СДЕЛАЙТЕ СВОИ УРОКИ ЕЩЁ ЭФФЕКТИВНЕЕ, А ЖИЗНЬ СВОБОДНЕЕ

Благодаря готовым учебным материалам для работы в классе и дистанционно

Скидки до 50 % на комплекты
только до 07.07.2025

Готовые ключевые этапы урока всегда будут у вас под рукой

Организационный момент

Проверка знаний

Объяснение материала

Закрепление изученного

Итоги урока

План урока "Кучюк Шейх-заде"

Категория: Прочее

Нажмите, чтобы узнать подробности

План урока и презентация к уроку по теме "Кучюк Шейх-заде" Для учеников 8 класса

Просмотр содержимого документа
«План урока "Кучюк Шейх-заде"»

МЕМЕТОВА Азиза Солижоновна,

Акъмесджит шеэри Э. Шемьи-заде адына

42-нджи мектебининъ уйкен категориялы оджасы


8 сыныф ичюн эдебияттан дерс планы

Мевзу: Антуан де-Сент Экзюперининъ «Кичик шахзаде» повести (текрарлав-умумлештирюв дерси)

Макъсад: 1. Муэллифни эсерде косьтерген эсас меселелерни къайд этмек.

Буюк инсанлар ве кичик балалар арасындаки мунасебет акъкъында субет.

2.Бедий эсерни анализ этмеге огретмек,озь фикирлеринен пайлашмагъа алыштырмакъ.

Талебелерде иджадий къабилиетини инкишаф этмек.

3.Талебелерде алидженаплыкъ,садыкълыкъ,самимийлик дуйгъуларыны ашламакъ.

4. Талеберернинъ нуткъуны инкишаф этмек.

Дерснинъ чешити: мунакъаша дерси.

Донатма: языджынынъ аятындан фотосуретлери, эсерден ресимлер, плакат, стикерлер, ренкли къалемлер, дерслик, лугъат сёзлери, техник васталары.

ДЕРСНИНЪ КЕТИШАТЫ:

  1. Тешкилий къысым: Селямлашув. Невбетчинен субет:

Бугунь мен невбетчим. Бугунь декабрьнинъ едиси, чаршамбе куню. Эвге бойле вазифе берильген эди: А.де Сент-Экзюперининънинъ «Кичик шахзаде» повестини окъуп битирмек, лугъат сёзлерини огренмек.

(шу вакъытта экранда дерснинъ эпиграфы пейда ола)


«Энъ эсасыны козьнен корип оламазсынъ…» (слайд№1)

А де Сент-Экзюпери

Эв вазифесини сорав. Оджа: Талебелер, кечкен дерслерде биз А.Экзюперининъ фельсефий «Кичик шахзаде» эсеринен таныш олдукъ, эсер девамында чокъ меракълы къараманларны расткетирдик. Эсернинъ сюжетинден муэллифнинъ къальбинде балалыкъ дуйгъулары, ерине кельмеген арзу-умютлери сакълы олгъаныны анъладыкъ.

Суаллер: «Мий уджюми»

  1. А. Экзюпери насыл къорантада ве не вакъыт дюньягъа келе? (Джеваплар тахминен бойле ола биле.(Антуан де-Сент Экзюпери 1900 с. июнь 29 куню Франсанынъ Лион шеэринде, фукъарелешкен къорантада дюньягъ келе.)

  2. Антуаннынъ яшлыгъы къайсы шеэрде ве насыл кечти? (Эрте бабадан оксюз къалагън Антуаннынъ яшлыгъы сой-соплары яшагъан Сент-Морис адлы керменде кече.О, битасынынъ эвинде яшай.)

  3. Насыл вакъиалар Антуанны терен тюшюнджелерге далдырды? (1921 с. онынъ къардашы Франсуа вефат эте. Къардашынынъ олюми оны пек эеджанландыра. Инсан бу дюнъягъа не макъсаднен келе суали оны терен тюшюнджелерге далдыра.)

  4. Учуджы олмакъ ичюн о насыл арекетлер эте? (1921 с. Антуан гонъюлли сыфатында учакъ алайына языла ве адий аскер рутбесинде хызметини башлай.О, башта граждан учуджысы, сонъра исе омюрининъ сонъки куньлеринедже арбий учюджы ола.

  5. Учуджы-языджы озюнинъ бош вакъытларыны насыл кечирди? (Экзюпери балалыкътан арекетчен ве шенъ эди.Бош вакъытларында шиирлер яза, ресим сыза, музыканен огъраша эди. О девирнинъ техника янъылыкълары олгъан телефон, паравоз, учакълар оны чокъ меракъландыра эди. Балалыкъта о, атта акъылгъа сыгъмагъан къанатлы аякъмашина кешф эте. Эр шейни бильмеге истеген Экзюперини аджайип севиеде бильгиси олгъан анасы рагъбетлендире.)

