4 класс Нохчийн лит-ра
Урокан ц1е: 1.Ахмадов «Баьпкан юьхк».
1алашо: 1.Ахмадовн «Баьпкан юьхк» ц1е йолу дийцар довзийтар. Нийса а, кхеташ а, шера а дийцаран тексташ еша 1амор. Къизачу т1ам т1ехь адамаш лайна бала бовзийтар, къаьмнашна юкъахь хилла барт, дотаг1алла берашка д1акхачор. Къамелан говзалла, ойлаяр, тидамбар кхиор.
Кхочушдан лерина жам1аш:
1.Предметни: дешархошна хуур ду билгалдинчу дийцаран 1аламонаш хьехархочун г1оьнца билгалъяха. 1емар ду хезаш, ч1ог1а, къастош еша. Дешархойн алсамдер ду ешаран сихалла. Юха ешарца шаьш даьхна г1алаташ нисдан хуур ду.
2.Метапредметни:
Регулятивни: дешархошна хуур ду билгалдинчу дийцаран 1алашшанаш хьехархочун г1оьнца билгалъяха. 1емар ду и 1алашонаш кхоушйийр йолчу кепара шайн болх д1ах1отто.
Коммуникативни: дешархошна хуур ду хьехархочун хаттаршна жоьпаш дала. 1емар ду шайн хетачух вовшашца дагабовла. Коьртачу турпалхочу амал, цуьнан майрала, хьуьнарш хасто дешнаш каро.
Познавательни: дешархошна 1емар ду учебникаца болх бан. Оьшу х1ума лаха. Дешархой т1екхуьур бу вайн махко толам баккхаран бахьнашна (вошалла, вовшийн г1о лацар, Даймохк безар). 1емар ду и билгалонаш йолу к1айдаргаш лаха.
3.Личностни: дешархойн амалехь кхуьур бу дика аг1онаш: шайн къомах дозалла дар, къечу къаьмнашка лерам.
Урок д1аяхьар
1.Маршалла хаттар.
2.Ц1ера болх таллар.
3.Мотт шарбар.
Уьн т1е д1аяздо.
Оьзна оьснаш эцна оьрси ор чу воьсси.
-Д1адеша чехкаалар.Дагахь 1амаде.Къовса,нийса ала.
4.1алашо йовзийтар.
-Вайна тахана девзар ду 1.Ахмадовс яздина «Баьпкан юьхк» ц1е йолу дийцар. Шуна девзар ду цу халчу заман чохь къаьманаша вовшийн лаьцна дакъа,вовшашна дина вошалла.
-Вай х1инца т1емах лаьцна ролике хьовсур ду.
5.Керла тема хьехар.
А) Яздархочух лаьцна дийцар
1умар Ахмадов вина 25 октябряхь 1927 шарахь Урус-Мартаняхь. Джамбульский областяхь г.Мерке дашо медальце чекхъяьккхина 1умарс школа. Цул т1аьхьа яздархочо дешна физико-математически факультетахь Алма-Атехь. 1957 шарахь 1умар Ахмадов Грозняхь болх беш хилла республикански редакцияхь. 1.Ахмадовс арахецна дуккха берийн дицарш, сборникаш дийцарш, поэмаш.
Б) Дошам мацалла-голод
Чевнаш-рана
Йийсар-плен
В) Хьехархочо д1адоьшу 1.Ахмадовс яздина «Баьпкан юьхк» ц1е долу дийцар.
6.Сада1аран мотт.
7.Чулацамах лаьцна къамел дар.
А) –Мила ву дийцаран коьрта турпалхо?(Исмаь1ал.)
-Стенгара ца веана ву иза? (Иза т1ам т1ера ц1а вирзина ву.)
-Х1ун де шву и? (И ву берашна т1мах лаьцна дуьйцуш.)
-Х1ун бохура цо долош? (И дара 1942-чц шарахь.Сталинград йолчу аг1ор эскар юхадовлуш дара.)
