СДЕЛАЙТЕ СВОИ УРОКИ ЕЩЁ ЭФФЕКТИВНЕЕ, А ЖИЗНЬ СВОБОДНЕЕ

Благодаря готовым учебным материалам для работы в классе и дистанционно

Скидки до 50 % на комплекты
только до

Готовые ключевые этапы урока всегда будут у вас под рукой

Организационный момент

Проверка знаний

Объяснение материала

Закрепление изученного

Итоги урока

Открытый урок по лакской литературе на тему "Жизнь и творчество Саэда Габиева"

Категория: Математика

Нажмите, чтобы узнать подробности

Открытый урок по лакской литературе на тему "Жизнь и творчество Саэда Габиева"

Просмотр содержимого документа
«Открытый урок по лакской литературе на тему "Жизнь и творчество Саэда Габиева"»

Дарсирал тема: ПРЕДЛОЖЕНИЯЛУЛ ЦАЛЧИНМУР ДАРАЖАЛУЛ ЧЛЕНТРУ (подлежащее ва сказуемое)

Дарсирал мурад: дуклаки оьрч1ан, ялавайми классирттаву лавхьхьумунийн чул бивщуну, предложениялул цалчинмур даражалул члентирттаясса к1улшиву дулаву; предложениялуву цалчинмур даражалул ва к1илчинмур даражалул члентру лич1и буллан лахьхьин бан; предложениялуву сказуемое ва подлежащее лич1и буллан бюхъан; предложениялувусса мукъурттил куннил куннищалсса бах1аву ккаккан дуллан бюхъан.

Дарсиран аьркинмур: учебник, таблицарду

Дарсирал жура: Ц1усса материал лахьхьин дуллалисса дарс

Дарс нанаву

1.Дуклаки оьрч1ру дарсирайн х1адур баву.

2. Дуклаки оьрч1ру ц1усса материал лахьхьаврийн х1адур баву.

82 даву. Дуккияра.

Гъай тIий ур (цу?) тракторист.

Тракторист (ци дуллай ур?) гъай тIий ур.

Дуклай бур (ца?) оьрчIру.

ОьрчIру (ци дуллай бур?) дуклай бур.

Ххявххун най бур (...)

Чу (...)....

Чичара. Цу? ца? тIисса суаллахьхьун жаваб дулайми мукъурттил лултту – ца аьш, ци дуллай ур? ци дуллай бур? тIисса суаллахьхьун жаваб дулайми мукъурттил лултту кIи-кIира аьш дуккияра.

Цалчинмур предложениялуву щия гъалгъа тIий бур? КIилчинмур предложениялуву ссая гъалгъа тIий бур? Шамилчинмур предложениялуву ссая гъалгъа тIий бур?


Тракторист (цу?) – подлежащее, гъай тIий ур (ци дуллай ур?) – сказуемое.

ОьрчIру (ца?) – подлежащее, дуклай бур (ци дуллай бур?) – сказуемое.

Чу (ци?) – подлежащее, ххявххун най бур (ци дуллай бур?) – сказуемое.

3.Учебникращалсса даву

Учебникрая правило дуккаву ва ганил ялув гъалгъа баву.

79 даву. Дуккияра текст. Гиву цими предложение дур?

Текст чичара. Гьарца предложениялул ахирданий кIунтI бишара. Цалчинмур даражалул члентрал луртту аьшру дуккияра – подлежащилул луртту ца аьш, сказуемилул луртту кIира аьш.

80 даву. Дуккияра. Бусияра, шикку цими предложение дуссарив. Чичара. Багьайни кIунтI бишара.

Цалчинмур даражалул члентрал луртту аьш дуккияра..

81 даву. Чичара. Гьарца предложениялуву ссая гъалгъа тIий буссарив бусласисса махъру лякъияра.

83 даву. Буккияра. Чичара. Скобкарттаву подлежащилул хьхьичI цу? ягу ци? тIисса суаллу бишара.

Текст зула мукъурттийну бусан шайрив ххал дара. Текстран цIа дулара.

4.Физкультминутка

Интту ардай т1ут1аяр,

Т1ут1айх бичу, ниттил маз,

Зунттай зяй щаращаяр,

Зяй-зяй т1ут1у, ниттил маз!

5.Рефлексия

1.Дарсирай лавхьхьумунил жямру даву:

- Цуманал бусанну х1акьину жува ци лавхьхьуссарив?

- Х1акьину жува лахьхьарду предложениялуву цалчинмур даражалул члентру: подлежащее ва сказуемое лич1и буллан.

2. ̶ Дарсирай зура дурсса даврин кьимат бищара.

6.Дарсирал жямру даву.

Шардайсса даву:84, 86 даву. Шардайнсса даву дурч1ин даву.


Дарсирал тема: «Предложение» т1исса разделдануя лавхьхьумур жям баву

Дарсирал мурад: «Предложение» т1исса разделдануя лавхьхьумур тикрал ва жям баву.

Дарсиран аьркинмур: учебник, таблицарду

Дарсирал жура: Лавхьхьумур тикрал ва жям буллалисса дарс

Дарс нанаву

1.Дуклаки оьрч1ру дарсирайн х1адур баву.

2. Дуклаки оьрч1ру ц1усса материал лахьхьаврийн х1адур баву.

3. «Инава лавхьхьумур ххал ба!» т1исса рубрикалийн бувну, лавхьхьумур жям баву (Даву95.)

