МКОУ «Сергокалинская СОШ №1»
Гьаргси дарс
Сагид Г1ябдуллаев
(1903 - 1952)
«Вислаличирад Одерличи»
Учитель родного языка и литературы
Хизриева Х.М.
с.Сергокала 2020 г.
Дарсла тема:
«Сагид Г1ябдуллаев»
(1903 - 1952)
«Вислаличирад Одерличи»
Дарсла мурад:
С.Г1ябдуллаевла г1ямрула ва творчествола гьуйчил дурх1ни тянишбарх1и.
Дурх1нала мух1лила гъай гьаладях1 аркни.
Ват1айчи, вег1ла мезличи диги ак1ахъни.
Даргала литературала дарсличи дурх1нала диги адикьни.
Сагид Г1ябдуллаев
Дарсла башри.
1.Оргмомент.
- Салам, дурхlни!
Ишбарх1и нушала даргала литературала дарс саби. Иш дарсли нуша гъай дик1ех1е С.Г1ябдуллаевла творчестволичила ва илала Вислаличила Одерличи бик1уси очеркличи.
Сагид Г1ябдуллаев – пагьмукар поэт, писатель, полиглот, г1ялим ва тилмаж сай.
Ил акlубси сай 1903 ибил дусла мартла 10-личив Ахъушала районна Мух1ила шилизив. Илала дудеш Нухкьади шилизиб гъай бузуси, г1яраб г1илму делч1унси, пагьмучевси, гьалавях1ли х1ерик1уси адам сайри.
Вишт1аси Сагидлизи ил вик1усири: «Саби чидил мезли касалра, дунъяличиб багьудиличиб дурхъаси сек1ал лебси ах1ен, урши. Бихес мах ах1ен, бахес урчи ах1ен, амма лебтасалра багалабирар. Уч1ен. Лерилра г1ямрулизив уч1ен, царх1илтира буч1ахъен».
Сагидли дудешла аманат таманбариб. Халаси багьуди лебси г1ялим ветаур. Ва сунела г1ямру сай ак1убси шилис, миллатлис, Ват1айс багъишладариб.
Х1ера 1941 ибил дуц1румлизиб фашист гъармукаби нушала улкаличи чебухъунх1ели, Сагид Г1ябдуллаев някълар ярагъличил душмайчи къаршили дуравхъун. Моздоклизивад вех1ихьили Берлиннизи бетаайчи фашист - гъармукаби гьабяхъиб.
Царх1илтира бахъал писательтани Ват1а Чебях1си дергълизир бут1акьяндеш дариб. Гьанбиркахъех1е илди.
Г1язиз Иминагаев – ак1убси сай Сергокъалала районна Г1яймаумахьила шилизивад, г1ях1улали дявтази арякьун, дек1ли вяхъили, дяхъурби сагъх1едирули вебк1иб.
Г1ялимпаша Салаватов – дявтазив алхун.
Багьаудин Митаров - дявтазив алхун.
Эффенди Къапиев – дек1ли зяг1ипикили вебк1иб ва царх1илтира.
Сагид Г1ябдуллаев дургъбазив кьаламличилра узули калун. Ват1а дургъбала замана С.Г1ябдуллаевли «Ват1ан багьандан», «Дигуси Кавказ», «Гитлерла бек1 лебсирара?», «Вислаличирад Одерличи», «Цах1уланти», «Фронтовикла далай», бик1ути ва царалтира произведениеби делк1ун.
Сагид Г1ябдуллаевли даргала шимала школабас нешла мезла ва литератураала программаби, ва сунези 30 азин дев кадерхурси «Урус мезла – дарган мезла» словарь цалабяхъиб. Даргала машгьурси г1ялим, профессор Г1ябдулла Вях1идовли лук1ули сай: «Чидил даргай х1едала»
Гьарахълирад ляркьути
Чаргас урчнала мурдни,
Агарав г1ях1ла хабар –
Дила чинав ватада?
Урхьначи дирихь башар
Я дяг1лис я маркалис,
Лябкьутас гьала рашус
Я дардлис я дарманнис.
«Ват1ан багьандан вебк1ибсила, хабар х1ебубк1ар»
Сагид Г1ябдуллаевли делк1унти произведениеби:
«Аманту», «Маллубала шикаят», «Вякълякъи - киш», «Запирхъала г1ямру», «Гъази секьяйда уч1иба», «Жавад», «Вишт1ал партизан», «Мусахъай», «Вислаличирад Одерличи», «Фронтовикла далай», «Моздокла мякьлаб», «Цах1уланти», «Фрицра Бертара», ва царх1илти.
Дугьбачил х1янчи
Гьужум – къалабали, хапли чевхъни, чябхъин
Г1ялим – учитель
Аманат – вебк1ибх1ей белк1унси аманатла кагъар
Пагьмучевси – г1якьлучевси, духуси
Тупи – дургъбазиб пайдала бируси ярагъ
Обобщение
Селичила гъайдик1ира нуша ишбарх1и дарсличир?
Мурт ва чинав ак1убси С.Г1ябдуллаев?
Нухкьади вишт1аси Сайгидлизи се вик1усири?
Шагьарлизиб секьяйда гьурибаиба нушала г1ярмиялис?
Сен баркалла бик1утири ухънара, рухънара нушала солдатунас?
МКОУ «Сергокалинская СОШ №1»
Дарган мезла ва литературала балбуц
7-ти классуни ургаб абз.х1яз
Дарган мезла ва литературала учитель:
Хизриева Х.М.
с.Сергокала 2020 д.
Мурад:
Буч1антала бяркънила даража ахтардибарни.
Приветствие команд
Эмблема
Антонимти даргес
Ц1ябси –
Кайхьес –
Къалабали –
Вай –
Пашмандеш –
Бициб –
Вак1иб –
Бишт1аси –
Поэт яра писатель ак1убси мер
Рашид Рашидов
Сайгид Г1ябдуллаев
Гъазим – бек Бях1яндов
Х1ябиб Г1ялиев
Амир Гъази
Сурат х1ясибли поэт яра писатель вагьес
Дугьби урус мезличи шурдатес
Дугьаизес –
Г1ях1ял –
Г1яшлиб –
Урунж –
Къуш –
Зурх1яб –
Тянишварес –
Арх1я –
Дугьби чидил падежлизирал бурес
Адамли
Зубайручил
Рузини
Дармайс
Хъайчила
Ч1ич1ала
Хяличибли
Дарган мезличи шурдатес
Понедельник
Вторник
Среда
Четверг
Пятница
Суббота
Воскресенье
Синонимти даргес
Урчи –
Кьаркьала –
Беркала –
Дергъ –
Давла –
Заб –
Вяв –
Произведениела автор урес
«Вислаличивад Одерличи»
«Х1ябал дус»
«Судьяби»
«Маслис сунес караркьиб»
Пергъити дугьбазибад к1ес бурала цах1надяхъес
Савли, урк1и, хунк1, хъяни, барх1ехъ, халал, берх1и, вишт1ал.
Ишар чум дев лера?
К1ич1буланар.
Багьирабас жавабти
Х1улби лерли, вякь сукъур
Яни белкъунси, дуц1рум гушси
Лебилра шанти баргурли, саби ч1янк1ли буан.
Саг1ят ах1ен – замана буру
Дунъя бирц1у, хунк1 х1ебирц1у
Башули гьуни х1ейхъан..
Деткахъибти бирк1анти дарга.
Т1ал – ула
Г1ях1 – издаг
Чум – г1ала
Ч1и – ял
Уш – лаг
Гав – шан
Хъяб – х1яна
Х1енкь – хъя