Oz ustuñde islemek

TASLAMA

Umumybilim edaralarynyň pedagogik işgärleriniň we mekdebe çenli çagalar edaralarynyň terbiýeçi-usulyýetçileriniň “Öz-özüni kämilleşdirmek” depderini döretmek boýunça Gözükdiriji

Giriş

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe döwletimiziň bagtyýar ýaş neslini döwrebap okatmagyň we terbiýelemegiň çylşyrymly wezipeleriniň üstünlikli çözülmegi umumybilim edaralarynyň pedagogik işgärleriniň we mekdebe çenli çagalar edaralarynyň terbiýeçi-usulyýetçileriniň hünär bilimleriniň we pedagogik ussatlygynyň yzygiderli kämilleşdirilmegine baglydyr.

Hormatly Prezidentimiz özüni kämilleşdirmek üçin diňe yhlasly zähmet çekmegi, öz bilimini yzygider artdyrmagy, hünär derejesini we ussatlygyny kämilleşdirmegi, täze usullary özleşdirmegi, öňdebaryjy tejribäni öwrenmegi we ulanmagy maslahat berýär.

Umumybilim edaralarynyň pedagogik işgärleriniň we mekdebe çenli çagalar edaralarynyň terbiýeçi-usulyýetçileriniň bu işleri ýerine ýetirmegi üçin olaryň hemme okamagy, hünär ussatlygyny kämilleşdirmegi, öňdebaryjy tejribäni öwrenmegi we ony işine döredijilikli ornaşdyrmagy zerurdyr.

Gahryman Arkadagymyz pedagogik işgärleriniň hünär bilimleriniň we pedagogik ussatlygynyň kämilleşdirilmegi barada: “Mugallym käriniň at-abraýyny we mertebesini iň beýik belende götermek, şol bir wagtda-da, mugallymlarda öz hünär ussatlygyny we bilim derejesini ýokarlandyrmaga bolan uly islegi we höwesi döretmek biziň borjumyzdyr” diýip belleýär.

“Bilim hakynda” Türkmenistanyň Kanunynyň 45-nji maddasynda bellenilişi ýaly “Mugallymçylyk işgärleriniň hünär derejesini ýokarlandyrmaga hukugy bardyr, özleriniň hünär bilimlerini we mugallymçylyk ussatlygyny hemişe kämilleşdirmäge borçludyr”.

Gahryman Arkadagymyzyň kitaplarynda hem umumybilim edaralarynyň pedagogik işgärleriniň we mekdebe çenli çagalar edaralarynyň terbiýeçi-usulyýetçileriniň hünär derejesini ýokarlandyrmak meselesine uly orun berilýär.

Munuň şeýledigini Gahryman Arkadagymyzyň “Älem içre at gezer” atly romanynyň mysalynda hem görüp bilýäris. Romanda Anna agasynyň özbaşdak okamaga we bilim-düşünjesini artdyrmaga köp wagtyny sarp edendigi, onuň iki sany äpet uly sandyk dolusy kitap, golýazma, öz pikir-garaýyşlary ýazylan hazynasyny-“Akyl sandyklary” hazynasyny döredendigi aýdylýar.

Umumybilim edaralarynyň pedagogik işgärleri we mekdebe çenli çagalar edaralarynyň terbiýeçi-usulyýetçileri hem Anna aganyň iş tejribesinden nusga alyp, kitaplanmalaryny, “Öz-özüni kämilleşdirmek” depderlerini döretmekleri maksadalaýykdyr.

Mugallymyň sapagy tamamlandan soň, özüniñ sapagy geçirşine seljerme bermegi onuň hünär derejesiniň ýokarlanmagynda uly ähmiýeti bar.

Romanda Berdi muhammet mugallym sapagy geçirenden soň, geçirilen sapagyna seljerme şeýle beýan edilýär: “Okwudan soň, Berdimuhammet sapaklaryň geçişini öz hakdaýsa ýaňadan aýdýar, käbir zatlary başgaçrak edenem bolsak boljak eken diýen netijä geldi”...

Dogrusyny aýtsak, özüni mugallymym bolsak, bilmeli, öwrenmeli zatlarymyz köp. Mugallym tutuş ömrüne okap, öwrenip ýörmeli, şondan soň özgelere öwretmeli eken”...

Muňa Berdimuhammet hut ilkini işe başlan gününden göz ýetirdi.

Bilimde, ylymda, tehnikada, medeniýetde, jemgyýetiň ösüşinde beýik özgertmeler bolup dur. Şoňa görä her bir pedagogik işgär we terbiýeçi-usulyýetçi öňki alan bilimi bilen çäklenmän, özbaşdak okap öwrenip, özüniñ bilimini üznüksiz kämilleşdirmelidir.