4.Физкультминутка

Интту ардай т1ут1аяр,

Т1ут1айх бичу, ниттил маз,

Зунттай зяй щаращаяр,

Зяй-зяй т1ут1у, ниттил маз!

5.«Мусил ссут» т1исса темалийн бувну, сочинение чичара

1)дуклаки оьрч1ащал арх1ал сочинениялул план даву;

2) дуклаки оьрч1ру сочинение чичлан х1адур баву.

6.Рефлексия

1.Дарсирай лавхьхьумунил жямру даву:

2. ̶ Дарсирай зура дурсса даврин кьимат бищара.

7.Дарсирал жямру даву.

Шардайсса даву: сочинение къуртал дан.


Дарсирал тема: Мархха. Гъансса махъру

Дарсирал мурад: дуклаки оьрч1ан мукъул бут1раясса к1улшиву дулаву, мукъурттиву мархри лич1и буллан, ца мархлуя хьусса махъру ляхълан, гъансса мяънарду дусса махъру дакIнихсса ва чичрулийнусса гъалгъалуву кIул буллан, дуклаки оьрч1ал гъалгъа магьир баву.

Дарсиран аьркинмур: учебник, таблицарду

Дарсирал жура: Ц1усса материал лахьхьин дуллалисса дарс

Дарс нанаву

1.Дуклаки оьрч1ру дарсирайн х1адур баву.

2. Дуклаки оьрч1ру ц1усса материал лахьхьаврийн х1адур баву.

Даву 96.Гай махъру буккияра ва гиву аьмсса (цакуцсса) бутIа лякъияра.

Ав-авчи, бакI-бакIчи, ахъ-ахъулсса, дукан-дукия, хьхьу-хьхьувайсса.

Мукъурттивусса аьмсса бут1а му цир?Цава-ца мархха бусса махъру ми цукцнсса махърур?

Х1акьинусса дарсирал тема ци дур?

− Х1акьинусса жула дарсирал тема «Мархха. Гъансса махъру» т1исса дур..

3 Учебникращалсса даву.

Даву 98. Буккияра.

Лекьан – лекьру, аьрава – аьравачи, ссят – ссяткар, гуж – гужну, цIакьсса − цIакьну.

Махъру тетрадирттай чичара.

Мукъурттил аьмсса бутIа гукунсса ( ) лишан дирхьуну, личIи бара.

Даву 99. Буккияра.

къур, къурайзу, къаралчи, къурувсса;

гьан, гьанавруту, гьантта, гьанавсса;

лахъсса, лахъру, лахъаву, лахъазан;

чани, чаннану, чансса, чаннасса;

щинтасса, щинатIали, щинав, щирипIай.

Ца мархлуя хьусса махъру чичара, мархха личIи бара.

Ца мархлуя хьусса махъру ссайн учайссар? Зула мисаллу буцара (дакIних).

4.Физкультминутка

Интту ардай т1ут1аяр,

Т1ут1айх бичу, ниттил маз,

Зунттай зяй щаращаяр,

Зяй-зяй т1ут1у, ниттил маз!

5.Учебникрая правилартту дуккаву ва гайннул ялув гъалгъа баву.

Даву97. Буккияра.

ШанчIапIул мархха, ккарччул мархха, чIарарал мархха, мукъул мархха.

Зул пикрилий, гай бавхIумукъурттил аьмсса ци дур?

Гай калимарттал мяъна дурчIин дара дакIних.

Мархлуяссар ккиж дикIайсса. Мархха ччуччача цал!

100. Буккияра.

Урттил (аьнакIи), уртту, урттул къар, ххялчIи, ххяли, ххюл, щюллисса, щюллишиву, оьрчIний, оьрчI, оьрчIсса.

Ца мархлуя хьусса махъру ца ххуттай куннил хъирив кув чичара.Мархха личIи бара.

101. Буккияра.

ЗаxIмат, заxIматчи, захIматкаш, заxIматсса; ттуп, ттупчи, ттупанг, ттупанча.

К1ай махъру цукун хьуссарив бувчIин бара дакIних.

КIай мукъурттиву аьмсса бутIри личIи бара

5.Рефлексия

1.Дарсирай лавхьхьумунил жямру даву:

- Цуманал бусанну х1акьину жува ци лавхьхьуссарив?

− Х1акьину жува лахьхьарду мукъурттиву мархри лич1и буллан, ца мархлуя хьусса махъру ляхълан, гъансса мяънарду дусса махъру дакIнихсса ва чичрулийнусса гъалгъалуву кIул буллан.

2. ̶ Дарсирай зура дурсса даврин кьимат бищара.

6.Дарсирал жямру даву.

Шардайсса даву: 102. Шардайнсса даву дурч1ин даву.


Суффикс

Дарсирал мурад: дуклаки оьрч1ан суффиксирттаясса к1улшиву дулаву, гъалгъа магьир баву

Дарсиран аьркинмур: учебник, таблицарду

Дарсирал жура: Ц1усса материал лахьхьин дуллалисса дарс

Дарс нанаву

1.Дуклаки оьрч1ру дарсирайн х1адур баву.

2. Дуклаки оьрч1ру ц1усса материал лахьхьаврийн х1адур баву.

109. Дуккияра.

Авчи

Жул чIаххурай МаxIаммад тIисса авчи уссар. Га чIявуну авли уклан лагай. Цал га цала гьалмахтуращал зунттавун ав бутан лавгун ур.

