ПОЯСНИТЕЛЬНАЯ ЗАПИСКА
Рабочая программа по родной литературе (турэлхи литература) для 4 класса составлена на основе :
- Федерального государственного образовательного стандарта, утвержденного Приказом Минобразования РФ от 05.03.2004, №1089;
-Закона РФ «Об образовании»; №3266-1 от 10.07.1992
- Федерального перечня учебников, рекомендованных (допущенных) Министерством образования и науки РФ к использованию в образовательном процессе образовательных учреждениях;
- Базисного учебного плана (БУП), утвержденного приказом Минобразования РФ от 09.03.2004,№1312;
- Регионального базисного учебного плана и примерных учебных планов для общеобразовательных учреждений Республики Бурятия, реализующих программы общего образования ( Приказ Минобразования и науки РБ №1168 от 03.09.2008.);
Место учебного курса
Программа рассчитана на 68 часов (2 часа в неделю), что соответствует учебному плану школы на 2018-2019 учебный год. Срок реализации программы – 1 учебный год.
Общая характеристика курса
Литературна уншалгын шухала зорилго хадаа ухибуудые уран угэдэ, уран зохеолдо дуратай, тэрэниие уншаха дуй дуршэлтэй болгон хумуужуулхэ.ухибууд бага напандаа турэлхи хэлэнэйнгээ баялигтай, илангаяа уран угын удха шанартайтанилсажа, бэеэ даагаад уран зохеолнуудые саг ургэлжэ уншаха дадалтай болохо епотой.
4-дэхи классай программа соо турэл пайхан Буряад нютаг, тэрэнэй баялиг, табан хушуу мал, тэрэнэй олзо хэшэг , буряад арадай епо заншал, турэл гарал ба галл гуламта, арадай пайндэр –сагаалган, ухибуудэй нааданууд, бэеэ зубоор абажа ябалга, сээрлэхэ епо гурим тухай уран зохеолнууд гол пуури эзэлхэ болоно.
Эхэ байгаалияа хундэлхэ ба гамнаха гурим, епо, нютагай зэрлиг амитад, шубууд ба тэдэнэй ажамидарал, буряад арадай епо заншалнууд сэсэн пургаал заабаринууд, арад зоной пайндэрнууд, Буддын шажанай туухэпээ, «арбан саган буян» ба «арбан хара нугэл» тухай статьянууд, рассказууд, онтохонууд, шулэгууд, дуунууд оруулагдахаар хараалагдана.
Ухибуудтэ зорюулан бэшэдэг буряад болон бэшэшье арадуудай уран зохеолшодлой зохеолнуудтай танилсаха.
Тиихэдэ арадай аман зохеолпоо онтохонууд, ульгэрнууд, оньпон ба жороо угэнууд, таабаринууд, программада олоор оруулагдаха болоно.
Дурбэдэхи классай пурагшад ойлгон уншаха зуураа текстынгээ ябаса, тогтолго аянгыень зубоор хэрэглэхэ дадалтай болохо. һурагшад абяагуйгоор ба шангаар уншапан тухайгаа багшын табипан асуудалнуудта гуйсэд дуурэн харюу угэжэ шадаха.
Туд класста пурагшадай уншалгын эрилтэ улам дээшээ болохо епотой. Уншапан текстынгээ удхыень ойлгон , нэгэ жэгдээр, уран гоеор , угэнуудые бухэлеэрнь уншаха шадабаритай болопон байха (жэлэй пуулдэ 60-70 угэ минута соо).
Логическа сохилто ба мэдуулэлнуудэй хоорондохи зогсолто баримталан уншалга.уншапан текстынгээ удхые аянгатайгаар харуулжа шадаха.
Рассказ сохи уйлын пубарил олжо шадаха. Уншапан текстые оорынгоо аргаар хубинуудта хубаажа шадаха.
Уншапан текстынгээ удхые, илангаяа басниин удхые ойлгоод, тобшохоноор, хэлэжэ угэхэ. Уйлэдэгшэ нюурнуудые, байгаали, уйлэ харуулпан угэнуудые, мэдуулэлнуудые текст соопоо оороо оложо шадаха.
