План конспект 9-класс Эволюция

Негизги компетенттуулүктөр:

1.Маалыматтык:

2.Социалдык-коммуникативдик:

3.Өз алдынча уюштурууу жана маселелерди чечүү:

Сабактын тиби:

Сабактын формасы:

Колдонулуучу ыкмалар: аңгемелешүү,суроо-жооп ж.б.

Керектелүүчү каражаттар: түстүү сүрөттөр,таркатмалар ж.б.

Предмет аралык байланыш: география,тарых,экология,генетика.

Сабактын максаттары: (окуучулар үчүн күтүлүүчү натыйжалар)

Көрсөткүчтөр

1.Билим берүүчүлүк: Эволюциянын негизги кыймылдаткыч күчтөрү жөнүндө түшүнүктөр жөнүндө маалымат алышат жана топтордо иштешет.

2.Өнүктүрүүчүлүк: Эволюциянын негизги кыймылдаткыч күчтөрү жөнүндө түшүнүктөр боюнча өз оюн кенен,эркин айтууга,таанып билүүчүлүгү,эске сактоосу,логикалык ой-жүгүртүү аркылуу чыгармачылыгы калыптанат.

3.Тарбиялык: Эволюциянын негизги кыймылдаткыч күчтөрү түшүнүктөр түшүнүү менен алган билимдерин турмушта пайдалана билүүгө тарбияланышат.

1. Эволюциянын негизги кыймылдаткыч күчтөрү боюнча маалымат алышат.Топтордо теманын үстүнөн чыгармачылык менен иштешет.

2. Эволюциянын негизги кыймылдаткыч күчтөрү жөнүндө түшүнүктөр катары боюнча өз оюн кенен,эркин айтууга,таанып билүүчүлүгү,эске сактоосу,логикалык ой-жүгүртүү аркылуу чыгармачылыгы калыптанат.

3. Эволюциянын негизги кыймылдаткыч күчтөрү жөнүндө түшүнүктөр катары түшүнүү таануу менен алган билимдерин турмушта пайдалана билүүгө тарбияланышат.

Сабактын

этаптары

Убак-

тысы

Мугалимдин ишмердүүлүгү.

Окуучунун ишмердүүлүгү

Компетент-

түүлүгү

Баа-

лоо

Уюштуруу

3 мин.

Сабактын темасын ,максатын айтат.

Окуучулар сабактын темасын,максатын угушат.

2.Өтүлгөн

теманы

кайталоо

3-5

Мин

Мугалим окуучуларга өтулгөн темалар боюнча кыскача аңгеме жургүзөт.

1.Популяциянын генофондун сактап калуу үчүн силердеги иш-аракеттер?

2.Жаныбарларда пайдалуу мутация пайда болуусу үчун кандай аракеттерди көрсө болот?

Окуучулар берилген суроолорго жооп берүү менен эволюциянын негизги кыймылдаткыч күчтөрү жөнүндө өз ойлорун ортого салышат.

3.Жаңы теманы өтүү

5-7м

Мугалим окуучулардын билимин текшерип алуу максатында жашоонун клеткасыз формалары жөнүндө талкуу жүргүзүп сурап алат.Окуучулардын оюн угуп,тема боюнча түшүндурмө берет.Тустүү сүрөттөр, таблицалар колдонулат.Мугалим төмөнкүлөр боюнча кыскача айтып берет.

ЭВОЛЮЦИЯНЫН МЕХАНИЗМИ (Ч. Дарвиндин теориясы боюнча )

Эволюция –өзгөргүчтүктүн, тукум куучулуктун жана табыгый тандоонун негизиндне жандуу жаратылыштын тарыхый өрчүү процесси.

Эволюция –өзгөргүчтүктүн, тукум куучулуктун жана табыгый тандоонун негизиндне жандуу жаратылыштын тарыхый өрчүү процесси.

Эволюция –өзгөргүчтүктүн, тукум куучулуктун жана табыгый тандоонун негизиндне жандуу жаратылыштын тарыхый өрчүү процесси.

Эволюция –өзгөргүчтүктүн, тукум куучулуктун жана табыгый тандоонун негизиндне жандуу жаратылыштын тарыхый өрчүү процесси.Эволюция –өзгөргүчтүктүн, тукум куучулуктун жана табыгый тандоонун негизиндне жандуу жаратылыштын тарыхый өрчүү процесси.