Зунттаву чIявусса аврду бикIайссар. Тамансса аврдугу бивчуну, гай шаппай зана хьуну бур. Гайннавух МаxIаммадлулгу цанмасса ав бувтун бивкIун бур. Ганан авли ккаччи ххирар. Ккаччи бакъа авлигу къалагай.

Текстраву ссая гъалгъа тIий бур? Текстрал тема ва жура кIул дара.

Текстрава ав т1исса мархха бусса махъру лич1и бувну, чичара. Гайннул мархха ва дайлитIу ккаккан дара.

Гай мукъурттиву мархлул ва дайлитIулул дянивмур бутIа га () лишан дирхьуну, личIи бара. Х1акьинусса дарсирал тема ци дур?

3. Учебникращалсса даву.

110. Дуккияра.

ЧIивима уссу Жамал

Ур хъярчъчи, махсарачи,

Цала классравусса

Яла хъинма балайчи.

С. Увайсов

Назмулува суффиксирттал кумаграйну сакин хьусса махъру личIи бара.

- чи суффиксрал кумаграйну цукунсса существительнирду сакин шайссар?

Назму пасихIну дуккияра.

4.Учебникрая правило дуккаву ва ганил ялув гъалгъа баву

Мукъул мархлул хъиривсса бутIуйн суффикс учайссар. Суффиксрал кумаграйну цIусса махъру ва мукъурттил формарду сакин дайссар: аьрава – аьрава-чи, аьрава-чи-на-л, кумаг –кумаг-чи, кумаг-чи-на-л,чичин – чич-у.

5. Учебникращалсса даву ва лавхьхьумур жям баву

111. Буккияра.

Ав, инсан, чичин, ссяткар, цIакь, гуж, багъ, къуллугъ, балай, дачIу, дус.

Гай мукъурттия -чи, -шиву, -у суффиксирттащалсса махъру дузал бара. Суффиксрал ялув ва лишан () дишара.

112. Буккияра.

Къуллугъчи, арду, зунттурду, лехху, ссяткар, чичулт, авчи, xIуxIала, къавтIала, аьтIала, зузала, канакала.

Гай махъру, таблица дурну, гиву чичара.

махъ

гьану

мархха

махъру сакин бай суффикс

мукъурттил формарду сакин дай суффикс

дайлитIу



113. Предложенияртту сакин дара.

  1. Ссят дакьин дайссар ссяткарнал.

  2. Къурув къаралданий ур ...

  3. Багърах ургайссар ...

  4. ДачIу рищайссар ...

  5. Балай учайссар ...

  6. КIункIурдуйх къалай дуккайссар ...

  7. Хъув зий уссар ...

Ишла бансса махъру: багъманчи, къурайзу, дачIучи, балайчи, ссяткар, хъузала, къалайчи.

Суффиксру личIи бара.

114. Дуккияра.

  1. Къаралчи багърал къаралданий ия.

  2. Аьли хъинсса дачIучи ур.

  3. Жул отрядрал бакIчи Набири.

  4. Аьравачи къурув лавгунни.

ЛичIи бувсса махъру цукунсса суффиксрал кумаграйну сакин хьуну бурив бусияра. Ялув лишан () дишара.

115. Буккияра.

Къуллугъчи, цIакьшиву, ахъулсса, кумагчи, гужсса, цIакьсса, къуллугърай, кумагран, ахъуву, гужну, кумагчишиву, цIакьну, къуллугъчишиву, гужлансса, ахънилсри.

Гай мукъурттил мархри лякъияра.

Ца мархлуя хьусса махъру личIину чичара. Мархха личIи бара.

Дансса куц: къуллугъчи, къуллугърай, къуллугъчишиву.

4.Физкультминутка

Интту ардай т1ут1аяр,

Т1ут1айх бичу, ниттил маз,

Зунттай зяй щаращаяр,

Зяй-зяй т1ут1у, ниттил маз!

5.Рефлексия

1.Дарсирай лавхьхьумунил жямру даву:

- Цуманал бусанну х1акьину жува ци лавхьхьуссарив?

- Х1акьину жува лахьхьарду мукъурттиву суффиксру лич1и буллан ва гайннул журарду.

2. ̶ Дарсирай зура дурсса даврин кьимат бищара.

6.Дарсирал жямру даву.

Шардайсса даву:116. Шардайнсса даву дурч1ин даву.


Дарсирал тема: Существительное

Дарсирал мурад: дуклаки оьрч1ан, ялавайми классирттаву лавхьхьумунийн чул бивщуну, существительнираясса ва гайннул журардаясса к1улшиву дулаву, гай дак1нихсса ва чичрурулийнусса гъалгъалуву ишла буллан лахьхьин баву.

Дарсиран аьркинмур: учебник, таблицарду

Дарсирал жура: Лавхьхьумур жям буллалисса дарс

Дарс нанаву

1.Дуклаки оьрч1ру дарсирайн х1адур баву.

2. Дуклаки оьрч1ру ц1усса материал лахьхьаврийн х1адур баву.

148 даву. Дуккияра текст.

Текстраву ссая гъалгъа тIий бур? Текстран цIа дизара. Текст дуккияра существительнирду бакъа. Существительнирду бакъа текст дурчIинссарив? Текстрава существительнирду чичара.

3.Учебникращалсса даву

149 даву. Учала буккияра, ганил мяъна бусияра.

