Өзгөн району. Ж. Абжапаров атындагы орто мектеби .тарых мугалими Н. Абдыкеримова.9-класс. тема: СССРде 20-30 жж тоталитардык системанын калыптанышы.еманын

САБАКТЫН КУНДОЛУК ПЛАНЫ.

САБАКТЫН ТЕМАСЫ : СССР 20-30-ж жана тоталитардык системанын калыптанышы.

САБКТЫН МАКСАТЫ :

А) билим беруучулук : 1921-ж жарандык согуш аяктады бирок абал оор эле. “аскердик коммунизм “ саясаты ондурушту болуп корбогондой томондоткон бул тоталитардык системага алып келгендиги жонундогу окуучулардын билимдерин калыптандыруу...

Б) тарбия беруучулук: ошол учурдагы саясий абалга туура коз караш мн баа берууго тарбиялоо.

В) онуктуруучулук : СССРдин жургузгон саясаты жонундогу билимдерин онуктуруу.

Сабактын усулу: сабак лекция.

Сабактын тиби : жаны сабак.

Сабактын формасы : аралаш.(ангемелешуу, суроо жооп. )

Предмет аралык байланыш : жаран таануу.

САБАКТЫН ЖУРУШУ :

УЮШТУРУУ МЕЗГИЛИ : саламдашуу, класста жагымдуу маанай тузуу. Окуучулардын сабакка даярдыгын байкоо. Отулгон теманы кайталоо.

ЖАНЫ ТЕМА :-

Олкодо ачарчылык окум суруп , комуско базар онугуп кеткен.мамлекеттин казынасын 80% толтуруу дыйкандар учун оор жук болуп козголон чыгарышкан эн чону Махнонун которулушу алгач актарга кийин кызылдарга каршы чыккан. Украинаны жердеген турдуу улуттардан 50 мин адам топтолгон. 1920-30-жж пландуу экономикага кайтып , тоталитардык коммунисттик бийликти орнотушкан. .волга боюнда 5,4 млн адам ачарчылыктан олгон. Ленин бийликти сактап калуу учун дыйкандарга дандын жарымын алып калганын сактоого уруксат берип майда жана орто ишканаларды жеке менчиктерди иштетууго уруксат беришкен. 1917-ж Польша, Финляндия , 1919-ж Украина , Литва, Латвия, Белоруссия, 1921-ж Грузия , Азербайжан, Армени, тузулуп, 1922-ж 27.12 СССР тузулгон. 1924-ж озбек, туркмон. ССРи жана Кыргыз автон обл , 1926-ж КР ССРи, Тажик ССРи тузулгон. Бул жылдары Ленин элдин чексиз урмат сыйына татыган, бирок ал ооруп калганда Троцкий , Каменев, Зиновьев, Сталин Лениндин эн жакын окуучулары болуп эсептелген. Жол башчы тандоодо эч кимиси ынтымакка келууну каалаган эмес, ошентип жамааттык башкарууга отушкон. Ар бири озу учун курошуп бул кармашта Сталин женип чыккан. Троцкийди социализмди бир гана олкодо куруу мумкун эмес деп шектенгендиги учун айыптап озу тарабына 7 адамды тартып Ленин жана Сталин жонундогу идеяны калыптандырып, 1927-ж революциянын 10 жылдыгында Троцкий , Зиновьев , Каменев партиядан чыгарылып Алма – Атага айдалып, 1929-ж Троцкий олкодон куулган. СССР экономикасы боюнча АКШдан артта калуусу улам куч алган.1925-ж индустриялаштырууну тездик мн ишке ашыруу учун элдин керектосун азайтып нан, кант, май, нефть, алтын, жыгач, баалуу музей буюмдары сатыкка чет олкого чыгарылган.1 беш жылдыкта, 2 беш жылдыкта 10 жылдын ичинде европадагы олколорду кууп жетип алардан да отуп кеткен. 1929-ж Сталин коллективдештируу ураанын которуп уч формада тузулгон ( коммуна, артель, тоз.) колхозго кируудон баш тарткандарды эркиндигинен ажыратып алар 20 % кулактар 15% тузушкон. Кулакка тартуу колхозду иштетуунун абалын билбоо элди ачарчылыкка алып келди. 1932-33-жж 25-30 млн адамды камтыган. Ошого карабай чет олкого 18 млн тн буудай сатылган. Ошентип Сталин чон секирик жасады бирок элди кыйынчылыкка каптады. Мам жана коомдук менчикке кол салгандарды атуу же узак турмо куткон. 1934-ж Кировдун атылышы репрессиянын жаны толкунун пайда кылды ар кандай иш 10 кундо бутуп окум угулары мн ишке ашкан. 1936-ж оппозициянын лидерлерине алгачкы сот болгон Троцкий, Каменев, Зиновьевдерди Сталинди жана жолдошторун олтурууго , совет бийлигин кулатууга аракет кылган деп куноолонгон. 1937-ж 2-сот процесси болгон : маршал Тухачевский жана жогорку офицерлер репрессияланган.1938-ж 3-сот процесси болгон: Рыков жана Бухарин атылган. Турмолордо бош орун калган эмес. 3,8 млн адам репрессияланып 786 мини атылган. Ушуга карабастан СССР эн демократиялуу мам-пиз дешкен.1936-ж 5- декабрда 8 -съездде жаны конституция кабыл алынган. Эн жогорку орган СССР Жогорку Совети болгон ал эки палатадан турган. 1) союздар совети . 2) улуттар совети. Бийлик бир ууч адамдарга топтолуп, жапырт репрессия, демократияны тебелеп тепсоо, ото катаал саясий бийлик, бирдей ой жугуртуу идеологиясын орнотушкан. Сталиндик идея айкашпаган тармак жок болгон. коммунисттер бардык жака оз козомолдорун орнотушкан.ошентсе да илим, маданият бир топ ийгиликтерге жетишкен.

Бышыктоо : суроо жооп , класстер.

Баалоо : формативдик.

Уй тапшырмасы : пар- 12-13.