Презентация к докладу: Бэс уонна хатыҥ мастары харыстааһын

Толордо: Варламова Эвелина

2 кылаас үѳрэнээччитэ

Салайааччылар: Артемьева М.Я.

алын кылаас учуутала

Варламова М.Н. алын кылаас

учуутала, тѳрѳппүт

Хатыҥ мас туттуллуута уонна ту h ата

Ки h и хатыҥ

ма h ы

бүтүннүүтүн

сили h иттэн

сэбирдэҕэр

тиийэ

барытын

ту h анар.

Үллүбут сымалалаах үнүгэ h ин сэбирдэхтии илигинэ кы h ын уонна саас эрдэ хомуйаллар.

Хаты ҥ туо h а ма h ы күн

сардаҥаларыттан харыстыыр эбит.

Хатыҥ сэбирдэхтэрин саас эрдэ сыттаах

уонна сыстар кэмигэр хомуйаллар, бэс

ыйыгар, от ыйыгар эмиэ хомуйаллар.

битэмиин тиийбэтигэр ту h алаах.

Хатыҥ уутун саас уута тохтон саҕалаата

да хомуйаллар. Кыратык биир сиринэн

дьѳлѳн баран быанан уутун сүүрдэн

ылыллар онтон баа h ын бүѳлүүллэр.

Хатыҥ тэллэйин (чэриитин) саас уонна

кү h үн сэбирдэҕин барытын тү h эрэн турар

кэмигэр хомуйуллар. Тѳбѳ ыарыытыгар

ту h алаах.

Хатыҥтан оҥо h уллубут « Активированнай уголь » диэн эми куртах, ис ыарыытыгар и h эрдэллэр.

Бэс мас туттуллуута уонна ту h ата

Сэбирдэхтэрин оннугар иннэлэрдээх,

иккилии буолан маска сыста

сылдьаллар, 2-3 сыл сылдьан баран

тү h эр, ол оннугар саҥа эдэр иннэлэр

тахсаллар. Бэс мас сибэккилээбэт.

Бэс ойуурун салгына мэлдьи ыраас буолар эбит. Эфирнэй арыылары та h аарар буолан салгыҥҥа баар микробтары ѳлѳртүүр эбит. * Мутукчатын сытын сорох үѳннэр сѳбүлээбэттэр. Бэс мас салгыны ыраа h ырдар күүстээх буолан ки h и тыынар органнарыгар олус ту h алаах эбит.

Бэс иннэтин бэс ыйыгар хомуйуллар. Бэс мас буруота харах кѳрѳрүн тупсарар уонна харах баа h ын эмтиир.

Бэс иннэтин сыттаатахха сѳтѳл сүтэр. *Күҥҥэ 5-6 бэс сымалатын ыстаан ыйыстар буоллахха тиис туруга үчүгэй буолар уонна тыынар орган, тымырдар үлэлэрэ тупсар.

Хатыҥ уонна бэс мас уратылара

Хатыҥ мас

1

Бэс мас

Сэбирдэхтээх

2

Уутун хомуйаллар

3

Иннэлэрдээх

4

Сымалата суох

Уутун хомуйбаттар

Туостаах

Сымалалаах

5

Хатырыктаах

Мутукчата суох

6

Сэбирдэхтэрэ кү h үн ту h эр

Мутукчата күүстээх сыттаах

7

Иннэлэрэ 2 сыл турар

Элбэх ыарыыттан абырыыр

Тыҥа ыарыытыгар ордук туттуллар

Таблицаттан кѳрбүппут курдук мас барыта тэҥ буолбатах эбит. Бу мастар уратылардаахтар. Биирэ сэбирдэхтээх мас атына иннэлээх мас буолан сүрүн уратыларын булууга бу ту h алаата.

ТҮМҮК

Хаты ҥ мас ту h унан тугу биллибит?

Хатыҥ – сэбирдэхтээх мас. Аан дойдуга

140 диэри кѳрүҥэ баар. 5 кѳрүҥэ

кы h ыл кинигэҕэ киирбит.