Гъинттул ня щаращи къадарча, кIинттул кIункIур щаран къабикIайссар.

Учала дакIних чичара. Существительнирдал луртту аьш дуккияра.

150 даву. Мукъурттил гьарца группалувун кIи-кIива махъ ххибара.

152 даву. Существительнирду гукунсса низамрай чичара:

Инсантал: ... ххяххияртту: ...

XIайвант: ... кьай-кьуй: ...

153 даву. Буккияра. Цу? ва ци? тIисса суаллахьхьун жаваб дулайсса махъру личIи бувну, чичара.

154 даву. Алфавитрал низамрай – цал ваxIшисса х1айвантран, яла ичIаллил xIайвантран цIарду чичара. Махъру луттирдая ласияра.

Д ансса куц:

ВахIшисса хIайвант: аслан, барцI...

ИчIаллил xIайвант: ниц...

155 даву. Махъру, ккаккан бувсса куццуй бавчIуну, чичара.

Д ансса куц:

Къатлул кьай: ...

ТIаxIни-кIичIу: ...

Янна: ... '

4.Лавхьхьумур жям баву: учебникрая правило дуккаву ва ганил ялув гъалгъа баву.

  1. даву. Бургияра суратрах. Цал – цу? тIисса суалданун жаваб

дулайми,яла – ци? тIисса суалданун жаваб дулайми затирттан цIарду учара.

Хъун бакъасса хавар чичара.

157 даву. Буккияра. Ца ххуттай цу? тIисса суалданухьхьун жаваб дулайсса, гамур ххуттай ци? тIисса суалданухьхьун жаваб дулайсса махъру чичара.

4.Физкультминутка

Пиягьру− ц1ияллай,

Пиягьру− ххаллай,

Чабувкра, чабувкра,

Арцул марххалай!

***

Лехлай бур пиягьру−

К1яласса найрду,

Зев-зев бакъасса бур

Вайннул балайрду.

6.Рефлексия

1.Дарсирай лавхьхьумунил жямру даву:

− Цуманал бусанну х1акьину жува ци лавхьхьуссарив?

− Х1акьину жува тикрал ва жям барду существительнирдал ци ккаккан дуллай буссарив, ганил суаллу; дак1нихсса ва чичрулийнусса гъалгъалуву существительнирду ишла буллан.

2. ̶ Дарсирай зура дурсса даврин кьимат бищара.

7.Дарсирал жямру даву.

Шардайнсса даву: 159, 160 даву

Дарсирал тема: « Ccуттилсса вац1а» (суратрайн бувну, сочинение чичаву).

Дарсирал мурад: дуклаки оьрч1ал дак1нихсса ва чичрулийнусса гъалгъа магьир баву, суратрал тема аьч дан лахьхьин баву.

Дарсиран аьркинмур: «Ссуттилсса вац1а» т1исса темалийн дагьайсса сурат.

Дарсирал жура: Дуклаки оьрч1ал дак1нихсса ва чичрулийнусса гъалгъа магьир буллалисса дарс.

Дарс нанаву

1.Дуклаки оьрч1ру дарсирайн х1адур баву.

2. Дуклаки оьрч1ру ц1усса материал лахьхьаврийн х1адур баву:

1)Дарсирал темалущал, мурадращал дуклаки оьрч1ру к1ул баву.

2)Суратращал к1ул баву.

Учитель: Бургияра суратрах. Ци ч1алай дур зун суратрай? Суратран ци ц1а дизан хьунссар?

3.Сочинение чичин х1адур баву:

а) сочинениялуву ишла бансса махъру тикрал баву: вац1а, жанаварт, мурхьру, хъахъи лаглан, к1интнийн х1адур хьун, цуша, ццацк1улу, бюрхттукку, барц1, цулч1а, бюрх ва м.ц.

б) сочинениялул сакиншиннарал ялув пикри баву:

1) сочинениялул дайдихьу;

2) гьанумур пикри;

3) къуртал даву (хъиривмахъ).

4.Сочинениялул план даву.

1) Ци дахханашивуртту хъанай дур ссуттил т1абиаьтраву?

2) Цукун х1адур хъанай бур жанаварт к1интнийн?

3) Ци дахханашивуртту хъанай дур гьавалул тагьардануву ссуттил?

4) Ци дахханашивуртту хъанай дур ссуттил вац1луву?

5.Сочинение чичаву.

6.Шардайнсса даву: «Ссут» т1исса темалийн багьайсса хавар сакин бан.


Дарсирал тема: Т1ут1ул дус ччиту (текстращалсса даву).

Дарсирал мурад: дуклаки оьрч1ал гъалгъа магьир баву, буккаврил бюхъурду магьир баву.

Тарбиялул мурад: дуклаки оьрч1ан т1абиаьт дуруччаврил агьамшиву бувч1ин бан.

Дарсиран аьркинмур: учебник, суратру.

Дарсирал жура: Гъалгъа магьир буллалисса дарс

Дарс нанаву

1.Дуклаки оьрч1ру дарсирайн х1адур баву.

2. Дуклаки оьрч1ру ц1усса материал лахьхьаврийн х1адур баву:

1)Дуклаки оьрч1ал гьавалул тагьардания бусаву.

2)Текст дуккаврийн х1адур баву:

а) мукъурттищалсса даву:

3.Текстращалсса даву.

а) текст учительнал дуккаву;

б) суаллу ва давуртту.