К ЫЙМЫЛГА КЕЛТИРҮҮЧҮ ТАНДОО

• Танлоонун басымы

• Белгилердин өгөрүүсү (кайың көпөлөгүнүн түсү)

Эски норма реакциядагы особдорду жок кылып, жаңы белгиге ээ болгон особдордун популяциясынын калыптанышына алып келет. Бул жашоо чөйрөнүн шартынын акырын өзгөрүүсү менен жүрөт. Пайда болгон тукум куучу өзгөргүчтүк пайдалуу болот.Кайыңдын бутагында жашаган көпөлөктөр ачык түстө болушкан. Убакыттын өтүшү менен күңүрт түстөгүлөрү пайда болуп, аларды канаттуулар жок кылып турушкан . Кийин өнөр жай өнүгүп, атмосфера булганып, кайыңдардын бутагы да күңүрт түскө айланып, натыйжада ачык түстүү көпөлөктөрдү канаттулар жок кыла башташкан. Убакыттын өтүшү менен күңүрт түстүү көпөлөктөрдүн популяциясы сакталып калган.

КЫЙМЫЛГА КЕЛТИРҮҮЧҮ ТАНДОО

Айлана-чөйрөнүн шартынын алмашы менен түрлөрдө кайра түзүүлөр жүрөт. Ар кандай тиричилик чөйрөсүнө болгон таркалуусунун кеңейишин, анын бардык мүмкүн болгон экологиялык нишага кирүү мүмкүнчүлүгүн камсыз кылат. Туруктуу шарттын учурунда табыгый тандоо токтобойт, кайра стабилдештирүүчү тандоо формасында аракеттенүүсүн улантып турат.

Жылкынын филогенетикалык катары

• Уулу химиялык заттарга карата туруктуулуктун иштелип чыгышы

• Жылкынын көлөмүнүн чоңоюушу

• Тандоонун басымы

СТАБИЛДЕШТИРҮҮЧҮ ТАНДОО

• Баштапкы белгилердин өзгөрүүсү.

• Норма реакциянын таруусу жүрөт реакции.

СТАБИЛДЕШТИРҮҮЧҮ ТАНДОО

• Бир аз өзгөргөн чөйрөнүн натыйжасында орточо норма реакцияда особдордун саны жогорулайт. Муундан муунга четки форманы кесип өтөт. Ал эми организм белгилүү норма реакция (орточо фентипикалык норма сакталат. ) менен бекемделет.

• Белгилердин өзгөргүчтүгү-Арыстан ооз өсүмдүктөрүнүн гүлүн түктүү аарылар чаңдаштырат. Гүлдүн көлөмү аарынын көлөмүнө туура келет. Көлөмү боюнча майда же чоң гүлдөрдүн баары чаңдашпайт, урук бербейт. Ошондуктан аларды стабилдештирүүчү тандоо гана калыбына келтирет.

ТАНДООНУН ФОРМАЛАРЫН САЛЫШТЫРУУ СТАБИЛДЕШТИРҮҮЧҮ, КЫЙМЫЛГА КЕЛТИРҮҮЧҮ

• 1.Сырткы чөйрөнүн туруктуулугу

• 1.Чөйрөнүн шартынын өзгөрүүсү

• 2.Тандоонун айкалыштыруу жолу менен мутацияны зыянсыздандырат, башкача айтканда анын зыяндуу аракеттерин нейтралдаштырат.

• 2. Запаста турган өзгөргүчтүктү ачыкка чыгарат

• 3. Фенотиптин туруктуулугун сактайт

• 3.Зыянсыздандыруучу мутациялар тандалат.

Эволюциянын эң жөнөкөй кубулушу жана материалы жөнүндө түшүнүктөр мааниси жөнундө айтып беришет.

Теманын үстүнөн талкууларга активдүү катышышат.

Түшунбөгөн жерлерин мугалимден сурашат.

Мугалимге суроо берүүнү,өз оюн кенен айтууга үйрөнушөт.

Эволюциянын негизги кыймылдаткыч күчтөрү маалыматтарга ээ болушат.

4.Жаңы

теманы

бышыктоо

15 мин.

Мугалим доскага эволюциянын негизги кыймылдаткыч күчтөрү боюнча түстүү сүрөттөрдү илет,слайд көрсөтүлөт.

1.Мутация деген эмне?

2. Популяциядагы организмдердин саны өзгөрөбү7

3.Популяциядагы оргаизмдердин бири-бири менен кайчылашуусуна эмне тоскоол болот?

Окуучулар берилген тапшырманы аткарышат.

5.Талкуу

10 м

Мугалим өтүлгөн тема боюнча суроолорду жана карточкаларды таркатат.

Суроолорго жооп беришет.

6. Баалоо

3 м

Сабакта жакшы катышкан топторду жана окуучуларды баалайт.

Окуучулар бааларын угушат.

7.Үй тап.

2 м

Эволюциянын негизги кыймылдаткыч күчтөрү.

Эволюциянын негизги кыймылдаткыч күчтөрү.