Çünki, öz-özüňe talap goýmak, öz üstünde yzygiderli işlemek, öz bilimini artdyrmak tejribäni paýlaşdyryp durmak hünär taýdan kämilleşmegiň möhüm şertleridir.

“Türkmenistanda umumybilim maksatnamalary boýunça okatmagyň usulyýetini kämilleşdirmegiň 2028-nji ýyla çenli Konsepsiýasyna” laýyklykda umumybilim edaralarynyň pedagogik işgärleriniň we mekdebe çenli çagalar edaralarynyň terbiýeçi-usulyýetçileriniň öz hünär bilimlerini we pedagogik ussatlygyny yzygiderli kämilleşdirmek hem-de usuly taýýarlygyň derejesini has-da ýokarlandyrmak maksady bilen, “Öz-özüni kämilleşdirmek” depderi döredilýär we bilim edaralarynyň iş tejribesine girizilýär.

I bap. Umumy düzgiinler

1. mumybilim edaralarynyň pedagogik işgärleriniň we mekdebe çenli çagalar edaralarynyň terbiýeçi-usulyýetçileriniň “Öz-özüňi kämilleşdirmek” depderini döretmek boýunça Gözükdiriji (mundan beýläk - Gözükdiriji) umumybilim edaralarynyň pedagogik işgärleriniň we mekdebe çenli çagalar edaralarynyň terbiýeçi- usulyýetçileriniň hünär bilimlerini we pedagogik ussatlygyny yzygiderli kämilleşdirmäge hem-de usuly taýýarlygynyň derejesini has-da ýokarlandyrmaga, çagalara bilim-terbiýe bermegiň täzeçe usullaryny iş tejribelerine ornaşdyrmaga, okatmagyň we terbiýe bermegiň innowasion tehnologiýalaryndan peýdalanmak başarjaňlyklaryny kämilleşdirmäge gönükdirilendir.

2. mumybilim edaralarynda we mekdebe çenli çagalar edaralarynda “Öz-özüňi kämilleşdirmek” depderini (mundan beýläk - Depder) döretmek we ony ýöretmek boýunça işler “Bilim hakynda” Türkmenistanyň Kanunyna, “Türkmenistanda umumybilim maksatnamalary boýunça okatmagyň usulyýetini kämilleşdirmegiň 2028-nji ýyla çenli Konsepsiýasyna”, Türkmenistanyň Bilim ministrliginiň kadalaşdyryjy resminamalaryna hem-de şu Gözükdirijä laýyklykda alnyp barylýar.

II bap. Depderi ýöretmegiň maksady we wezipeleri

Depderi ýöretmegiň maksady umumybilim edaralarynyň pedagogik işgärleriniň we mekdebe çenli çagalar edaralarynyň terbiýeçi-usulyýetçileriniň hünär bilimlerini çuňlaşdyrmak we pedagogik ussatlygyny yzygiderli kämilleşdirmek bolup durýar.

Depderi ýöretmegiň esasy wezipeleri:

1. umumybilim edaralarynyň pedagogik işgärleriniň we mekdebe çenli çagalar edaralarynyň terbiýeçi-usulyýetçileriniň nazaryýet taýdan taýýarlygyny, ýörite, durmuş, bilim we tehniki başarnyklaryny ýokarlandyrmak;

1. öňdebaryjy iş tejribeleri gözlemek, ýüze çykarmak, öwrenmek, iş tq3 g H ornaşdy rmak;

2. okuw meýilnamasynyň we okuw maksatnamalarynyň doly ýerine ýetirilmegini üpjün\ etmek;

3. Türkmenistanyň Bilim ministrliginiň bilim edaralarynyň işini kadalaşdyryjy resminamalarynyň talaplaryny ýerine ýetirmek; '

1. çagalara çuňňur bilim, durnukly terbiýe berilmegini gazanmak bolup durýar.

III bap. Depderiň gurluşy we mazmuny

Depder aşakdaky bölümlerden ybarat bolup biler:

1. Gahryman Arkadagymyzyň, hormatly Prezidentimiziň bilim ulgamyny kämilleşdirmek we döwrebaplaşdyrmak, bilim işgärleriniň hünär derejesini ýokarlandyrmak bilen baglanyşykly kabul eden resminamalaryny, Türkmenistanyň bilim ministrliginiň gözükdiriji hatlaryny çuňňur öwrenmek, özleşdinnek we iş tejribä ornaşdyrmak.