1.Текстраву ссая гъалгъа т1ий бур?

2.Ччиту ци дуллай бур?

3.Циван ливхъун лавгун бур ччиту шяраваллил чулийнмай?

4.Оьрч1ан цукунсса мак1 ккарккун дур?

5.Буккияра шанч1ап1ул т1ут1ул оьрч1ахь миннат буллалисса махъру.

6.Цукун хъанай бур ччиту т1ут1ул дус?

7.Циван ппай увкуну бур т1ут1ул оьрч1ая?

8.Циван дуруччин аьркинссар т1абиаьт?

9.Бусияра, зура цукунсса давуртту дайссарив т1абиаьт дуруччиншиврул?

в) лув ккаккан дурсса предложенияртту къуртал дувара.

Баргъ, цила чаннасса къяртри ….

.Х1аллих шаттирдугу ласлай, …

.Ца валттулу щябивк1ун,…

.Ганил кьац1лихь…

.Мукун цинма ав…

.Оьрч1ал бивщусса чару щуну, …

.Га лах1лай, кьус дик1лай,..

.Ина ттул дус - къаралчи ччитуйх…

.Му т1абиаьтраву хьуна дакьлакьисса…

4.Текст дурккуну махъсса, текстращал дарх1усса даву.

а)текст бут1райх дач1ин;

б) бут1ран ц1арду дизан;

в) текстрал гьанумур мурад ци бур?

г) текстрал тема;

д) текстран ц1а дизаншиврул ци дан аьркинссар? (Текст, къулагъас дурну, дуккин ва гиву ссая гъалгъа т1ий буссарив бусан).

5.Физкультминутка

Интту ардай т1ут1аяр,

Т1ут1айх бичу, ниттил маз,

Зунттай зяй щаращаяр,

Зяй-зяй т1ут1у, ниттил маз!

6.Рефлексия

1.Дарсирай лавхьхьумунил жямру даву:

. ̶ Дарсирай зура дурсса даврин кьимат бищара.

7.Дарсирал жямру даву.

Шардайсса даву: 1) текстрал кут1асса мурад чичин.



Дарсирал тема: Прилагательное

Дарсирал мурад: Дуклаки оьрч1ан прилагательнирая к1илчинмур классраву лавхьхьумур жям ва курт1 баву: мяъна, прилагательниран бишайсса суаллу; прилагательнирал существительниращалсса дах1аву. Прилагательнирду дак1нихсса ва чичрулийнусса гъалгъалуву ишла баву магьир даву.

Дарсиран аьркинмур: учебник, таблица.

Дарсирал жура: Лавхьхьумур жям ва курт1 буллалисса дарс.

Дарс нанаву

1.Дуклаки оьрч1ру дарсирайн х1адур баву.

2. Дуклаки оьрч1ру ц1усса материал лахьхьаврийн х1адур баву.

197 даву. Буккияра.

Дяркъусса кIи дуркIунни.

Шяраваллил лагма бюхттулсса зунттурду бур.

АсличIа ятIулсса ва хъахъисса тIутIал кацI бур.

Цукунсса кIи дуркIун дур? – Дяркъусса. Цукунсса зунттурду бур шяраваллил лагма? – Бюхттулсса. Цукунсса тIутIал кацI бур АсличIа? – ЯтIулсса ва хъахъисса.

Ци ккаккан дуллай бур дяркъусса, бюхттулсса, ятIулсса, хъахъисса тIисса мукъурттил?

Миннул ккаккан дуллай бур затрал лишан, га цукунсса дуссарив, ганил цукунсса ранг, сипат дуссарив.

Существительнирдая прилагательнирдайн аьш дурккун, ккаккан бара существительнирдал ва прилагательнирдал дянивсса даxIаву.

Гъалгъалуву прилагательнирду ци мурадрай ишла байссар?

3. Учебникращалсса даву.

198 даву. Дуккияра текст. Прилагательнирдал лултту щатIари аьш дуккияра. Миннул ци ккаккан буллалиссарив бусияра.

Утти текст прилагательнирду бакъа дуккияра. Муниву ци дахханашиву хъанай дур?

4. Учебникрая правило дуккаву, ганил ялув гъалгъа баву.

199 даву. Гай прилагательнирдащалсса мукьра предложение сакин дурну, чичара.

ПрилагательнирдацIун бакьайсса существительнирду лякъияра.

Физкультминутка

− Ч1елмуй, ч1елмуй,

Ч1ал ч1умал

Ч1авахьулттий циссара?

Ч1ев- ч1ев т1ий

Ч1ук1ри буллай,

Гьалак циван бувкссара?

6.Рефлексия

1.Дарсирай лавхьхьумунил жямру даву:

− Цуманал бусанну х1акьину жува ци лавхьхьуссарив?

− Х1акьину жува тикрал ва жям барду прилагательнирдал ци ккаккан дуллай буссарив, ганил суаллу; дак1нихсса ва чичрулийнусса гъалгъалуву существительнирду ишла буллан. Жунма к1ул хьунни прилагательнирдал жула гъалгъа магьир ва пасих1 буллай бушиву.

2. ̶ Дарсирай зура дурсса даврин кьимат бищара.

7.Дарсирал жямру даву.

Дарсирал жямру даву, кьиматру бишаву.