Уран зохеолой жанрнуудай зарим онсо илгаануудай практическа танилсалга: онтохон сохи жэгтэй, гайхамшагтай юумэнууд тухай, басни сохи нюурнууд ондоо удхатайгаар хэлэпэн басниин удха узуур тухай , шулэгуудэй онсо илгаа (ритм, аллитерации, рифмэ)тухай пурагшад уншапанаа хубинуудта хубаажа, оопэдоо тусэб табяад, текстэеэ тобшоор туубэрилэн хоорэжэ шадаха дадалтай болохо.
Уншалгын хэшээлэй ехэнхи сагынь текст уншалгада, тэрээн дээрэ худэлэлгэдэ зорюулагдаха. Уншалгын урда тээ хэгдэхэ хоорэлдоон хадаа хэшээл соо уншагдаха материалай удхатай нягта холбоотой байха епотой.
Уншалгын хэшээлдэ ухибуудэй харапан , мэдэхэ юумэнууд хэрэглэгдэжэ , тэрэниие ургэдхэхын тула багша хадаа байгаалиин узэгдэлнуудые , олониитын ажабайдалые , хун зоной ажал худэлмэриие саг ургэлжэ ажаглаха худэлмэри ябуулжа байха зэргэтэй.
Уншалга ба хэлэлгэ хугжоолго.
Буряад арадай аман зохёолhоо онтохонууд, ульгэрнууд, оньhон угэнууд, таабаринууд. Элдэб арадуудай онтохонууд.
Турэл hайхан тоонто нютаг, табан хушуу мал, тэдэнэй олзо хэшэг, турэл гарал, гал гуламта, арадай ёhо заншал, арад зоной hyргаал ба haйндэрнууд, нааданууд. Ухибуудэй haйхан хэрэгууд тухай рассказууд, оньhoн угэнууд, таабаринууд.
4-дэхи классай hypaгшад текст дээрэ худэлхэдоо, хэлэлгэ хугжоолгоор иимэнууд шадабари ба дуршэлтэй болохо ёhoтой болоhон байха:
Туруушын классуудта оложо абахан уншалгын дуршэлые улам хайжаруулха, ямаршье текстын аянга баримталан, зубоор, уран гоёор, тургоор, алдуугуйгоор уншадаг болохо;
Гэртээ бэеэ даагаад уран зохёолнуудые уншахад уршэлтэй боложо шадаха;
Уншаханз охёолойнгоо нэрыень, авторыень, гол геройнуудыень тусхай дэбтэр дээрэ бэшэжэ хураха.
Текстын хубинуудай удхын холбоо ба хойно хойнохоо болохон уйлые оороо оложо шадаха. Уншахан текстдээ тусэб табижа шадаха.
Уйлэдэгшэ нюурнууд тухай ханамжаяа текст соогоо оложо, тэдэнэй хэрэг ябадалые сэгнэжэ шадаха;
Уншахан юумэнэйнгээ гол удхые оорынгоо угоор хоорэхэ, текст сохи угэнуудэй онсо илгаае ойлгожо абаад, хэлэлгэ соогоо хэрэглэхэ шадабаритай болохо.
Уншахан материалайнгаа гол удхые оороо хэлэжэ, текст сохи угэнуудэй онсо удхыень ойлгожо шадаха;
Уйлэдбэрилэгшэ нюурнуудые, байгаалиие тодорхойлон, зураглан харуулхан, угэнууд ба мэдуулэлнууудые текст соогоо олохо дуршэлтэй болохон байха.
«Турэлхи хэлэн» номой тодо удхань.
Дурбэдэхи класста узэгдэхэ хуралсалай «Турэлхи хэлэн» номууд соо оруулагдахан уран зохёолнууд, аман зохёолнууд бага наханай хурагшадай хугжэлтын психологическа онсо оорэ зуйлнууд, тэдэнэй оршон байдалые эзэмдэн ойлгохо эрмэлзэл, ухаан бодолой, мэдэрэлэй хугжэлтэ хараада абтахан байха.
