Олимпиадные задания для 9-11 классов

Олимпиадные задания по бурятскому языку

Класс: 9 – 11

Составитель: Янданова Туяна Пурбоевна

Буряад хэлээр олимпиадын даабаринууд

I вариант

1. Хэлэлгын абяануудые үзэдэг эрдэм?

а) морфологи

б) фонетикэ

в) лексикэ

2. Буряад бэшэгтэ хэды үзэгyyд бэ?

а) 33

б) 36

в) 38

3. Эдэ ямар аялганууд бэ: аа, ай, о, ой, у, уй?

а) эрэ

б) эмэ

в) эрсэ

4. Эрэ, эмэ аялганууд нэгэ yгэ соо бэшэгдэдэггүй, харин эрсэ аялганууд эдэнэй

алинтайншье бэшэгдэдэг. Энэ ямар дyрим бэ?

а) аялганай тааралдал

б) аялганай нугарал

в) аялганай hубарил

5. Буряадаар бэшэгты

а. астролог

б. заявление

в. сцена

г. племянник по отцу

д.юбилей

6. Yгын илган хэблэгдэhэн хуби нэрлэгты

1. басагаднай а. үндэhэн

2. малшантай б. суффикс

3. ошолсогты в. залгалта

г.гараhан hуури

7. Хамаадалай залгалтануудай илгаа заагты.

1. алтамни а. нюурта хамаадалай

2.эсэгэнь б. өөртэ хамаадалай

3. малаа в. зохилдолой

г. түлэбэй

8. Доро үгтэhэн зохилдолнуудые дyyргэгты.

Нэрын п. ........

хамаанай п. Буденнын

зүгэй п. .......

үйлын п. .......

зэбсэгэй п. .......

хамтын п. ........

гаралай п. Буденноhоо

9. Глаголой түхэл харуулагты.

дурлажа а) хандаhан

б причастна

в. деепричастна

10. Глаголой деепричастна түхэлэй илгарал элирyyлэгты

1. хэбтэнгээ а) холбоhон

2. дуулаhаар б) илгаhан

3. ниидэнхаар в) ниилэhэн

г) зорилгын

д) хизаарлаhан

е) уридшалhан

ж) үргэлжэлhэн

__ёя+_____з) шэлэhэн

и) зуурандын

к) болзоогой

11. Наречинyyдые удхаарнь харуулагты

1. мyнөөдэр а) байрын

2. hайнаар б) сагай

3. доошоо в) аргын

г) хэмжээнэй

д) зэргын

е) зорилгын

12. Тэмдэгэй нэрэнүүдэй илгарал тодорхойлогты

1. сэбэр а) харилсаата

2. эмээлтэ б) юрын

в) шанарта

г) бyридэмэл

13. Тyлooнэй нэрэнyyдэй илгарал харуулагты

1. ямар а) нюурай

2. тандаа б) зааhан

3. өөрhөөн в) асууhан

г) хамталhан

д) илгаhан

14. Тоогой нэрын илгарал заагты

арбадахи а) тоолоhон

б) дугаарлаhан

в) баглуулhан

г) суглуулhан

15. Туhалагша хэлэлгын хубинуудые илгагты

1. дээрэ а) союз

2. теэд б) частица

3. лэ в) дахуул yгэ

16. Ямар хэлэлгын хубиhаа гараhан тэмдэгэй нэрэб?

тyyхэтэ а) глаголhоо

б) юумэнэй нэрэhээ

в) наречиhээ

г) тyлooнэй нэрэhээ

17. Энэ мэдүүлэлнyyд хэлэhэн зорилгоороо ямар бэ?

Зай, Найдан, сайханаа уужа, халуу ороел даа.

а) юрэ хөөрэhэн б) асууhан в) идхаhан

18. Энэ простой мэдүүлэл хэды бyридэлтэйб?

Чимэд, уhа абаад ерэл даа.

а.нэгэ бүридэлтэ

б.нэрлэhэн

в.сложно

19. Сложно мэдүүлэлэй илгааень заагты.

1. Yсэгэлдэр ехэ бyрхэг yнжөө, бага сага бороо ороо.

а) ниилэлдэhэн;

б) дахалдаhан;

в) союзгyй;

г) сэхэ хэлэлгэтэй.

20. Мэдүүлэлнyyдые простой гy, али сложно гy гэжэ тодорхойлогты.

а) простой;

б) сложно.

Наранай ороогyй байхада, хамаг хонидоо хашаадань хаагаад, Дyyдэй баян өөрөө

томо гэгшын шиидам баринхай, үүдэндэнь зогсобо.

II вариант

1. Буряад хэлэндэ хэды аялган үзэгyyд бэ?

а) зургаан

б) найман

в) арбан хоер

г) арбан юhэн

2. Энэ ямар аялган үзэг бэ? yй

а) эрэ

б) эмэ

в) эрсэ

г) удаан

3. Доро үгтэhэн үгэнyyдэй алиниинь зургаан yзэг болон дүрбэн абяанhаа бүридэнэб?