8.Шардайнсса даву:

Дарсирал тема: Глагол

Дарсирал мурад: Дуклаки оьрч1ан глаголлания хьхьич1ми классирттаву лавхьхьумур жям ва курт1 баву: мяъна, суаллу; глаголлал предложениялуву бугьлагьисса к1ану. Глаголлу дак1нихсса ва чичрулийнусса гъалгъалуву ишла баву магьир даву.

Дарсиран аьркинмур: учебник, таблица.

Дарсирал жура: Лавхьхьумур жям ва курт1 буллалисса дарс.

Дарс нанаву

1.Дуклаки оьрч1ру дарсирайн х1адур баву.

2. Дуклаки оьрч1ру ц1усса материал лахьхьаврийн х1адур баву.

234 даву. Физкультуралул дарсирай зува ци зий бикIайссарув бусан xIадур хьияра. Зура дайсса давурттан ц1арду учара. Зула жавабирттаву зу цумур гъалгъалул бутIа ишла бару?Багьайсса махъругу ялун ххибувну, предложение чичара.

Физкультуралул дарсирай жу лечару, ттуплий буккару,...

Жула гъалгъалуву глаголданухь ци бияла буссар?

3. Учебникращалсса даву.

235 даву. Предложенияртту дуккияра. Глаголлу лякъияра. Цукун лякъинтIиссар ми?

(1. Мукъухьхьун суал булунтIиссар, 2. Мукъул ци ккаккан буллай буссарив кIул бантIиссар: зат, затрал лишан ягу затрал даву).

Предложенияртту чичара. Глаголлал лултту кIира аьш дуккияра.

Цукунсса мукъурттийн учайсса бур глагол.

236 даву. Хъанахъимур, даву ккаккан дуллалисса махъру ххибувну, чичара:

Марххалтту буллан байбивхьунни.

Гъелишиву... .

Гъарал... .

Баргъ... .

Оьмардул лу... .

4. Учебникрая правилартту дуккаву, гайннул ялув гъалгъа баву.

237 даву. Гай предложенияртту дурккуну, глаголлу ккаккан бара.

КIай предложениярттаву глаголлу цими мукъуя сакин хьуну буссарив бусияра.

238 даву. Текст дуккияра. Гиву хьуна бавкьусса глаголлу личIи бара. Миннул ци ккаккан буллалиссарив бусияра.

Текст дюхханну дуккин лахьхьияра. Диктант чичин xIадур хьияра. Текстран цIа дизара.

240 даву.Дуккияра. Суаллу буллуну, гивусса глаголлу личIи бара.

241 даву.Чичара, глаголлал лултту кIира аьш дуккияра. Миннул цукунсса суаллахьхьун жаваб дуллалиссарив бусияра.

Цалчинмур предложениялул члентру ккаккан буллалисса разбор дара. Цуми гъалгъалул бутIри буссарив бусияра. Глагол предложениялул цумур членну бур?

242 даву. Га назму дурккуну, ци дуллай бур? (дур)? ци хъанай бур? цивхьур? тIисса суаллахьхьун жаваб дуллалисса махъру ккаккан бара.Назму дюхханну дуккин лахьхьияра. Назмулува подлежащирду ва сказуемирду чичара.

5.Физкультминутка

6.Рефлексия

1.Дарсирай лавхьхьумунил жямру даву:

- Цуманал бусанну х1акьину жува ци лавхьхьуссарив?

− Х1акьину жува тикрал ва жям барду глаголлал ци ккаккан буллай буссарив, гайннул суаллу; дак1нихсса ва чичрулийнусса гъалгъалуву гай ишла буллан. Жунма к1ул хьунни глаголлал предложениялуву хъинну агьамсса к1ану бугьлай бушиву.

2. ̶ Дарсирай зура дурсса даврин кьимат бищара.

7.Дарсирал жямру даву.

8.Шардайнсса даву:239 даву. Га суратрах бурувгун, хавар чичара. Глаголлал лултту аьш дуккияра. Миннухьхьун суаллу булара.

Дарсирал тема: Глаголлу группарттайх баххана шаву

Дарсирал мурад: Дуклаки оьрч1ан глаголлу группарттайх баххана буллан лахьхьаву. Глаголлал группартту дак1нихсса ва чичрулийнусса гъалгъалуву т1айлану ишла баву.

Дарсиран аьркинмур: учебник, таблица.

Дарсирал жура: Лавхьхьумур жям ва курт1 буллалисса дарс.

Дарс нанаву

1.Дуклаки оьрч1ру дарсирайн х1адур баву.

2. Дуклаки оьрч1ру ц1усса материал лахьхьаврийн х1адур баву.

Даву 243 дуккин, гивусса глаголлаву группарттайх баххана хъанахъийни хьусса хасшиннардал ялув гъалгъа бан.

243. Дуккияра.


ОьрчI шавай увкIунни. ОьрчI лу ккалай ур.

Нину шардай дуркIунни Нину лу ккалай дур

Душ шаппай бувкIунни. Душ лу ккалай бур...

ЛичIи бувсса глаголлу цивппа бавxIусса мукъурттих бурувгун, цукун баххана хъанай бур? Мукунмасса мисаллу цаймигу буцара.

Х1акьинусса дарсирал тема ци дур?

Глаголлу группарттайх баххана шаву.

3.Учебникращалсса даву: даву 244, 246


244. Буккияра.

Учитель, аму, чIира, адимина, летчик, мурхь, школа, xIаят, магъи, дакI, хъазам, ххуллу, дарваза, нех, къур, хъу, ччатI, нис.