Уншаха номой гол дотоо удхань дээдэ хэмжээнэй элдэб жанрай уран зохёолнууд болоно. Тэдэнэй авторнууд гэбэл: буряад литературын классигууд Х.Намсараев ,Б.Абидуев, Б.Базарон, Ж.Тумунов, Н.Дамдинов, Ж.Балданжабон, Ч.Цыдендамбаев, Ц.Номтоев, муноо уеын буряад литературын уран зохеолшод М.Чойбонов, А. Доноев, Г.Дашабылов, Г.Чимитов, Г.Бадмаева, Ц.Дондогой, Э.Манзаров, Э.Дугаров, Ж.Юбухаев, г.м. болоно.
Хурагшадай жэнхэни буряад хэлэеэ узэхэ эрмэлзэл, хонирхол эдэбхижуулхэ, тэдэнэй ухаан бодол хугжоохэ зорилтойгоор дурбэдэхи классай «Турэлхи хэлэн» номууд соо буряад арадай аман зохёолой абдархаа онтохонууд, таабаринууд, оньхон угэнууд, уреэлнууд оруулагдахан байна, гэхэтэй хамта хуралсалайнгаа методическэ хусэд суглуулбариин гол шэглэл баримталжа дурбэдэхи классай хурагшад Россиин болон гадаада зуун зугэй арадуудай онтохонуудтай танилсана.
Хуралсалай методическа хусэд суглуулбариин дотоо удхань янза буриин зохёолнууд болоно. Турэлхи хайхан хэлэн, турэл Буряад орон, Эхэ байгаали, байгаалияа гамнаха, энэрхы дулаанаар хандаха тухай шулэгууд, рассказууд оруулагданхай.
Содержание учебного предмета «Түрэлхи хэлэн»
| № п\п | Урогой темэ | Угтэһэн саг | Унгэргэгдэхэ саг |
| план | факт |
|
| Түрэлхи хэлэн, түрэһэн дайда |
|
|
|
| 1-2 | Түрэлхи хэлэн ба Буряад хэлэн тухай шүлэгүүдэй баглаа | 2 |
|
|
| 3 | Байгал далай- манай баялиг. Хобраков Д. «Байгалаа гамнаял» | 1 |
|
|
| 4 | Калашников И. «Сэсэгэй үнэр» | 1 |
|
|
| 5 | Дугаров Э. «Гүлзөөргэнэ» | 1 |
|
|
| 6 | Жамбалон А. «Ой модоной аша туһа». Даабаринууд | 1 |
|
|
| 7 | Жамбалон А. «Ерээдүйн нарһад» | 1 |
|
|
| 8 | Дашабылов Г. «Ойн барабанша» | 1 |
|
|
|
| Удха сэсэн аман зохёол Урда үеын һургаал захяал |
|
|
|
| 9 | Таабаринууд | 1 |
|
|
| 10 | Оньһон үгэ | 1 |
|
|
| 11 | Үреэлнүүд | 1 |
|
|
| 12 | Буряад арадай онтохонууд. «Үнэгэнэй хани нүхэсэл» | 1 |
|
|
| 13 | «Гурбалдайн гурбан сэсэн» | 1 |
|
|
| 14 | Шадамар Шалхагар хоер. | 1 |
|
|
| 15 | «Ангуудай суглаан», «Алтан сэсэг» | 1 |
|
|
| 16 | Россиин арадуудай онтохонууд. «Эгэшэ Аленушка ба дуу Иванушка» | 1 |
|
|
| 17 | «Эрдэм номой аша туһа.» | 1 |
|
|
| 18 | «Үнэгэн юундэ улаан бэ?» | 1 |
|
|
| 19 | «Могой хүн хоер.» | 1 |
|
|
| 20 | «Толготой һэн гү, али үгы һэн гү?» | 1 |
|
|
| 21 | «Үер» | 1 |
|
|
| 22 | «Хэзээдэш хэмээ бү алда» | 1 |
|
|
|
| Уран шүлэгэй долгин дээрэ | 1 |
|
|
| 23 | Намар тухай шулэгүүд | 2 |
|
|
| 24 | Нимбуев Ш. «Баян ургаса». Намсараев Х. «Шубуудай аян» | 1 |
|
|