  6. Муэллифнинъ къайсы эсерлери онъа шан-шурет кетирди ве бутюн дюнъягъа белли этти? (1939 с. «Гедже учувы» серлевали китабы онъа шан-шурет кетирди)

  7. А.Экзюпери озюнинъ биринджи кере гедже учкъан учувындан насыл тесуратлар ала? (Геджеси учакънынъ тюбюнден корьген къаранлыкъ, денъиз, анда-мында липильдеген учкъун ве атешчиклер, адамлар ве шеэрлер онда унутылмаз тесюратлар къалдырдылар.)

  8. А. Экзюпери даа насыл эсерлер язды? («Дженюбий почта трени» романы 1927 с., «Адамлар сейяреси» китабы 1939 с., «Арбий учуджы» китабы 1942 с. нешир этильдилер. Меракълы эсерлери ичюн Буюк мукяфаткъа наиль олды.)

  9. А.Экзюпери насыл фаджиалы адисе нетиджесинде эляк олды? (1944 с. июль 31 куню дженк вакъытында эляк олды. Фашист учуджы- къырыджы учагъы онынъ учагъыны денъиз устюнде урып тюшюрди.)

  10. Экзюпери бутюн дюньягъа ким оларакъ белли эди? (А Экзюпери бутюн дюнъягъа языджы ве учуджы оларакъ белли.)

  11. «Сиз не япмагъа чокъ севесиз эсерлер язмагъа (иджат этмеге)я да учмагъа?» суалине Антуан Экзюпери насыл джевап берди? (Бу эки шейни больмек мумкюн дегиль, чюнки мен язгъанда учам, учкъанда исе язам.Учмакъ ве язмакъ меним ичюн айны шейдир» деп джевап берди.)

  12. Экзюпери бала эдебиятына насыл эсернен кирип кельди? (Бала эдебиятына «Кичик шахзаде» эсеринен кирип кельди.)

  13. «Кичик шахзаде» повести насыл хатыраларгъа эсасланып ве не вакъыт язылды? (Эсер 1943 сенеси язылды. Муэллиф 6 яшында сызгъан ресимлерине эсасланып эсерни яза, лякин повесть эфсаневий вакъиаларнен девам эте.)

  14. Эвге берильген лугъат сёзлери:

1.задекян-родовитый,знатный,аристократичний

2.рагъбетлендире-заинтерисовать, стимулировать

3.ер курреси-земной шар

4.кешф этмек (тюшюнип чыкъармакъ)-изобретать

5.хаялперест-фантазер

6.шан-шурет-слава, доблесть

7.сейяре-планета

8.къынтавлы(онъайтлы,къолайлы) — удобный

9.шуретперест-честолюбивый, тщеславный

10.ичкиджи-любитель выпить

11.беджерикли-способный,предприимчивый, умелый

12.къыта-континент


Оджанынъ нетиджелев сёзю: Талебелер,коремизки Антуан Экзюпери озьгюн бир инсандыр. Онынъ аяты чокъ инсанларны меракъландыра. О, меракълангъан инсанларгъа: «Мени язгъан эсерлеримде аранъыз (къыдырынъыз)»-деп джевап бере. Керчектенде онынъ чокъ эсерлери биографик характер ташыйлар.


Оджа: Шимди исе Антуан Экзюперининъ аятына багъышлангъан бир къач левхаларны экранда бакъайыкъ.(слайд№2).Оджа фотоларны коминтирлей.

(Аметхан Султангъа багъышлангъан фото акъкъында малюмат)

Талебелер, айтмакъ керек ки, Антуан де-Сент Экзюпери хызмет эткен «Нормандия Неман» эскадрилияда бизим къырымтатар учуджымыз, къараманымыз Аметхан Султан хызмет эткен эди. Экинджи джиан дженкинде фашистлерге къаршы курешти. «Нормандия Неман» эскадрилиясы къараман Аметхан Султангъа багъышлап Франсада эйкель къойдылар.

Балалар, Антуан де-Сент Экзюпери акъкъында насыл эпитетлер айтмакъ мумкюн? - языджы, учуджы, эсседжи, кешфиятчы, хаялперест, арекетчен, шенъ, инсаниетли, садыкъ, самимий.(слайд №3).

  1. Дерснинъ макъсат ве вазифелерини илян этюв. Янъы мевзу илян этиле ве дефтерлерде яздырыла (слайд №4). Макъсад ве вазифелер илян этиле (слайд №5).