• Гай существительнирдацIун ур, бур, дур тIисса глаголлу чичара.

• 4 предложение сакин дара.

.246. Дуккияра.

1.Шанна кьини атилсса марч бишлай бия. 2.Хьхьурай гъарал лачIлан диркIуна. 3.My чявхълуйн кIура даруна. 4.КIюрххилнин гъарал кьадагьуна. 5.Марххалттания цичIав къалирчIуна. 6.Марххалттанил щинал кьурукьру кьакьардавун бавчуна. 7.Кьакьарду дуцIин дурсса интту щинну неххавун най дия. 8.МикI гъагъари буллай, нех гьузи лахълай, зумардава дуклай дия.

•КIa текст цумур журалул дур? Текстран цIа дизара.

•Цивппа бавxIусса существительнирдал группарттацIун бавкьуну баххана хъанахъими ва къахъанахъими глаголлу ккаккан бара.

4. Учебникрая правилартту дуккаву, гайннул ялув гъалгъа баву.

5.Физкультминутка

6. Карточкарттащалсса даву

Даву 247. Дуккияра.

Шяравун автобус бувкIунни. КIичIиравух щинал аьтартту бавчунни. Хъуруннайн чIявусса ххюнкIри багьну бур.

Глаголлаву группартту ккакканбувулт ккаккан бара.

7.Рефлексия

1.Дарсирай лавхьхьумунил жямру даву:

- Цуманал бусанну х1акьину жува ци лавхьхьуссарив?

− Х1акьину жува глаголлу группарттайх баххана буллан лахьхьарду, дак1нихсса ва чичрулийнусса гъалгъалуву гай ишла буллан. Жунма к1ул хьунни глаголлал группарттавусса лялич1ишивуртту.

2. ̶ Дарсирай зура дурсса даврин кьимат бищара.

8.Дарсирал жямру даву.

9.Шардайнсса даву:245 даву. Шардайнсса даву дурч1ин даву.

Гай предложенияртту чирчуну, группарттайх баххана хъанахъими глаголлал луртту кIира аьш дуккияра.

Дарсирал тема: Числительное

Дарсирал мурад: Дуклаки оьрч1ан числительнирая хьхьич1ми классирттаву лавхьхьумур жям ва курт1 баву: мяъна, суаллу; предложениялуву бугьлагьисса к1ану. Числительнирду дак1нихсса ва чичрулийнусса гъалгъалуву ишла баву магьир даву.

Дарсиран аьркинмур: учебник, таблица.

Дарсирал жура: Ц1усса материал лахьлахьисса дарс.

Дарс нанаву

1.Дуклаки оьрч1ру дарсирайн х1адур баву.

2. Дуклаки оьрч1ру ц1усса материал лахьхьаврийн х1адур баву.

221 даву. Дуккияра.

Оьмардул кIия уссу ур. Столданий шанма лу бур. Классраву зувиллий мукьа оьрчI ур. Цими уссу ур Оьмардул? – КIия. Цими лу бур столданий? – Шанма. Цими оьрчI ур классраву? – Зувиллий мукьа.

Ци ккаккан буллай бур кIия, шанма, зувиллий мукьа тIисса мукъурттил? Миннул ккаккан буллай бур инсантурал, затирттал аьдад, ми цими уссарив (дуссарив).

Асват шамилчинмур классраву дуклай бур. Дунияллий цалчинма космонавт Юрий Гагаринни. Цимилчинмур классраву? – Шамилчинмур. Цимилчинма космонавтри? – Цалчинма.

Ци ккаккан буллай бур шамилчинмур, цалчинма тIисса мукъурттил? Миннул ккаккан буллай бур инсантурал, затирттал яржа, миннал ярглийх цимилчинмур кIантту бувгьуну буссарив (уссарив, дуссарив).

3. Учебникрая правилартту дуккаву, гайннул ялув гъалгъа баву.

4.Учебникращалсса даву.

223 даву. Гай предложенияртту дуккияра. Числительнирдал лултту аьшру дуккияра. Миннул цукунсса суаллахьхьун жаваб дуллай буссарив бусияра.

224 даву.Гай аьдадрал числительнирдая ярглул числительнирду бара.

Бансса куц: мукьва – мукьилчинма, мукьилчинмур, мукьилчинсса

225 даву. Гай предложенияртту дурккуну, гиву числительнирду ва миннуцIун бавxIусса существительнирду ххал бара. Цивппа бавхIусса существительнирдащал числительнирду чичара.

5.Физкультминутка

6.Рефлексия

1.Дарсирай лавхьхьумунил жямру даву:

− Цуманал бусанну х1акьину жува ци лавхьхьуссарив?

− Х1акьину жува лахьхьарду числительнирдал ци ккаккан буллай буссарив, гайннул журарду, суаллу; дак1нихсса ва чичрулийнусса гъалгъалуву гай ишла буллан.

2. ̶ Дарсирай зура дурсса даврин кьимат бищара.

7.Дарсирал жямру даву.

8.Шардайнсса даву:226 даву. Гай аьдадрал числительнирдая ярглулми бувну, миннуцIун бавxIусса существительнирду лякъияра. Вай бавxIумукъурттия предложенияртту сакин дара.

Лакку мазрал ва литературийсса буккаврил интегрированныйсса дарс

Лакку мазрал дарсирал тема: Существительнирая лавхьхьумур жям баву.