Bu bölümde öwrenilen we özleşdirilen resminamalardaky okuw-terbiýeçilik işine degişli maglumatlar we olaryň iş tejribä ornaşdyiylyşy beýan edilmelidir.

1. Gahryman Arkadagymyzyň, hormatly Prezidentimiziň nusgalyk kitaplarynyň many- mazmunyny öwrenmek, özleşdirmek we iş tejribä ornaşdyrmak.

Bu bölümde Gahryman Arkadagymyzyň, hormatly Prezidentimiziň nusgalyk kitaplaryndaky okuw-terbiýeçilik işine degişli maglumatlar we olaryň iş tejribä ornaşdyrylyşy beýan edilmelidir.

1. Pedagogik, psihologik we usuly edebiýat täzelikleri öwrenmek we okuw-terbiýeçilik işine omaşdyrmak.

Bu bölümde psihologiýa, pedagogika we okatmagyň usulyýetine degişli okalan, özleşdirilen we iş tejribede ulanylan maglumatlar berilmelidir.

1. Dersler boýunça taýýarlanylan okuw maksatnamalarynyň, okuw kitaplarynyň aýratynlyklaryny, olara girizilen täzelikleri we üýtgeşmeleri öwrenmek.

Bu bölümde kämilleşdirilen okuw maksatnamalarynyň, okuw kitaplarynyň aýratynlyklary, olara girizilen täzelikler we üýtgeşmeler görkezilmelidir.

1. Okatmaga we terbiýe bermäge degişli gazetdir žumallarda çap edilen makalalary, intemet maglumatlaryny, radio, teleýaýlymlarda berilýän maglumatlary okuw- terbiýeçilik işinde ulanmak.

Bu bölümde okatmagyň we terbiýe bermegiň dürli meselelerine degişli ..Mugallymlar gazeti" gazetinde, „Bilim“, “Türkmenistanda ylym we tehnika” we beýleki žurnallarda çap edilýän makalalaryň, intemet maglumatlarynyň, radio, teleýaýlymlarda berilýän maglumatlaryň gysgaça ýazgysy we olaryň iş tejribede ulanylyşy beýan edilmeiidir.

1. Sanly bilim tehnologiýalaryny we okatmagyň hem-de terbiýe bermegiň innowasion usullaryny iş tejribä ornaşdyrmak.

Bu bölümde okatmagyň we terbiýe bermegiň innowasion usullarynyň, sanly bilim serişdeleriniň, öz taýýarlan okuw-görkezme esbaplarynyň iş tejribä omaşdyrylyşy görkezilmelidir.

1. Okatmagyň we terbiýe bermegiň milli we dünýä tejribelerini öwrenmek hem-de okuw-terbiýeçilik işine ornaşdyrmak.

' Bu bölümde umumybilim berýän mekdeplerde, mekdebe çenli çagalar edaralarynda okatmagyň we terbiýe bermegiň milli we dünýä tejribeleriniň, mugallymlaryň, terbiýeçileriň guraýan sapaklaryna, mekdepden we synpdan daşury geçirýän çärelerine gatnaşmak arkaly öwrenilen öňdebaryjy iş tejribeleriniň okuw-terbiýeçilik işine ornaşdyrylyşy beýan edilmelidir.

1. Usuly-amaly okuwlara, ylmy-amaly maslahatlara, bäsleşiklere gatnaşmak.

Bu bölümde ylmy-amaly, ylmy-usuly maslahatlara, usuly-amaly, hünär derejäni ýokarlandyryş okuwlara gatnaşmagyň netijeleri, öwrenilen maglumatlaryň iş tejribä ornaşdyrylyşy beýan edilmelidir.

Bu bölümde Türkmenistanyň Milli bilim institutynda, Aşgabat şäher we welaýat Baş bilim müdirlikleriniň ýanyndaky Döwlet umumybilim edaralarynyň mugallymlarynyň we mekdebe çenli çagalar edaralarynyň terbiýeçileriniň hünär derejesini ýokarlandyryş merkezlerinde, Ahal welaýatynyň Yzgant şäherçesindäki Berdimuhamet Annaýew adyndaky 27-nji orta mekdebinde (Türkmenistanyň Bilim ministrliginiň döwlet usuly merkezinde), Magtymguly adyndaky Türkmen döwlet uniwersitetinde, Döwletmämmet Azady adyndaky Türkmen milli dünýä dilleri institutynda, Seýitnazar Seýdi adyndaky Türkmen döwlet mugallymçylyk institutynda, Türkmen döwlet bedenterbiýe we sport inslituiynda umumybilim edaralarynyň pedagoglarynyň hünär derejesini ýokarlandyryş fakultetlerinde guralýan usuly-amaly okuwlara, ylmy-usuly maslahatlara, ýurdumyzda geçirilýän halkara ylmy maslahatlara, “Ýylyň mugallymy”, “Ýylyň terbiýeçi-usulçysy" bäsleşiklerine gatnaşmagyň netijeleri beýan edilmelidir.