| 25,26 | Абидуев Б. «Эреэн гүрөөһэ эмээлэгшэ» | 2 |
|
|
| 27 | Дашинимаев Д. «Туламтай шоно» | 1 |
|
|
| 28 | Номтоев Ц. «Зоригтой хоер» | 1 |
|
|
|
| Уран шүлэгэй долгин дээрэ | 1 |
|
|
| 29 | Тумунов Ж. «Хүлэг минии морин» | 1 |
|
|
| 30 | Үбэл тухай шүлэгүүд Намжилов Ч-Р. «Үбэл» Пушкин А. «Үбэлэй харгы» | 1 |
|
|
| 31
| Г Чимитов «Елко». Гармажапов Б. «Түрүүшын саһан» Чимитов Г. «Жабар үбгэн» | 1
|
|
|
|
|
|
| Арадай баатар гэсэр |
|
|
|
| 32 | Тэнгэришүүлэй хоорондохи дайн. Баатарай газар дээрэ түрэлгэ | 1 |
|
|
| 33 | Нюһата- Нюургай гэжэ нэрэ хүбүүндэ үгтэбэ. Баатар бэеэ бэелжэ, Гэсэр боложо тодорбо | 1 |
|
|
| 34 | Гэсэрэй гурбадахи һамган- Алма Мэргэн хатан | 1 |
|
|
| 35 | Гэсэр Орголи эреэн гүрөөһые, Шэрэм- Минаата хааниие, Абарга – Сэсэн мангадхаей бута сохибо | 1 |
|
|
| 36 | Гэсэр Шара голой хаашулые дараба. | 1 |
|
|
|
| Сагаалган |
|
|
|
| 37 | Батожапов Ц. «Сагаан hарын амар мэндэ». Буряад Сагаалганай тобшохон түүхэ | 1 |
|
|
| 38 | Ю Бухаев «Сагаалганай магтаал», Хүбүүхэйн С. «Сагаалган». | 1 |
|
|
| 39,40 | Луу болон бусад амитадай арбан хоер жэлдэ нэрэеэ угэhэн тухай | 2 |
|
|
|
| Уран шүлэгэй долгин дээрэ |
|
|
|
| 41 | Хабар. Д. Улзытуев, Хабар. Н.Дамдинов | 1 |
|
|
| 42 | Эжы, эжы,эжыхэмни. Ц.Цыриторон, Эжы.Ц.Бабуева, Эржэн. Э. Дугаров | 1 |
|
|
| 43 | Хабсагай.М. Лермонтов, Хуһан .Ц.Номтоев Хуһанай үгэ. Ж.Зимин | 1 |
|
|
| 44 | Үншэдэй үхэл. Х.Насараев | 1 |
|
|
| 45 | Хабарай үдэшэ Б.Абидуев | 1 |
|
|
| 46-47 | Һэргэг нойр. Ч.Цыдендамбаев | 2 |
|
|
| 48 | Ц. Номтоев Алтан гартан | 1 |
|
|
| 49 | Ц.Номтоев Ашата үбгэн | 1 |
|
|
| 50 | Ж.Тумунов Талын Бүргэд | 1 |
|
|
|
| Баснинууд |
|
|
|
| 51 | Арсалдаан. Б.Базарон | 1 |
|
|
| 52 | Г.Чимитов «Баабгайн хүбүүн», «Үнэгэн шоно хоёр» | 1 |
|
|
| 53 | Э.Манзаров «Үнэгэнэй һургуули», «Барилдааша Баабгай» | 1 |
|
|
| 54 | И.Крылов «Гэрэл ба һармагшан» | 1 |
|
|
|
| Уран зохёолшод үхибүүдтэ |
|
|
|
| 55 | Ц-Д. Дамдинжапов Арюухан хүбүүн | 1 |
|
|
| 56 | Н.Дамдинов Мартамхай хонишон | 1 |
|
|
| 57 | Ц-Б. Бадмаев Задхуу Шагдар | 1 |
|
|
| 58,59 | А. Жамбалон «Дурамбай – хёрхо нюдэн» | 2 |
|
|
| 60,61 | Г.Бадмаева «Гэмтэй бэшэб…» | 2 |
|
|
| 62-64 | Ц.Дондогой «Һаазгай» | 3 |
|
|
|
| Уран шүлэгэй долгин дээрэ |
|
|
|
| 65 | Наранай туяа. Б Абидуев, Наран ба хүүгэд. Ц. Цыремпилов | 1 |
|
|
| 66 | Үглөөгүүр ойдо Б.Базарон, Үүлэн А.Пушкин | 1 |
|
|
| 67 | Уһан тухай үгэ. Ч-Р. Намжилов,Улаалзай. Б.Базарон | 1 |
|
|
| 68 | Шалгалтын хүдэлмэри | 1 |
|
|
Бухы дээрээ: 68 час.