Ки h и хатыҥ ма h ы бүтүннүүтүн сили h иттэн

сэбирдэҕэр тиийэ ту h анар. Хатыҥ ханна

баҕар үүнэр. Эмтиир сыаллаах хатыҥ

сэбирдэҕин, туо h ун, уутун, үнүгэ h ин

тутталлар. Хатыҥ чэриитин хомуйан чэй

гынан и h эллэр. Хатыҥ ма h ынан о h ох

оттобут.

Хатыҥ ма h ы

кыыс оҕону,

дьахтары кытта

тэҥнииллэр.

Хатыҥнаах

ойууру «чараҥ»

дииллэр.

Бэс мас ту h унан тугу биллибит?

Бэс – иннэлэрдээх мас. Сырдык, күннээх,

киэҥ сири таптаан үүнэр. 45 миэтэрэҕэ

тиийэ үрдүктээх буолар. Ханна баҕар

үүнэр. 100 диэри кѳрүҥэ баар.

Бэс мас сибэккилээбэт, эриэхэлээх.

Бэс мас би h иги планетабытыгар саамай

кырдьаҕас мастартан биирдэстэрэ. «Сосна

обыкновенная» 500 сылга тиийэ

үүнүѳхтэрин сѳп.

Бэс ойууругар эфирнэй арыылары

та h аарар буолан салгыҥҥа баар

микробтары ѳлѳртүүр,

салгыны ыраа h ырдар күүстээх. Бэс

ма h ынан тутуллубут дьиэ салгына ыраас

буолар, сиигирбэт уонна үѳн-кѳйүүр

мустубат.

Бэс ма h ы о h оххо отто сатаабаттар, о h ох

курунньугун бүѳлүүр диэн сѳбүлээбэттэр.

Бэс мас – у h ун олох бэлиэтэ.

Кумаахы

Миэбэл

Дьиэ

Та ҥ ас-сап

Эрэ h иинэ

Киинэ-фотоплёнка

Эмп, битэмиин

Мас ту h ата

Сынньанар сир

Икки ма h ы кэтээн кѳрүү түмүгэ

Хатыҥ

Бэс

Хатыҥ сэбирдэхтэрэ ыам ыйыттан үүнэллэр, сайыны бы h а тураллар уонна кү h үн тү h эллэр

Бэс иннэтэ 2-3 сыл сылдьан баран тү h эр, ол оннугар саҥа эдэр иннэлэр тахсаллар.

Хатыҥ сэбирдэхтэрэ саас саҥа тыллал-ларыгар сыстар уонна сыттаах буолаллар.

Бэс иннэлэрэ куруук сыттаахтар.

Хатыҥ мас түргэнник хайдар

Бэс ма h ы хайытарга ыарахан

Хатыҥ мас түргэнник умайар

Бэс мас бытааннык умайар уонна а h ыы сыттаах буолар

Хатыҥ ытарҕалара кыралар, тохтоллор

Бэс эриэхэтэ бѳҕѳ, тохтубат

Хатыҥ мас туо h а чараас

Бэс хатырыга халыҥ

Хатыҥ сэбирдэхтэрэ ѳҥнѳрүн уларыталлар

Бэс иннэлэрэ куруук күѳх тураллар хагдарыйдахтарына саҺараллар

Ма h ы харыстаа h ыҥҥа оҕолорго сүбэлэр

Хатыҥ уутун ылан баран мас баа h ын ү ч ү гэйдик б ү ѳлээҥ.

Ма h ы ту h ата суохха кэрдимэҥ. Мас – айыл ҕ а тыҥата буоларын ѳйдѳѳҥ.

Ойуурга сылдьан уот отуннаххытына ону кичэйэн умуруоруҥ.

Мас кэрдэргэ кѳҥ ү л ылан эрэ баран ойуурга тахсыллар.

Тэрилтэ эбэтэр дьиэ та h ыгар мастары олордон ма h ы элбэтиҥ, тыынар салгын ыраа h ырыа.

Бол ҕ омто ҕ ут и h ин махтал!