Оджа: Дефтерлерни ачып бугуньки кунни язынъыз.


Декабрьнинъ едиси

Мевзу:Антуан де-Сент Экзюперининъ «Кичик шахзаде» повести


Оджанынъ кириш сёзю: Балалар, бугунь дерсте биз А.Экзюперининъ «Кичик шахзаде» эсерини огренмеге девам этеджемиз. Эсерде насыл меселелер айдынлатылгъаныны къайд этеджемиз. Аделетлик, садыкълыкъ, достлукъ акъкъында субетлешеджемиз. Шахзаде сейярелер ара сеяхатынынъ сонъунда аятнынъ манасыны неде тапкъаныны огренеджемиз.


Талебелер, дерс девамында расткельген сёзлернинъ базылары тахтада языльгъан. Дикъкъатынъызны джельп этем.(слайд№6)

Лугъат

1.незакетли-вежливый

2.мунис-общительный

3.айретленди-удивился

4.эмиетли-важный

5.ирадесиз-безхарактерный

6.мусаллат-надоедливый


  1. Янъы мевзу:мунакъаша

Оджа: Талебелер, биз бу эсер устюнде баягъы субетлешкен эдик. Сиз эвде эсерни энди сонъунадже окъумакъ керек эдинъиз. Меним сизге бойле суаллерим бар.


1.Эсернинъ баш къараманы ким? (Джеваплар тахминен бойле ола биле(Эсернинъ баш къараманы кичик шахзаде. О,алтын сачлы огъланчыкътыр)(Слайд№7)

2.Кичик шахзаде къаерде яшай ? Онынъ сейяресинде нелер бар ? 1.(Шахзаде озюнинъ сейяресинде яшай. Бу сейяреде шахзадени боюнен тенъ къынтавлы эвчик, гуль ве янардагълары бар. Кичик шахзаде эр кунь янардагъларыны темизлей, онынъ устюнде аш пиширип ашай. Эр кунь саба тургъанынен бетини юва,озюне бакъа, сонъра сейяресини темизлей. Кичик шахзаде айны ишлерни япмакътан безе.(Слайд№8 тапмкъ керек) Онынъ тек бир севген иши бу кунешни къонувыны козьэтмектир.(Слайд№9) 2. Шахзаде чокъ янъгъыз эди. О, эр шейни бильмеге истей. Башкъа сейярелерде кимлер яшагъаны, олар насыл аят кечиргенлеринен меракълана,озюне дост къыдыра. О, мунасебетлерге, севгиге мухтадждыр. 3.Кичик шахзаде сейяресинде оськен гульни пек севе. (Слайд№10) Оны сувара, темизлей, пек мукъайт ола. Лякин бир куню шахзаде гульнен къавгъа эте, чюнки гульнинъ табиаты агъыр эди. О де солып къала, де япракълары тёкюле. Кичик шахзаде тамам бойле гуль тапмакъ ниетинде башкъа сейярелерге сеяхаткъа чыкъа.(Талебелернинъ джевабындан сонъ слайдлар экранда пейда ола.)



Оджа:Демек,биз де бугунь дерсте, талебелер, сеяхаткъа чыкъаджамыз.

Шимди сиз учь сейяреге болюнеджесиз.

1.Шуретперест сейяреси

2.Ичкиджи сейяреси

3.Беджерикли инсан сейяреси


Оджа:Мен сизлерге эсерде олгъаны киби эр бир сейяреге номера береджем.

1. 325

2. 330

3. 335

Суаль:Не ичюн эсерде сейярелерге ад берильмеген? (Чюнки бу сейярелерде яшагъан инсанлар шерефсиздир, оларнынъ аяты исе манасыздыр. Муэллиф бу сейярелерге бир дюльбер ад бермекни оларгъа мунасип (ляйыкъ)корьмей.)


Шуретперест сейяресинде олгъан талебелер ичюн суаллер:(Слайд№11)


1.Бу сейяреде ким яшай? (Шуретперест инсан)

2.Ондан гъайры бу ерде даа башкъасы яшаймы? (Ёкъ)

3.Шуретперест насыл табиатлы инсан экен? (Шуретперест инсан эр вакъыт оны алгъышлагъанларыны истей. Озюни эр кестен зенгин, дюльбер ве акъкъыллы сая.)

4.Шахзаде шуретперест инсанны бегендими? (1.Ёкъ. О, шуретперест инсанны озюни къарардан зияде севгенини корип айретленди. Шуретперест: «Эр кес мени бегене ве манъа сукълана»- деп тюшюне. Четтен бу инсан атта акъылсыз, ахмакъ киби корюне эди. Онынъ аяты Шахзадеге къуванчсыз, манасыз олып корюнди.)