Литературийсса буккаврил тема: Лакрал халкьуннал магьа «Цулк1лул дару»

Дарсирал мурад: существительнирая лавхьхьумур жям баву, дуклаки оьрч1ал чичрулийнусса ва дак1нихсса гъалгъа магьир бан, магьлуву хьуна бавкьусса жанавартрал сурат дан, текстравусса материал лякъин, цач1у дирхьуну ххал дан лахьхьаву.

Дарсиран аьркинмур: суратру, карточкартту.

Дарс нанаву

1.Дуклаки оьрч1ру дарсирайн х1адур баву.

2. Дуклаки оьрч1ру ц1усса материал лахьхьаврийн х1адур баву.

−Бургияра магьлул темалух. Цуми гъалгъалул бут1ри бур ганил ц1аниву.

− Существительнирду.

− Х1акьинусса жула дарсирал тема цукунсса дур?

− Х1акьину жува существительнирая лавхьхьумур жям банну, лякъинну гай жула магьлуву.

3.Магьа буклай бунува гиву существительнирду лякъин.(презентация х1адур дан)

4.Гьарца дуклаки оьрч1ан цанна- цаннасса даву дулун.

1)существительнирдал журарду: хасъсса ва аьмсса;

2)существительнирдал журарду: к1улши дусса ва к1улши дакъасса;

(Учительнал дуклаки оьрч1ру къулагъас дан бан аьркинссар лакку мазрай цу? суал так инсантурал ц1ардайн бакъа къабишайшиву.Текстраву жанавартрал ц1арду лякъайссар ва гайннун суаллу буллали байссар.Шикку дуклаки оьрч1ру дан бан аьркинссар вывод: жанавартрал ц1ардайн жува лакку мазрай бихьлай буру суал ци? , оьрус мазрай цу?т1исса.

3) существительнирдал аьдад;

4) существительнирдал группартту ва ц.

5)жула гъалгъалуву существительнирдал бугьлагьисса к1ану.

ЦУЛК1ЛУЛ ДАРУ

Ца кьини аслан-къаплан къашай хьуну багьну бур. Ца ч1аххусса цулч1а лич1аннин циняв жанаварт муних бурган лавгун бур.

Асландалуха къуллугъ буллалисса бурц1ил увкуну бур ца кьини:

− Аслан- агъа, вин х1исав хьурив? Вай циняв жанаварт вих бурган бувк1ун буна, ч1аххурайсса цулч1а ттигу къабувк1унни, − куну.

Цулч1а къабувк1сса бувсукун, асландалун хъинну ссибивзун бур. Мунил: «Валлагь та цулч1а ккаккайхту, ппив-ххив къабувну къабитави», − куну бур.

Цулк1лун му циятувасса ихтилат бавну, ца кьини лавгун бур асландалух бурган.

− Ай, малъоьн цулч1ай! Вайксса жанаварт бувк1ун буна ттух бурган, ч1аххурайсса ина уттинин къабувк1унна. Бац1у на вин ци байрив! – куну, бувгьуну цулч1а ттуру- гъюру бувну бур.

− Агь, ина т1имур цира, аслан? На вин дару ххал буллай бикъавсса к1ану къабитав! Ттун къаккавксса къаливч1унни. Тти даругу лявкъуну нанисса ч1умал, ина дуллалимур цира? – куну бур цулк1лул.

− Ци дарув лякъав? Буси! – куну бур асландалул, ххаригу хьуну.

− Бурц1ил ликкурал майнияр вин хъинсса цич1ав дакъасса дурр. Ттухь х1акинтурал мунияр хъинсса дару бакъассар увкунни, − куну бур цулк1лул.

Муссят асландалул, ххявххун ч1арав бавц1усса бурц1ийн, дурцун мунил личча, дуркуну дурр ликкурал май. Мунияр махъ цаппара х1ал лавгун бур. Цулк1лун оьттул гъулуртусса ликкуращал га барц1 авлахърай ккавккун бур.Цулк1лул учайват1ар ганихь:

− Цума урив цанма аьркин бакъамур буслай, цаманая маз буллай, мунал мукунсса ят1ул мах1сив лаххант1иссар, − куну.

Лакрал халкьуннал магьа.

6.Физкультминутка

«Цулк1лул балай»

На дукара, дукара

Бак1райн дагьсса ххячара.

Бириярча бацара

Цулуцалал кьуцуру.

6.Суаллан жавабру дулаву:

1.Цивхьуну бивк1ун бур асландалун?

2.Цукунсса дару лявкъуну бур цулк1лул асландалун?

3.Магьлул махъва-махъмур абзац бувч1ин бара.

4.Маз бак1ран балари т1исса учалалул мяъна дурч1ин дара.

5.Магьа, рольллайх бавч1уну, буккияра, ганил кут1асса мурад бусияра.

7.Рефлексия

1.Дарсирай лавхьхьумунил жямру даву:

− Цуманал бусанну х1акьину жува ци лавхьхьуссарив?

− Х1акьину жува тикрал бардусуществительнирду, гайннул журарду, суаллу; дак1нихсса ва чичрулийнусса гъалгъалуву гай ишла буллан; лакрал халкьуннал магьа.

2. ̶ Дарсирай зура дурсса даврин кьимат бищара.

7.Дарсирал жямру даву: дарсирал жямру дан,кьиматру бишин.

8.Шардайнсса даву: магьлул кут1асса мурад бусан, существительное тикрал бан