Bellik. Depderde bölümlere degişli gysgaça ýazgylar edilýär. Pedagogik işgäriň okan, öwrenen, özleşdiren uly göwrümli resminamalarynyň, ylmy, ylmy-usuly kitaplarynyň, gollanmalarynyň, makalalarynyň, ýerine ýetiren ylmy-usuly işleriniň, taýýarlan okuw maksatnamalarynyň, okuw kitaplarynyň we okuw gollanmalarynyň, okuw-görkezme esbaplarynyň, audio-wideo materiallarynyň, makalalarynyň, usuly-amaly okuwlarda, maslahatlarda eden çykyşlarynyň elektron nusgalary ykjam göterijide saklanylmalydyr.

IV bap. Depderiň ýöredilişine bildirilýän talaplar we usuly maslahatlar

1. Depderiň ýöredilişine umumybilim edaralarynyň we mekdebe çenli çagalar edaralarynyň ýolbaşçylary tarapyndan gözegçilik edilýär. Olar aýda bir gezek depderleriň ýöredilişini öwrenmeli we olar boýunça degişli usuly maslahatlary bermeli. 2.Depder pedagogik işgärleriň, terbiýeçi-usulyýetçileriň öz-özüni kämilleşdirmek bilen baglanyşykly ýerine ýetirýän işleri baradaky maglumatlary özünde jemleýär. Onuň talabalaýyk ýöredilmegi döredijilikli işlemegi, berk jogapkärçiligi we ünslüligi talap edýär.

1. Depderiň daşlygy aşakda görkezilen nusga boýunça ýazylmalydyr:

Ahal weiaýatyny* Ak bugdaý etrabynyň takyk we iňlis dili dersierini çuňlaşdyryp öwredýän ýöriteleşdirilen 27-nji orta mekdebiniň matematika mugaliymy Bahar Şadurdyýewanyi “Öz-özüňi kämilleşdirmek” depderi

Aşgabat şäheriniň 163-nji çagalar bagynyň terbiýeçi - usulyýetçisi Gunça Bäşimowanyň “Öz-özüňi kämiileşdirmek” depderi

1. Depderiň başyndaky sahypada berlen bölümlere laýyklykda ýerine ýetirilen işleri ýazmak üçin aýratyn sahypa bölünip berilýär (mysal üçin: 1-nji bölüme 2 sahypa, 2-nji bölüme 4 sahypa berilýär) we sahypalarda bölümler boýunça ýerine ýetirilen işler baradaky maglumatlar ýazylýar.

2. Depderde dürli ýagdaýlar üçin ätiýaçlyk sahypalary göz öňünde tutulýar.

3. Depderiň görkezilen sahypalary dolanda her bölüm boýunça san belgisiniň öňki tertibi saklanyp, ýazgylar täze depderde dowam edilýär. Dolmadyk bölümler şol öňki depderde dowam edilmelidir. Mysal üçin, 1-nji bölüm 15-nji san belgisinde dolan bolsa, täze tutulan depderde 1-nji bölüm 16-njy san belgisi bilen başlanmalydyr. Täze depderde her bölüme sahypalar berilýär. Haýsy bölümde köp maglumatlar ýazylmaly bolsa, depderde şol bölüme köp sahypa berilýär.

4. Umumybilim edaralarynyň pedagogik işgärleri we mekdebe çenli çagalar edaralarynyň terbiýeçi-usulyýetçileri depderleriň saklanylyşyna, dogry we öz wagtynda doldurylyşyna, ýöredilişine şahsy jogapkärçilik çekýärler.

5. Okuw ýylynyň ahyrynda umumybilim edaralarynyň we we mekdebe çenli çagalar edaralarynyň pedagogik işgärleriniň we mekdebe çenli çagalar edaralarynyň terbiýeçi-usulyýetçileriniň depderi ýöretmek boýunça alyp baran işlerine pedagogik geňeşlerinde ylmy-usuly taýdan baha berilýär.

Taýýarlan:

Türkmenistanyň Milli bilim institutynyň

Tebigy we takyk bilimler bölüminiň

Müdiri G. Şadurdyýew

5