Парашуут "Тэлээрис"- хамсаныылаах оонньуулар

“Муҥха”

Сыала   -  түргэнник, сымсатык сүүрэргэ үөрэтии.

-  оонньууга интэриэһи көбүтүү.

Оонньуу хаамыыта: Оонньооччулар тэлээрис-  муҥха тула тураллар. Сорохтор балыктар, сорохтор муҥхаһыттар буолаллар. Хамаанда бэриллиннэҕинэ икки илиилэринэн тэлээриһи үөһээ көтүтэллэр, балыктар муҥха түһүөр диэри нөҥүө өттүгэр сүүрэн тиийиэхтээхтэр.

“Булчут”

Сыала   -  оонньуу быраабылатын билиһиннэрии.

-  сыыппараны билэргэ үөрэтии.

-  оонньууга интэриэһи көбүтүү.

Оонньуу хаамыыта: Оонньуу саҕаланыан иннинэ, тэлээрис анныгар араас оонньуурдары уурабыт. Хас биирдии оонньооччу турар миэстэтинэн нүөмэрдэнэр. Оонньооччулар тэлээрис тула тураллар, хамаанда бэриллиннэҕинэ икки илиилэринэн тэлээриһи үөһээ көтүтэллэр. Оонньотооччу сыыппара уонна оонньуур аатын эттэҕинэ, ол ньүөмэрдээх оонньооччу тэлээрис түһүөр диэри нөҥүө ааһыахтаах уонна этиллибит оонньууру ылыахтаах.

“Ким сымсаный”

Сыала   -  түргэнник, сымсатык сүүрэргэ үөрэтии.

-  оонньууга интэриэһи көбүтүү.

Оонньуу хаамыыта: Оонньооччулар тэлээристэн тутуһан төгүрүччү тураллар. Оонньотооччу утарыта турар оонньооччулары ааттаатаҕына, биир, икки, үс хамаанданан тэлээрис түһүөр диэри миэстэлэрин атастаһа охсуохтаахтар. Хайалара урут сүүрэн кэлэн турбут, ол кыайар.

“Бостууктар уонна алаас оҕолоро”

Сыала   -  оонньуу быраабылатын билиһиннэрии.

-  түргэнник, сымсатык сүүрэргэ үөрэтии.

-  оонньууга интэриэһи көбүтүү.

Оонньуу хаамыыта: Оонньуу саҕаланыан иннинэ, тэлээрис анныгар мастан оҥоһуллубут ынахтары уурабыт. . Оонньооччулар тэлээрис тула тураллар, сорохтор алаас оҕолоро, сорохтор бостууктар буолаллар. Хамаанда бэриллиннэҕинэ бостууктар тэлээрис түһүөр диэри ынахтары хомуйуохтаахтар. Элбэх ынаҕы хомуйбут бостуук кыайар.

“Кус- хаас”

Сыала   -  оонньуу быраабылатын билиһиннэрии.

-  түргэнник, сымсатык сүүрэргэ үөрэтии.

-  оонньууга интэриэһи көбүтүү.

Оонньуу хаамыыта:  Оонньооччулар тэлээрис тула тобуктаан олороллор. . Оонньотооччу күн эргиирин тула эргийэ хааман иһэн “ Кус! Кус!  Кус!  Хаас!”диэн саҥарар уонна хаас оҥорор оонньооччутун төбөҕө имэрийэр. Хаас буолбут оонньооччу  тэлээриһи тула кинини эккирэтэр, оонньотооччу хаас буолбут оонньооччу миэстэтигэр сүүрэн кэлэн олоро охсуохтаах. Ситтэрдэҕинэ саҥаттан оонньотор.

“Сохсо”

Сыала   -  оонньуу быраабылатын билиһиннэрии.

-  түргэнник, сымсатык сүүрэргэ үөрэтии.

-  оонньууга интэриэһи көбүтүү.

Оонньуу хаамыыта:  Оонньооччулар тэлээриһи чиккэччи тардан тураллар. Биир оонньооччу –“ кутуйах “ тэлээрис анныгар киирэр, биир оонньооччу – “куоска”  тэлээрис үрдүгэр турар. Оонньооччулар кутуйаҕы куоскаттан куоттара сатыахтаахтар, тэлээриһи арааһынайдаан хамсатыахтаахтар. Куоска кутуйаҕы эккирэтиээхтээх, тутуохтаах.

“Ый бэлиэлэрэ”

 Сыала   -  оонньуу быраабылатын билиһиннэрии.

-  ыйдарынан сахалыы ааттарын, бэлиэлэрин, өҥү  үөрэтии.

-  оонньуу нөҥүө билиилэрин чиҥэтии.

Оонньуу хаамыыта:  Тэлээрис 4 өҥүнэн дьыл кэмнэрин араарабыт:  сайын, күһүн, кыһын, саас. Биир дьылга 3 ый баар:  кинилэр сахалыы ааттаахтар , холобур: кыһынны ыйдар – ахсынньы Билгэ ыйа, тохсунньу – Таҥха ыйа, олунньу – Одун хаан ыйа. Оонньооччулар оонньуу саҕаланыан иннинэ тэлээристэн тутуһан тураллар. Оонньотооччу утарыта турар оонньооччулар сахалыы ааттарынан этэр, оччоҕуна тэлээрис  түһүөр диэри миэстэлэрин атастаһа охсуохтаахтар.

м