоҕо?»

Сыала-соруктара, түмүктэрэ

1. Үтүө уонна мөкү сыһыан өйдөбүлүн үөрэтии.

2. Оҕону сиэр – майгы өттүнэн иитии.

3. Оҕо ситимнээн, толкуйдаан саҥарар, бэйэтин санаатын аһаҕастык этэр дьоҕурун сайыннарыы.

4. Үөрэнээччи бэйэ икки ардыгар бодоруһар үөрүйэҕин сайыннарыы.

Тустаах үөрэх предметин үөрэтии түмүгэ (предметные результаты)

• Ыйытыыга эппиэттиир, аахпыты, истибити кэпсиир, бэйэ санаатын этэр.

• Үтүө уонна мөкү сыһыан, сиэр-майгы туһунан ырытар, сыаналыыр.

Үөрэх дэгиттэр дьайыылара (УУД):

Бэйэни салайынар дьаьанар дьайыы (регулятивные):

• Уруок сыалын уонна соругун өйдүүр.

• Бэйэ үлэтин сатаан дьаһанар, хонтуруолланар, сыыһатын көннөрүнэр.

• Үлэтин түмүгүн сыаналана үөрэнэр.

Бодоруһарга үөрэнэр дьайыы (коммуникативные):

• Атын оҕо саҥатын, эппиэтин болҕойон истэр, ыйытыыга хоруйдуур.

• Ис санаатын атын оҕолорго өйдөнөр гына тиэрдэр.

• Бэйэ икки ардыгар бодоруһан оруолунан оонньоон көрдөрүү.

Билэр - көрөр дьайыы (познавательные): 

• Үөрэх соругун туруорар, ону ситиһэргэ бэйэтин үлэтин тэрийэр.

• Саҥа билиини – көрүүнү кэбэҕэстик ылар.

• Билиитин кэҥэтэн учебниктан информацияны булар, онтун сөптөөхтүк туттар.

Тус суолталаах дьайыы (личностные): 

• Тылын сайыннарар сыалы-соругу таба туруорунар.

• Сатаан былаанныыр туох-ханнык түмүккэ кэлиэхтээҕин быһа холоон билэр.

• Тугу билэрин-билбэтин, тугу ситэри үөрэтиэхтээҕин арааран өйдүүр.

Учуутал туттар тэрилэ: ноутбук, презентация, «Тоҕус төгүл тоҕо?» Амма Аччыгыйын айымньыта, карточкалар.

Уерэнээччи туттар тэрилэ: « карточкалар, «Тоҕус төгүл тоҕо?» Амма Аччыгыйын айымньыта, тэтэрээт.

Туhаныллыбыт литература:

• Амма Аччыгыйа “Саха суруйааччылара оҕолорго”. – НКИ «Бичик» 2006. – 256с.

Уруок хаамыыта

Уруок тутула

Учуутал дьайыыта

Үөрэнээччи дьайыыта

ҮөДДь

Тэрээһин чаас

-Үүммүт үтүө күнүнэн!

- Биһиэхэ бүгүн уруокпутугар ыалдьыттар кэлэн олороллор. Кинилэргэ эмиэ үтүө күнү баҕарыаххайыҥ.

-Үтүө күнүнэн!

(ыалдьыттарга эмиэ үтүө күнү баҕараллар.)

Бэйэни салайынар дьаьанар дьайыы

Ылбыт билиилэрин чиҥэтэн, саҥа тиэмэҕэ киирии

- Дьээрэ оҕолоор, ааспыт уруокка эhиэхэ сорудах бэриллибитэ. Дьиэҕитигэр ханнык айымньынын ааҕан, бэлэмнэнэн кэлиэхтээх этигитий?

- Сөп. Кылгастык хатылаан ылыахпыт. Билигин бары дуосканы көрөбүт, ыйытыыларга эппиэттиэххит. Тургутук:

1. Амма Аччыгыйа төрөөбүт улууһа?

А) Сунтаар

Б) Таатта

В) Эдьигээн

2. Бастакы хоһооно?

А) «Сурук»

Б) «Ньукулаас»

В) «Ийэ»

3. Ханнык улахан айымньыны суруйбутай?

А) «Төлкө»

Б) «Сааскы кэм»

В) «Тыгын Дархан»

4. Амма Аччыгыйа кэргэнин аата?

А) Любовь Федоровна

Б) Инна Ивановна

В) Александра Николаевна

- Сөп. Маладьыастар.

5. Амма Аччыгыйа оҕолорго анаммыт биллэр айымньыта?

А) «Аҕа»

Б) «Сааскы кэм»

В) «Тоҕус төгүл тоҕо?»

