Презентация Ғайса Хөсәйенов "Ҡанлы илле биш" романы буйынса

Ғ.Хөсәйеновты н “Ҡанлы илле биш” романын өйрәнеүҙә компьютер технологиялары .

К1ренекле 4алим 32м я6ыусы Ғайса Х0с2йеновты8 эшм2к2рлеге ф2н эшен 262би ижад эше мен2н ты4ы6 б2йл2п алып барыуы я4ынан айырылып тора. Ул х26ерге баш7орт 262би т2н7ите 32м 262би2т 4илеме 19ешен2 6ур 0л0ш индерг2н 4алим, академик.

Баш7орт филология3ынын к1п т0рл0 0лк2л2ренд2 эшл2й, археография, текстология тарма7тарына ниге6 3алды, 262би2т 4илеменд2 16 ф2нни м2кт2бен барлы77а килтер6е.

Ғайса Х0с2йеновты8 художестволы 262би2т 0лк23енд2ге хе6м2тт2ре к1бер2к тарихи- документаль повестары, “?анлы илле биш” тарихи романы китап у7ыусылар6ы8 ихтирамын яуланы.

• Ғайса Батырг2р2й улы Х0с2йенов 1928 йылды8 10 апреленд2 Баш7ортостан Республика3ыны8 -?ырмы97алы районы !т2г2н ауылында кр29ти2н 4аил23енд2 тыу4ан. !662рене8 ауылында ете йыллы7 м2кт2пте тамамла4ас, Б0й0к Ватан 3у4ышы йылдарында колхозда эшл2й.Бер йыл Е6ем-?аран м2кт2бенд2 у7ып ал4ас,)ф0г2 китеп,интернатлы 9 -сы урта м2кт2пте тамамлай.Унан 1947 -1951 йылдар6а Баш7орт д21л2т педагогия институтыны8 филология факультетында у7ый.

Й әмәғәт эшмәкәрлеге .

• Ғайса Х0с2йеновты8 ф2нни 32м 262би эшм2к2рлеге й2м242т эшм2к2рлеге мен2н ты4ы6 1релеп бар6ы.Ул Баш7ортостан Я6ыусылар союзында 262би т2н7ит, поэзия секциялары мен2н ет2кселек итте,Я6ыусылар союзы идара3ы а4за3ы булып 3айланды. “Ағиҙел“, “Башҡортостан уҡытыусыһы“ журналында күп йылдар редколлегия ағзаһы булып ҡатнашты.Салауат Юлаев исемендәге дәүләт премияһы комиссияһында,Юғары Совет янындағы терминология комиссияһында ағза булып торҙо.
• “ "62биәт 4илеме 0лк23енд2 к1р32тк2н хе6м2тт2ре 0с0н Ғ.Х0с2йенов Халы7тар Ду9лы4ы ордены 32м ми6алдар мен2н б1л2кл2нде.

“ Ҡанлы илле биш” тарихи романы.

• ?исса жанрынан, й24ни тарихи-документаль повестар6ан Ғайса Х0с2йенов тарихи роман жанрына килде. 1992 йылда тамамла4ан “Ҡанлы илле биш” исемле тарихи романы шунын бер үрнәге ине.
• “ Ҡанлы илле биш”- 1755 йылда Батырша башлап йөрөгән башҡорт ихтилалы хаҡындағы роман.Был әҫәр башҡорт тарихи романы,романистикаһында тарихи мәғлүмәттәрҙе документаль дөрөҫлөгөндә һәм теүәллегендә алыуы,хәл-ваҡиғаларҙы нисек булған,шулай яҡтыртыуы менән үҙенсәлекле.

