«?сімдіктерді? г?лдеуі ж?не тоза?дануы»

К?ні: 19.11.2014 Сынып: 6 Саба?ты? та?ырыбы: «?сімдіктерді? г?лдеуі ж?не тоза?дануы» Ма?саты: Білімділігі: Тоза?дану мен ?ры?тануды? ?сімдік тіршілігіндегі ма?ызын ??ыну.Г?л – т??ыммен к?бею м?шесі екендігі туралы ?орытынды пікірге негіз ?алау. Дамытушылы?ы: Г?л, г?лді? ??рылысы, к?бею ж?ніндегі білімдерін дамыту, д?ниетанымдарын ке?ейту. Т?рбиелілігі: ?семдікті сезіне білуге, таби?атты с?юге т?рбиелеу. П?наралы? байланысы: экологиямен, ?дебиетпен, тілмен, халы? педагогикасымен. Саба?ты? к?рнекілігі: «Г?лді? ??рылысы», «Тоза?дану», «?ры?тану», Г?лшо?ырлар сызбалары. С?зж?мба?тар, Венн диаграммасы, вагон суреттері, т. б. Саба?ты? ?дісі: Аралас, ойын саба?. Саба?ты? барысы: І. ?йымдастыру. О?ушыларды т?гендеп, ?й тапсырмасын аны?тап бол?ан со? саба? мынадай ?ле? жолдарымен басталады. ІІ. ?й тапсырмасын тексеру. Кел, балалар, ойлайы?, Ойнайы? та ойлайы?. ?андай ж?мба? болса да, Шешпей оны ?оймайы?. О?ушылар ойын саба? екенін бірден сезеді. О?ушылар?а ойын шарты т?сіндіріліп, тапсырманы? ?раны мен ма?саты хормен плакаттан о?ылады. Саба?ты? ?раны: Тіршілікті? тірегі ?сімдікті ?ор?айы?. Т??ымдарын молайтып ?сіруді ойлайы?! Саба?ты? ма?саты: Білген сайын келеді біле бергім Біле беру емес пе тілегі елді??! Ойын шарты: Пойызда 4 вагон бар, ?р вагон тапсырмамен келген, сол тапсырманы орындап бол?ан со? «белгісіз ?лемге» саяхат?а аттану. (вагон суреттері жапсырыл?ан) №1 вагон тапсырмасы – с?ра?тар. 1. М?ше деген не? ?сімдік м?шелері нешеге б?лінеді? 2. К?бею м?шелеріне нелер жатады? 3. Г?л деген не? Г?лді? б?лімдері ?андай? Аталы?ты?, аналы?ты? б?лімдері ?андай? №2 вагон тапсырмасы тест. 1. Г?л шы?аратын ?ркенде белгілі бір ретпен орналас?ан ?са? г?лдер тобы. А) г?лшо?ыр ?) г?лса?а? Б) г?лтабан 2. Бидай мен ?арабидайда?ы г?лшо?ыр т?рі. А) собы? ?) шаша? Б) к?рделі маса? 3. Аналы?ы да, аталы?ы да бар г?л А. Дара жынысты ?) ?ос жынысты Б) екеуі де 4. Аталы? г?лі бір ?сімдікте, аналы? г?лі бір ?сімдікте болса А) бір ?йлі ?) дара жынысты Б) ?ос ?йлі. №3 вагон тапсырмасы г?лге ?атысты с?з. 1. Жайг?л са?а? есуге келгенде бір тоста?ан шай мен май ала келген, майын аузыма, мойныма жа?тым. (г?лса?а?, тоста?анша, аузы, мойны) 2. Майг?л Серікке: «Тоза? толып т?р?ан ?апты? аузында?ы жіп шешіліп кетпесін»- деді. (г?лсерік, тоза??ап, аузы, жіпше) №4 вагон тапсырмасы – формула, ж?мба?. 1. Картоп г?лі.? ? Т (5) К(5) А 5 Ж(2) 2. ?ыз?алда?.? ? К 3+3 А 3+3 Ж(3) 3. Асб?рша? ? ? Т (5) К1+2+(2) А(9)+1 Ж1 4. Іші ж?мса?, сырты ?атты. Еті ?ызыл, с?ті т?тті. Со?ым сайлап ?ойдым Кіндігінен байлап ?ойдым. (?арбыз) 5. Аласа ?ана бойы бар, ?абат - ?абат тоны бар. (орамжапыра?) 6. Бір анадан ж?з бала Ж?зі де боз бала. (ж?зім) ІІІ. Жа?а саба? – белгісіз ?лемге саяхат. ?раны: Білгені? то?ыз, білмегені? то?сан то?ыз. Ма?саты: Г?лді? т??ыммен к?бею м?шесі екендігін ?ры?тану мен тоза?дануды? к?беюдегі ма?ызын ??ыну. Саба? жоспарлы тірек - сызбалары ар?ылы т?сіндіріледі. 1 . Жынысты к?бею дегеніміз - аталы? ж?не аналы? жыныс жасушаларыны? ?осылуы. Тоза?дану – аталы? тоза?ны? аналы? аузына т?суі. Тоза?