а) баарья

б) бээлэй

в) хутага

г) анахай

4. Yгтэhэн үгэнyyд сооhоо үлүүень ологты.

а) уйтан б) абарга в)холтоhон г)үйhэн

5. Нюурта хамаадалай залгалтануудай илгаа харуулагты

бишни а. нэгэдэхи ганса нюурай

б. нэгэдэхи олон нюурай

в. хоердохи ганса нюурай

г. хоердохи олон нюурай

6. Доро үгтэhэн үгэнyyд ямар падежэй залгалтануудтайб?

1.амаар а. нэрын падежэй

2.кружогой б. хамаанай падежэй

3.Коваленкэhээ в. зyгэй падежэй

г. үйлын падежэй

д. зэбсэгэй падежэй

е. хамтын падежэй

ж. гаралай падежэй

7. Юумэнэй нэрэнyyдэй залгалта тодорхойлогты

1. тэнгэриhээн а. зохилдолой ба ooртэ хамаадалай

2. сэдьхэлдэнь б.зохилдолой ба нюурта хамаадалай

3. ангууд в. зохилдолой

г. нюурта хамаадалай

д. тогой

е. тоогой ба зохилдолой

8. Абтаhан үгэнyyдэй hүүлэй аялганиие тодорхойлогты.

Харюу: а) ээ б) эй

1. Бэшэг... эхин.

2. Сэсэг... уhалба.

3. Бэшэг... дүүргэбэ.

4. Шэнэ гэрт... болобо.

9. Эдэ үгэнyyдтэ синонимуудые бэшэгты.

а) аба

б) толгойлогшо

в) эдеэлхэ

г) ажалшан

10.Эдэ үгэнyyдтэ антонимуудые бэшэгты.

а) холбохо

б) арсаха

в) хатуу

г) бэлэн

д) эртэ

11.Эдэ үгэнүүдтэ эхирыень ологты.

а) аялга ...

б) худалдаа ...

в) газар ...

г) эрдэм ...

д) эмхи ...

12. Глаголой түхэл залгалтаарнь элирүүлэгты.

1. эхилбэ а) хандаhан

2. хэбтэхэеэ б) причастна

3. ерүүжэ в) деепричастна

4. уншаад г) мэдүүлhэн

13. Причастна түхэлэй глагол залгалтануудаарнь илгагты.

Ошохоо

а) ерээдүй сагай болон зохилдолой

б) ерээдүй сагай болон ooртэ хамаадалай

в) ерээдүй сагай болон нюурта хамаадалай

г) ерээдүй сагай

14. Деепричастна түхэлэй глагол залгалтануудаарнь элирүүлэгты.

Хэбтэхэрни

а) хизаарлаhан болон өөртэ хамаадалай

б) хизаарлаhан болон нэгэдэхи ганса нюурай

в) хизаарлаhан болон нэгэдэхи олон нюурай

г) хизаарлаhан болон хоердохи ганса нюурай

д) хизаарлаhан болон хоердохи олон нюурай

е) хизаарлаhан болон гурбадахи нюурай

15. Yгтэhэн мэдүүлэлнyyдэй доогуураа зураатай үгэнүүд мэдүүлэлэй ямар гэшүүд

болоноб?

Толгойтной тун сагаан болог лэ, тууhантнай тyмэн сагаан болог лэ!

Хореонь сагаан, хониниинь хара.

а) нэмэлтэ

б) нэрлyyлэгшэ

в) ушарлагша

г) элирхэйлэгшэ

д) хэлэгшэ

16. Энэ мэдүүлэлэй хэлэгшэ ямар бэ?

Нима Раднын этигэхэ зyбшooхэ бyри улам эдэбхитэй, энеэдэтэй, зугаатай

болоно.

а) юрын нэрэ хэлэгшэ

б) юрын үйлэ хэлэгшэ

в) бүридэмэл нэрэ хэлэгшэ

г) бүридэмэл үйлэ хэлэгшэ.

17. Мэдүүлэлэй юрын гэшүүнэй янза хэлэгты.

Дэчигмаа дуратайгаар энэ hониниие шагнаба.

а) нэмэлтэ

б) элирхэйлэгшэ

в) хабсаргалта

г) ушарлагша

18. Мэдүүлэл уншаад, ушарлагшын янзые харуулагты.

Гол дээрэ ороhоор, Гомбо адагынь арбан километр ябаба.

а) байрын

б) сагай

в) хэмжээгэй

г) аргын

19. Мэдүүлэл уншаад, нэгэ тyрэл гэшүүнэй илгааень хэлэгты.

Раднын гэр соо хон-жэн, бyрэнхышэг.

а) нэгэ түрэл нэмэлтэнyyд

б) нэгэ түрэл нэрлүүлэгшэд

в) нэгэ түрэл хэлэгшэд

20. Мэдүүлэл соо табигдаагyй сэглэлтын тэмдэгүүдые тодорхойлогты.

в) хандалга;

г) оборот.

Эжымни намайгаа хyлисөөрэй.