Календарно-тематическое планирование
| № | Урогой темэ | Угтэпэн саг | Литературоведческэ болон хэлэлгын мэдэсэнууд | Зохёолой анализ хэхэ арганууд. Хэлэлгэ хугжоолгын ажалай янзанууд. | Гэрэй даабари |
| 1-2 | Турэлхи хэлэн ба Буряад хэлэн тухай шулэгуудэй баглаа | 2 | Уран зохеолой уран арганууд тухай мэдэсэ. | Уран уншалга, Хоорэлдоон | Шулэг сээж |
| 3 | Байгал далай - манай баялиг. Хобраков Д. «Байгалаа гамнаял» | 1 | Рассказ тухай ойлгосо, бурилдуулгэ. Уран шулэгтэй танилсалга. | Хоорэлдэн Уран уншалга | Н.7-8
Н.9 |
| 4 | Калашников И. «Сэсэгэй унэр» | 1 | Угэнуудэй тайлбарилга | Уран уншалга | Н.11 |
| 5 | Дугаров Э. «Гулзооргэнэ» | 1 | Угэнуудэй таалбарилга | Уран уншалга | Н14-17 |
| 6 | Жамбалон А. «Ой модоной аша тупа». Даабаринууд | 2 | Познавательна зохеол тухай мэдээсэл дэбжуулгэ | Хоорэлдоон | Н18-19,
Сочинени бэшэхэ |
| 7 | Жамбалон А. «Ерээдуйн нарпад» | 1 | Познавательна зохеол тухай мэдээсэл дэбжуулгэ | Уншалгын шанар нарижуулга | Н. 20-22 |
| 8
| Дашабылов Г. «Ойн барабанша» | 2 | Рассказ тухай ойлгосо, буридуулгэ. Авторай позици |
| Н.23-25 |
| 9 | Таабаринууд | 1 | Уран хэлэлгэ. Уран арганууд тухай эхин дэбжуулгэ | Таабари таалга, уншалга | Н 28-29 |
| 10 | Оньпон угэ | 1 | Уран хэлэлгэ. Оньпон угэнуудэй далда удха | Гол панал бодол эрилуулгэ. | Н30-32 |
| 11 | Уреэлнууд | 1 | Уран хэлэлгэ | Гол панал бодол элируулгэ | сээжэлд |
| 12 | Буряад арадай онтохонууд. «Унэгэнэй хани нухэсэл» | 2 | Онтохон тухай ойлгосо ургэдхэхэ. Персонажуудые харуулпан арганууд | Онтохоной гол удха. Хани нухэсэл тухай хоорэлдоон |
Н.49-51 хоорэхэ |
| 13 | «Гурбалдайн гурбан сэсэн» | 1 | Онтохон тухай ойлгосо ургэдхэхэ. Персонажуудые харуулпан арганууд | Онтохоной гол удха. «Сэсэн» гэпэн угэ ямар ондоо угоор элирхэйлжэ болохоб? | Н.52-57 |
| 14 | Шадамар Шалхагар хоер. | 1 | Онтохон тухай ойлгосо ургэдхэхэ. Персонажуудые харуулпан арганууд | Ямар оньпон угэнуудтэй удхаараа таарахаб? | Н.58-62 |
| 15 | «Ангуудай суглаан» | 1 | Персонажуудые харуулпан арганууд | Энэ онтохон ямар литературна онтохонтой удхаараа адлиб? | Н.62-64 |
| 16 | Россин арадуудай онтохонууд. «эгэшэ Аленушка ба дуу Иванушка» | 2 | «Эгэшэ Аленушка ба дуу Иванушка» гэпэн ород арадай онтохонтой танилсуулха, пурагшадай угын ноосэ элбэгжуулхэ, уран хэлэ хугжоохэ | Уран уншалга | Н.68-73 |