дану Буна?дене ?здігінен (шие, шай) Ай?ас Жел (бетеге, тары) (ж?гері, емен) ?здігінен тоза?дану дегеніміз бір г?лді? ?з аталы? тоза?ыны? сол г?лді? ?з аналы?ыны? аузына т?суі.?здігінен тоза?данатын ?сімдіктер г?л жармай т?рып ж?не г?л жар?ан кезде тоза?данады.Мыс; жер жа??а?ы, шегірг?л, саумалды?,бетеге, тары Ай?ас тоза?дану – бір г?лді? аталы? тоза?ыны? екінші г?лді? аналы?ыны? аузына т?суі.Буна?денелер ар?ылы ай?ас тоза?данатын ?сімдіктерді? г?лдері ашы? ре?ді,хош иісті, тоза?дары ?те ірі ж?не т?тті шірне б?леді. Жел ар?ылы ай?ас тоза?данатын ?сімдіктерді? тоза?дары ?те майда, же?іл к?п болады. Жел ар?ылы ай?ас тоза?данатын ?сімдіктерге ?ант ?ызылшасы,??лма?, ?арасора, ж?гері,?арабидай,?айы?,емен. ?ры?тану – аталы? ж?не аналы? жыныс жасушаларыны? ?осылуы. Жатында ж?мырт?а жасушасы ж?не т??ымб?ршігіні? е? ірі жасушасы болады.Тоза? т?тікшесіні? ?шында 2 жасуша болады.Оны? біреуі ж?мырт?а жасушамен екіншісі е? ірі жасушамен ?осылады.М?ны ?осарлы ?ры?тану дейді.Б?л ??былысты аш?ан ?алым С.Г. Навашин.?ры?тан?аннан кейін т??ымб?ршігінен т??ым, жатыннан жеміс дамиды. 2. Д?птермен ж?мыс Орнитофилия - ?сімдіктерді? ??стармен (колибримен, шірнеші ??спен ж?не т.б.) тоза?дануы. Орнитофилия негізінен тропиктік аудандарды? ?сімдіктеріне т?н. Б?л жерде 50 т??ымдас?а жататын 2 мы?нан астам ??с т?рлері 100-ден астам т??ымдас?а жататын 1 мы?нан астам ?сімдік т?рлерін тозандандырады Гамета (грек, gametos — жыныс клеткалары, грек, gamete — ?йел, gametes — еркек) — аталы? (сперматозоид) ж?не аналы? (овоцит) жыныс жасушалары. Зигота - (грекше "zygotos" – бірге ?осыл?ан) – ?ры?тан?ан ж?мырт?а жасуша Спермий (грек. spеrma – т??ым) – аналы? т??ым жасушасымен ?осылып, жануарлар мен ?сімдіктерді? жынысты? к?беюіне ?атысатын ?ры? жасушасы. Ж?мырт?а жасуша аналы? жыныс жасушасы. І?. ?орытынды. «О?ы?аны?ды айтпа – то?ы?аны?ды айт» Тоза?дану – ?ры?тану – жеміс – т??ым. ?. Бекіту. Жеміс пен т??ым ?німні? алтын ?оры. (С?зж?мба?тар шешу ар?ылы) «Зигота», «Т??ымбастама» с?зж?мба?ы 1. Тоза?дану?а ?ажетті тоза??апта жиналатын т?йіршік. (тоза?). 2. Аталы? гамета. (спермия). 3. Жыныс клеткасы. (гамета). 4. Т??ымбастама ?шында?ы жі?ішке ?зек. (тоза?т?тік). 5. Екі жыныс клеткасыны? ?осылуы. (?ры?тану). 6. Аналы? гамета. (ж?мырт?ажасуша). 1. Г?лді? жыныс м?шесіні? бірі. (Аталы?). 2. Т??ымбастамадан дамитын, жеміс ішінде болатын ?сімдік негізі. (Т??ым) 3. Г?лді? жыныс м?шесі. (Аналы?) 4. Аталы?ы да, аналы?ы да бар г?л. (?осжынысты). 5. Аналы?ты? екінші б?лімі. (Мойны). 6. Аталы? ж?не аналы? г?лдері бар ?сімдік. (Бір?йлі). 7. Г?лді? м?шелері орналасатын б?лімі. (Г?лтабан). 8. Жі?ішке г?л дамып жетілетін г?л б?лігі. (Г?лса?а?). 9. Аналы?ты? жеміс дамитын б?лігі. (Т?йін). 10. Тоза? жиналатын орын. (Тоза??ап). 11. Т?йіннен пайда болатын ?сімдік негізі. (Жеміс). 12. Аналы?ты? бірінші б?лімі. (Аузы). ?І. Ба?алау Еліміз д?улетті, еліміз с?улетті болсын! 4-5 жетон ал?андар?а «5» 2-3 жетон ал?андар?а «4» 1 жетон ал?андар?а «3» ?ІІ ?йге тапсырма. «?сімдіктерді? г?лдеуі ж?не тоза?дануы» та?ырыбын о?ып, біліп келу. С?зж?мба?тар дайындау.