5.Кичик шахзадени шуретперест адамгъа олгъан мунасебети къайсы сатырларда тасвир олуна. Тапып окъунъыз ве анълатынъыз.(267с.)


Ичкиджи сейяресинде олгъан талебелер ичюн суаллер:(Слайд№12)

1.Бу сейяреде ким яшай? (Ичкиджи инсан)

2.«Не ичюн ичесинъ?» суалине ичкиджи насыл джевап берди? Дерсликтен тапып окъунъыз.(267 с.)

3.Бойле айны джевапларнен ичкиджи не япмакъ истей? (Озь арекетлерини акъламакъ истей.)

4.Кичик шахзаде ичкиджи адамны бегендими? (Ёкъ. Шахзаде оны аджыды, чюнки о, аджиз, ирадесиз, хаста адамдыр. Кичик шахзаде: «Буюклер гъает аджайип бир халкъ экен,»-деп тюшюнди ве ёлуны девам этти.)


Беджерикли инсан сейяресинде олгъан талебелер ичюн суаллер:(Слайд№13)


1.Бу сейяреде ким яшай? (Озюни пек джиддий сайгъан беджерикли инсан яшай)

2.О,насыл ишнен огъраша? (Файдасыз ишнен, йылдызларны саювнен огъраша. Бу инсанны япкъан ишинден кимсеге файда ёкъ, онынъ замети нафиледир.Беджерикли инсан озюни кокте олгъан эписи йылдызларнынъ саиби деп сая ве бундан озюни санки зенгин адам киби дуя.)

3.Беджерикли инсан озюни насыл усулнен йылдызларнынъ саиби япа? (Кокте къач йылдызы олгъаныны кягъыткъа яза, ящикке къойып анахтарнен япа ве саип олмакъ ичюн бунынъ озю етерли деп тюшюне.)

4. Шахзаде беджерикли инсаннынъ арекетлерини анъладымы? (Ёкъ, чюнки Шахзаде ичюн бир шейнинъ саиби олмакъ демек, о шейни озюнен алып кете бильмек, ойнамакъ, оны бакъмакъ, онынъ ичюн къуванмакъ,онъа файда кетирмек в.и. демектир. Беджерикли инсан исе йылдызларыны алып кетип оламай, оларгъа ондан ич бир файда ёкъ. Беджерикли инсаннынъ япкъан иши Шахзаде ичюн эгленджили корюнди, лякин о къадар джиддий дегиль. Дерсликтен тапып окъумакъ мумкюн 270 с.)

5.Беджерикли инсаннен корюшювинден Шахзаде насыл хулясалар чыкъарды? («Акъикъаттен де буюклер насылдыр бир шашырыджы халкътыр»-деген хуляса чыкъарды ве сафдилликнен ёлуны девам этти.)

7.Талебелер Шахзаде расткетирген инсанларны реаль аятта корьмек мумкюнми?

8.Талебелер, къайсы сейяреде сиз ич бир вакъыт олмакъ истемез эдининъ? (Ичкиджининъ сейяресинде. Чюнки о, ич бир шейнен меракъланмай. Онынъ ичкиджилиги чешит хасталыкъларгъа алып келиши мумкюн.)

9.Кичик шахзаде сеяхатынынъ сонъунда буюк адамлар акъкъында насыл тюшюне эди? («Зевкълы, гъает аджайып, шашырыджы халкъ экен»,-деп тюшюне эди.)


10.Талебелер,сиз озюнъизни сейяренъизни севесизми? Озюнъизни онынъ саиби деп саясызмы?(Слайд№14)

11.Эгер севсенъиз насыл файдалы ве эмиетли ишлер япар эдинъиз?


Оджанынъ сёзю:(Талебелернинъ джевапларына коре) Эльбетте мен сизинъ джевапларынъызнен разым. Биз яшагъан сейяремиз ичюн джевапкярмыз. Онынъ темизлиги ве дюльберлиги ичюн эпимиз къасеветленмек, къайгъырмакъ керекмиз. Лякин мен эминим сиз киби месюлиетли балаларнен бизим сейяремиз даима сагълам оладжакъ ве даа чокъ вакъытлар адамлар бу ерде бахытлы аят кечиреджеклер.


«Эйлер-Венн диаграммасы»


(Тахтада шуретперест, ичкиджи ве беджерикли инсанларнынъ ресимлери япыштырылгъан.)