| 17 | «Эрдэм номой аша тупа.» | 1 | Татар арадай онтохонтой танилсуулха, пурагшадай угын ноосэ элбэгжуулхэ |
| Н.74-75 |
| 18 | «Унэгэн юундэ улаан бэ?» | 1 |
|
| Н.76-79 |
| 19 | «Могой хун хоер.» | 1 |
|
| Н.79 |
| 20 | «Толготой пэн гу, али угы пэн гу?» | 1 |
|
| Н.84 |
| 21 | «Уер» | 1 | Шэнэ онтохонтой танилсуулха, зохеолой удха, нэрээрнь тухайлха шадабари буридуулхэ, уншалгада дура хуммужуулхэ | Хоорэлдоон. Зохеолой анализ. Уран уншалгага гуйсэдхэхэ зорилго табилга | Н.86 |
| 22 | «Хэзээдэш хэмээ бу алда» | 2 | Шэнэ онтохонтой танилсуулха, зохеолой удха нэрээрнь тухайлха шадабари буридуулхэ, уншалгада дура хумуужуулхэ |
| Н.91-95 |
| 23 | Намар тухай шулэгууд | 1 | Уншалгын шанар хугжоохэ. Аман хэлые баяжуулха болон хугжоохэ. |
| Н.101 |
| 24 | Нимбуев Ш. «Баян ургаса». Намсараев Х. «Шубуудай аян» | 1 | Уншалгын шанар хугжоохэ. Аман хэлые баяжуулха болон хугжоохэ. Ухибуудэй уран пайханда нарин хандалга хугжоохэ, жэнхэни буряад хэлэлгэ шагнажа пургаха. Хунэй ажал худэлмэри хундэлхые хумуужуулхэ |
| Н.105 |
| 25,26 | Абидуев Б. «Эреэн гуроопэ эмээлэгшэ» | 2 | Литературна онтохонуудай онсо илгаае элируулхэ; хуугэдые Б.Д. Абидуевай зохеохы замтай танилсаха; пурагшадай аман хэлэлгэ хугжоохэ. Турэлхи хэлэндээ, номдоо дуратайе хумуужуулхэ; онтохон ямар пургаалтайб гэжэ ойлгуулха | Хоорэлдоон. Зохеолой анализ | Н.109-112 Н.114-124 |
| 27 | Дашинимаев Д. «Туламтай шоно» | 1 | Хоорэлдоон. Зохеолой анализ | Н.125-136 |
| 28 | Номтоев Ц. «Зоригтой хоер» | 1
| Хоорэлдоон. Зохеолой анализ | Н.138-143 |
| 29 | Тумунов Ж. «Хулэг минии морин» | 1 | Уран уншалга | Н.146 |
| 30 | Убэл тухай шулэгууд Намжилов Ч-Р. «Убэл» Пушкин А. «Убэлэй харгы» | 1 | Шэнэ шулэгуудэй удхыень тайлбарилха. Авторай сэдьхэлэй байдалые хубилалта ажаглаха. Хуугэдэй уран зохеол ойлгон уншажа пургалгые ургэлжэлуулхэ. Хуугэдэц поэтическэ дулаан шагналга, уран угын пайханда наринаар хандалгые ургэлжэлуулхэ. | Уран уншалга | Н.148 |
| 31 | Г Чимитов Елко». Гармажапов Б. «Туруушын сапан» Чимитов Г. «Жабар убгэн» | 1 |
|
|