-Муха йийсаре ваханера Исмаь1ал? (Церан отделенино го бинера. Моссо аг1ор т1еетташ х1аллакйира иза. Исмаь1ал чов йина кхетам чохь воцуш йисаре виггера.)
-Хьанах туьйхира иза кхетаме веъча? (Йийсаре бигначу салтехь туьйхира Исмаь1ал кхетам чу веъча.)
-Хьаьнца доттаг1алла тасаделира Исмаь1алан? (Исмаь1ална вевзира оьрсийн Федор Максимович.Цу шиннан доттаг1алла тасаделлира.)
-Стенга буьгура салти?(Уьш буьгура Сальски аренашкахула д1а.)
-Муха боьлхура уьш? (Царна юкъахь бара лазийна салти.Могушчара г1о дора царна.Юххе тийсина ж1аьлеш даа, галваьллачух катоха кийча.Ца вахалуш волчунна тоьпаш тохара немцоша.)
-Х1ун хилира царна новкъахь? (Немцойн эшалонна вайн кеманаша т1е бомбанаш туьйхира.Немцоша йийсарехь болу нах юучух хадийра.)
-Муха хьал хир ду чквнаш хиллачу нахехь юург ца хилча? (Церан г1ад довр ду.)
-Муха дара адамийн делкъал т1аьхьа хьал? (Адам мацалло г1елдинера.Сих-сих тоьпаш тухе гуттара г1ад дайнарш бойура.)
-Муха Хьал хилла Исмаь1алехь? (Исмаь1алан а дайнера г1ад.)
-Х1ун накъосталла дора Федара? (Федара хабарца накъосталла дора «Сатохалахь»-бохуш.)
-Х1ун дара Исмаь1алан коьртехь? (Сатохалур дац, кхин д1а вахалур вац ша аьлла хетара цунна.)
-Муха к1елхьарваьккхира Федора Михайловича Исмаь1ал? (Шена СА тохалур ду сарралц аьлла, Федара шегара бепиг делира Исмаь1ална. Исмаь1ал валарх к1елхьара велира.)
-Х1ун хийцамаш хилира суьйренца? Суьйранна юург елира цепан бовда ницкъ кхечира.(
-Муха велира Федор Михайлович?(Фашистийн склад эккхийтина х1орш схьабог1уш Федор вийра.)
-Х1ун ду дийцаран кьорта маь1на? Д1адеша Исмаь1ла аьлла дешнаш.(Доттаг1ллин ницкъ, 1ожаллел туьйлира.)
Б) Дешархошка ешийтар
В) Кицанаш: 1.Доттаг1 верг ваьлла, эзар етт берг вайна.
2.Хьекъала долчу коьртехь куралла хир яц.
-Алал,муьлха кица дог1у вайн дийцарна? (Кицано гойту моссо а х1уманал мехалниг доттаг1алла хилар.)
-Федора х1ун еллера Исма1ална?(бепиг)
Г) Кица: Бепиг массо а х1уманан корта бу. (Хлеб всему голова)
-Бепиг, вайн стоьла т1е кхачале мел беха некъ бо цо хаий шуна?
Д) Ролик о хлебе
-Иштта беха некъ бо бепиго вайн стоьла т1е кхачале. Бепиг ца хилча вай меца хир ду. Цундела бепиган хам бан беза. Лаьттахь ченала а кхоьссина 1уьллуш бепкан юьхк гича, аша х1ун дан деза?
8. Стих о войне.
9.Жам1 дар.
-Муьлха дийцар дийшира вай? Мила ву цуьнан автор? Стенах лаьцна ду иза?
10.Ц1ахь бен болх балар. Итоги,оценкаш.
1.Дешархоша д1адоьшу 1.Ахмадовн «Баьпкан юьхк» ц1е йолчу дийцар.
812
70 608 