Оджа:Талебелер шимди эр бир сейярени бир де бир онъа келишкен ренкнен боялайыкъ. Ренкини анда яшагъан адамына коре сайлаймыз.

Меселя, ичкиджи юкъарыда айткъанынъыз киби меракъсыз,ирадесиз инсандыр. Онынъ омюри яна, махф ола. Демек, онынъ сейяресини насыл ренкнен боялайыкъ?(Талебелернинъ джеваплары чешит тюрлю ала биле. Олар не ичюн ойле я да бойле ренкни сечип алгъанларыны анълатмакъ кереклер. Оджанынъ ярдымынен бир къараргъа келип бир ренкни сайлап алалар ве бир талебе чыкъып ичкиджининъ сейяресини боялай. Тамам бойле усулнен башкъа сейярелерде боялана.)


Оджа: Энди мен даркъаткъан стикерлерге(япышкъан кягъыт) бу инсанлар акъкъында сёзлер язып онынъ сейяресине япыштыраджасыз.( Талебелерим язгъан мисаллерден)


Шуретперест Ичкиджи Беджерикли инсан


Озюни севген Аджайип Файдасыз

Макътанчакъ Аджиз Пахыл

Акъылсыз Макъсадсыз Джиддий

Ахмакъ Хаста Эмексевер

Зевкълы Ирадесиз Фантазёр(хуляджи)

Къабаргъан Меракъсыз Акъча севе

Алгъышларны севе Тек озю ичюн яшай

Мыз-мыз Байлыкъны севе

Озюны хан киби сая Ишкир







4.Дерснинъ нетиджесини чыкъарув. Демек, талебелер, биз бугунь дерсимизде Кичик шахзаденен бераберликте бир къач сейярелерде сеяхатта булундыкъ. Сеяхатымызда чешит инсанларны расткетирдик. Шахзаде акъикъий аятнынъ къыймети неде олгъаныны бильмек ичюн озю анъламагъан бир чокъ шейлерни олардан сорай. Оларнынъ вазиетине озьджесине къыймет кесе ве япкъан арекетлерине шаша. Шубесиз эсерде кичик шахзаденинъ фикирлери буюклернинъкинден идракли, акъыллыдыр.



Аятнынъ къыйметини неде корелер?(Слайд№15)


Шуретперест-макътавда Кичик Шахзаде-мунасебетте

Ичкиджи-ярамай ичимликлерде самимийликте

Беджерикли инсан-байлыкъта месюлиетликте

мунисликте

севгиде

файда кетирмекте



Шахзаде сейяресиндеки эвчигини, гулюни ве янардагъларыны севе, эйбетлей. Япкъан ишине самимийликнен янаша. Инсанларнен мунасебетте олмагъа тырыша ве оларгъа файда кетирмеге истей. Муэллиф Шахзаде образыны буюклерге нумюне оларакъ косьтере. Буюклер исе озь сейяресини яраштырмакъ ерине дженклешелер, бир шейлерни болелер, саялар. Онынъ ичюн кимерде балалар буюк инсанларны анъламайлар.

Эсерде А.Экзюпери буюклерге баланынъ айткъан лафына, япкъан ишине, сызгъан ресимине, ясагъан шейлерине юрекнен бакъмакъ керек дей. Шимди дерснинъ эпиграфына къайтамыз(слайд№1 текрарлана)


«Энъ эсасыны козьнен корип оламазсынъ…»

А.де Сент-Экзюпери


Эльбетте, бир шейни анъламакъ истесенъ тек козьнен дегиль де, юрекнен де корьмек керексинъ. Эгер эсердеки буюк инсанлар Шахзаденинъ айткъан сёзлерини анъламагъа тырышкъан олсалар эди, онынъ истегини дуяр ве корер эдилер,беким онъа дост ола билир эдилер.Лякин оларнынъ ички дюньясы бош, къафалары манасыз шейлернен толгъан.

Эсернинъ сюжетинден муэллифнинъ къальбинде балалыкъ дуйгъулары, ерине кельмеген арзу-умютлери сакълы олгъаныны анъладыкъ.



Оджа:Бугунь дерсимиз семерели кечти, чалышмагъан талебе олмады. Эсернен меракълангъанъыныз корюне. Эгер дерсимизден озюнъизге файдалы шейлер алгъан олсанъыз мен мемнюн олурым.


Эвге вазифе:Озь сейяренъизни насыл олгъаныны истегенинъиз акъкъында А-4 форматта ресим сызмакъ. Янъы сёзлерни огренмек. (Слайд№16)





Скачать

Рекомендуем курсы ПК и ППК для учителей

Вебинар для учителей

Свидетельство об участии БЕСПЛАТНО!