| 32 | Тэнгэришуулэй хоорондохи дайн. Баатарай газар дээрэ турэлгэ | 2 | Шэнэ ульгэртэй танилсуулха. Эпос, ульгэр ульгэршэн г.м. ойлгосонууд дээрэ худэлмэри унгэргэхэ. Арадай Аман зохеолдо понирхол туруулхэ. Уран пайхан угын хусоор, ухибуудэй хугжэлтэдэ нулоолжэ, уран зохеолой пайхан орон руу ухибуудые шэглуулхэ; ухибуудтэй хамта тусэб табин, асуудал табин аман хэлэлгэ хугжоохэ, ойлгогдоогуй угэнуудтэй танилсуулха; удха дээрэнь худэлхэ. Уран пайхан, гуймгэ уншалга дээрэ худэлхэ. Хундэ мууе хэбэл, оортоо мууе хэхэ гэпэн ойлгосо хумуужуулхэ | Булэг болон хубаалга. | Н.4-5 |
| 33 | Нюпата- Нюургай гэжэ нэрэ хубуундэ угтэбэ Баатар бэеэ бэелжэ, Гэсэр боложо тодорбо | 1 | Булэг болон хубаалга. | Н.6-9 |
| 34 | Гэсэрэй гурбадахи памган- Алма Мэргэн хатан | 1 | Булэг болон хубаалга. | Н.17-19 |
| 35 | Гэсэр Орголи эреэн гуроопые. Шэрэм- Минаата хааниие. Абарга – Сэсэн мангадхаей бута сохибо | 1 | Булэг болон хубаалга. | Н.20 |
| 36 | Гэсэр Шара голой хаашулые дараба. | 1 | Булэг хубаалга.болон | Н.25 |
| 37 | Батожапов Ц. «Сагаан hарын амар мэндэ».Буряад Сагаалганай тобшохон туухэ | 1 | Ухибуудэй Сагаалган тухай мэдэсые ургэдхэхэ ,буряад арадай уг гарбалтай, еhо заншалтай танилсуулха. Угаа сахижа ,хундэлжэ ябахыень зааха | Уран уншалга | Н.32 Н.33 |
| 38 | Ю Бухаев «Сагаалганай магтаал» Хубуухэйн С. «Сагаалган ». | 1 |
| Уран уншалга | Н.36 |
| 39-40 | Луу болон бусад амитадай арбан хоер жэлдэ нэрэеэ угэhэн тухай | 2 | Арадай онтохонууд тухай hурагшадай мэдэсые ургэдхэхэ. Онтохо хоорулжэ хэлэлгэ хугжоохэ | Уран уншалга | Н.40-43 |
| 41 | Хабар. Д. Улзытуев, Хабар. Н.Дамдинов | 1 | Шэнэ шулэгуудэй удхыень тайлбарилха. Авторай сэдьхэлэй байдалые хубилалта ажаглаха. Хуугэдэй уран зохеол ойлгон уншажа пургалгые ургэлжэлуулхэ. Хуугэдэц поэтическэ дулаан шагналга, уран угын пайханда наринаар хандалгые ургэлжэлуулхэ. | Уран уншалга | Н.44
|
| 42 | Эжы, эжы,эжыхэмни. Ц.Цыриторон, Эжы.Ц.Бабуева, Эржэн. Э. Дугаров | 1 | Уран уншалга | Н.51 |
| 43 | Хабсагай.М. Лермонтов, Хуһан .Ц.Номтоев Хуһанай үгэ. Ж.Зимин | 1 | Уран уншалга. Сээжэлдэхэ | Н.53 |
| 44 | Үншэдэй үхэл. Х.Намараев | 1 | Уран уншалгын. Гуймгэ уншалгын дадалнуудые нарижуулха. Булаг хооруулжэ, аман хэлэлгэ, анхарал, ухаан бодол хугжоохэ. | Уран уншалга.Удхыень хөөрэхэ | Н.56 |
| 45 | Хабарай үдэшэ Б.Абидуев | 1 | Уран уншалга.Удхыень хөөрэхэ | Н.62 |
| 46-47 | Һэргэг нойр. Ч.Цыдендамбаев | 2 | Уран уншалга.Удхыень хөөрэхэ | Н.65 |
| 48 | Ц. Номтоев Алтан гартан | 1 | Уран уншалга.Удхыень хөөрэхэ | Н.75 |
| 49 | Ц.Номтоев Ашата үбгэн | 1 | Уран уншалга.Удхыень хөөрэхэ Булэг болон хубаалга.