• Был романында Ғ.Х0с2йенов тарихи документтар4а айырыуса ны7 таянып эш итә.Унын 2йте1енс2, Д21л2т архив фондтарында я6ма м24л1м2тт2р бик к1п туплан4ан.Улар генерал-губернатор6ы8 Сенат7а еб2рг2н х2б2р62р6е,Сенаттан,батшаны8 16ен2н килг2н р2сми к1р32тм2л2р,42ск2р башлы7тарыны8 экстраттары,старшиналар6ы8 т0ркис2 я64ан рапорттары,шик2й2тт2ре,16-ара хат алышыу6ары р21ешенд2 ифрат к1п 3а7лан4ан.Суд тикшерене1се материалдары 4ына ла том-том.” Батыршаны8 халы77а м0р2ж242т итк2н т2хризнам23е-яу4а са7ырыу 7а4ы6ы,2бей батша ЕлизаветаПетровна исемен2 я64ан 4аризнам23е-6ур хаты 1662ре ген2 ни тора\ Я6ыусы4а шул материалдар ара3ынан и8 232ми2тлел2рен 3айлап алып,бар тарихи х2л-ва7и4алар6ы й2нле итеп тасуирлап бир23е ген2 7ала.

• “ Ҡанлы илле биш”романы, Ҡ 0рь2н 32м борон4о дини китаптар6а4ыса
• _Бисмилла3и ир-р2хман ир-р2хим_ тип _Бисмилла3и_ инеш 316е мен2н асыла ла а6а4ы _Амин_ тип тамамлана.Бынын 16 хикм2те бар.Ни 0с0н тиг2нд2,романды8 т0п геройыБатырша-мулла 32м ахун д2р2ж23енд2ге у7ымышлы,дини вазифалы кеше.Уны8 фекерл2162ре,донья4а 7арашы ислам дине,рухы мен2н 3у4арыл4ан.”"лбитт2,автор4а дин 7анундарын,ислам дине ниге662рен д2 0йр2нерг2 32м я7шы белерг2 тура кил2.

• Романды 8 _Т212рихы_ тиг2н б1лекс2 мен2н башланып ките1ене8 д2 эске м242н23е бар._Т2уарих_ - ул борон4о баш7орт тарих я6малары атама3ы.Ана шул я6ма-т21арихтар4а ниге6л2неп,;.Х0с2йенов баш7орт тарихыны8 1тк2н быуаттарына, 1755 йыл4ы баш7орт ихтилалына тиклемге яу-к1т2релешт2рг2 16енс2 бай7ау я3ай,тарихи х2л-ва7и4алар4а,Батырша башлап еб2рг2н яу4а илтеп ял4ай.
• 1755 йыл4ы азатлы7 к0р2шене8 нисек башланыуына,барыуына 32м тамамланыуына б2йле р21ешт2 292р д1рт 6ур б1лекк2 б1лен2.

• Б 1лект2н б1лекк2 192,7ыр7ыулаша бар4ан яу,халы7 я6мышы,х2л-ва7и4алары аша Р2с2й империя3ыны8 колониаль с2й2с2тен,батшалар6ы8,Сенат чиновниктарыны8,графтар6ы8,Ырымбур генерал-губернаторы Неплюевты8,уны8 7ан3ы6 генерал-офицер6арыны8 ха7имлы7 ите162рен,батша 7улы а9тында4ы халы7тар6ы8,баш7орттар6ы8 и6еле1ен,хо7у73ы6лы7тарын,ы6а-яфаларын,ере,ирке 0с0н яу асыу6арын тарихта,тормошта бул4анса к1рерг2,к162терг2 м0мкин.

Йыйып 2йтк2нд2,262би2т 32м 4илем,262би2тсе

32м 26ип бер-бере3е мен2н ты4ы6 б2йле т0ш0нс2л2р

32м исемд2р ик2нен Fайса Х0с2йенов 4алимлы7

32м я6ыусылы7 ижады мен2н тулы ра9ланы.Уны8

баш7орт филология3ы 4илеменд2 айырым ф2нни

м2кт2п барлы77а килтерг2н т1р урыны,

художестволы 262би2тебе662 16енс2 хас

темалары,жанр6ары бул4ан к1ренекле 0л0ш0 бар.

Эшл2не : F 2лиева Л2йс2н.