- Амма Аччыгыйа «Тоҕус төгүл тоҕо?» (оҕолор эппиэттэрэ)

- (тест толорооһуна)

- Б) Таатта

- В) «Ийэ»

- Б) «Сааскы кэм»

- В) Любовь Федоровна

В) «Тоҕус төгүл тоҕо?»

Тус суолталаах дьайыы

Үөрэнэр соругу туруоруу, быһаарыы

-Саамай сөп. Оччоҕо бүгүн биһиги ханнык айымньыны барарбыт буолуой?

- Бүгүҥҥү дьарыкка Амма Аччыгыйа «Тоҕус төгүл тоҕо?» айымньытыттан үс кэпсээни барыахпыт.

- оҕолор эппиэттэрэ (сабаҕалааһын)

Бэйэни салайынар -дьаһанар дьайыы

Саҥа тиэмэнэн үлэ

Учуутал кэпсээнэ

- Эһиэхэ дьиэҕитигэр сорудах бэриллибитэ. Бөлөҕүнэн үлэлээбиккит. Аахпыт айымньыгытын оруолунан оонньоон көрдөрүөхтээх этигит.

Бастаан «Иккис тоҕону?» көрүөххэ.

- Сөп. Маладьыастар! Билигин көрөөччүлэргэ ыйытыы:

1. Катя тоҕо таҕыста?

2. Эһиги санааҕытыгар, Катя уонна Люба ийэлэрэ сөпкө быһыыланнылар дуо?

3. Тоҕо? Туохха сыыстылар?

4. Бу айымньы биһигини туохха үөрэтэрий?

- Билигин «Төрдүс тоҕону?» көрүөххэ.

- Сөп. Маладьыастар! Билигин көрөөччүлэргэ ыйытыы:

1. Коля тоҕо барда?

2. Сеня Коляны дьиҥнээх доҕоро диэхпитин сөп дуо? Кини туохха сыыста?

3. Эһиги санааҕытыгар, билигин маннык оҕолор бааллара буолуо дуо?

4. Бу айымньы туохха үөрэтэрий?

- Билигин «Бэһис тоҕону?» көрүөххэ.

- Сөп. Маладьыастар! Билигин көрөөччүлэргэ ыйытыы:

1. Мария Васильевна тоҕо кыыһырда?

2. Эһиги бу оҕолор оннугар эбиккит буоллар, хайыа этигитий?

3. Оҕолор тугу сыыстылар?

4. Бу айымньы туохха үөрэтэрий?

• оруолунан оонньоон көрдөрүү

Оҕолор эппиэттэрэ

• оруолунан оонньоон көрдөрүү

Оҕолор эппиэттэрэ

• оруолунан оонньоон көрдөрүү

Оҕолор эппиэттэрэ

Билэр - көрөр дьайыы

Сынньалаҥ мүнүүтэ

- Билигин сынньана түһүөхпүт.

Миэстэбититтэн турдубут. Илиибитин өрө ууннубут. Кыратык иэҕэҥнээтибит. Иннин диэки төҥкөйдүбүт. Кэннин диэки кэдэйдибит. Аа-дьуо көннүбүт. Оннубутун булан олордубут.

Оҕолор үтүктэллэр.

Тус суолталаах дьайыы

Бэйэни салайынар дьаьанар дьайыы

Барбыт билиини чиҥэтии

- Билигин бөлөҕүнэн үлэлиэхпит. Эһиэхэ карточка түҥэтэбин. Онно баар сорудахтары толороҕут.

- 1 бөлөх: Кэпсээни салгыы суруй.

- 2 бөлөх: Доҕор эбэтэр доҕордоһуу туһунан өс хоһоонун суруй. Дьиҥнээх доҕор диэн кимий?

- 3 бөлөх: Үтүө уонна мөкү сыһыан, сиэр-майгы туһунан быраабылата суруйуҥ.

- Билигин бөлөхтөр эппиэттэрин истиэххэ.

(Карточканан үлэ.)

- (оҕолор эппиэттэрэ)

- (оҕолор эппиэттэрэ)

Тус суолталаах дьайыы

Бодоруһарга үөрэнэр дьайыы

Түмүк. Бэйэ үлэтин сыаналаныы

- Бэйэбит үлэбитин сыаналанабыт. Ким тугу ордук сөбүлээтэ? Бу дьарыктан тугу билэн таҕыстыгыт?

Бэйэни салайынар дьаьанар дьайыы

Дьиэҕэ сорудах

Айымньы салҕыытын ааҕан бэлэмнэнэн кэлэҕит.

Сыана туруорааһына.

(Оҕолор дьиэҕэ үлэлэрин суруналлар.)

Бэйэни салайынар, дьаьанар дьайыы