| Н.82 |
| 50 | Ж.Тумунов Талын Бүргэд | 1 | Уран уншалга.Удхыень хөөрэхэ Булэг болон хубаалга.
| Н.94 |
| 51 | Арсалдаан. Б.Базарон | 1 | Уран уншалга.Удхыень хөөрэхэ | Н.104 |
| 52 | Г.Чимитов «Баабгайн хүбүүн», «Үнэгэн шоно хоёр» | 1 | Литературна онтохонуудай онсо илгаае элируулхэ; хуугэдые зохеохы замтай танилсаха; һурагшадай аман хэлэлгэ хугжоохэ.
| Уран уншалга.Удхыень хөөрэхэ | Н.107 |
| 53 | Э.Манзаров «Үнэгэнэй һургуули», «Барилдааша Баабгай» | 1 | Уран уншалга.Удхыень хөөрэхэ | Н.115 |
| 54 | И.Крылов «Гэрэл ба рмагшан» | 1 | Уран уншалга | Н.118 |
| 55 | Ц-Д. Дамдинжапов Арюухан хүбүүн | 1 | Уран уншалга | Н.122 |
| 56 | Н.Дамдинов Мартамхай хонишон | 1 | Уран уншалга.Удхыень хөөрэхэ Булэг болон хубаалга.
| Н.125 |
| 57 | Ц-Б. Бадмаев Задхуу Шагдар | 1 | Уран уншалга.Удхыень хөөрэхэ | Н.130 |
| 58,59 | А. Жамбалон «Дурамбай – хёрхо нюдэн» | 2 | Уран уншалга.Удхыень хөөрэхэ Булэг болон хубаалга.
| Н.135 |
| 60,61 | Г.Бадмаева «Гэмтэй бэшэб…» | 2 | Уран уншалга.Удхыень хөөрэхэ Булэг болон хубаалга.
| Н.153 |
| 62-64 | Ц.Дондогой «Һаазгай» | 3 | Уран уншалга.Удхыень хөөрэхэ | Н.163 |
| 65 | Наранай туяа. Б Абидуев, Наран ба хүүгэд. Ц. Цыремпилов | 1 | Шэнэ шулэгуудэй удхыень тайлбарилха. Авторай сэдьхэлэй байдалые хубилалта ажаглаха. Хуугэдэй уран зохеол ойлгон уншажа пургалгые ургэлжэлуулхэ. Хуугэдэц поэтическэ дулаан шагналга, уран угын пайханда наринаар хандалгые ургэлжэлуулхэ. | Уран уншалга.Удхыень хөөрэхэ
| Н.182 |
| 66 | Үглөөгүүр ойдо Б.Базарон, Үүлэн А.Пушкин | 1 | Уран уншалга.Удхыень хөөрэхэ | Н.184 |
| 67 | Уһан тухай үгэ. Ч-Р. Намжилов,Улаалзай. Б.Базарон | 1 | Уран уншалга.
| Н.187 |
| 68 | Шалгалтын хүдэлмэри | 1 |
|
|
|
4-дэхи классай hypaгшад иимэнууд шадабари ба дуршэлтэй болохо ёhoтой болоhон байха:
4-дэхи классай hypaгшад текст дээрэ худэлхэдоо, хэлэлгэ хугжоолгоор иимэнууд шадабари ба дуршэлтэй болохо ёhoтой болоhон байха:
Туруушын классуудта оложо абахан уншалгын дуршэлые улам хайжаруулха, ямаршье текстын аянга баримталан, зубоор, уран гоёор, тургоор, алдуугуйгоор уншадаг болохо;
Гэртээ бэеэ даагаад уран зохёолнуудые уншахад уршэлтэй боложо шадаха;
Уншаханз охёолойнгоо нэрыень, авторыень, гол геройнуудыень тусхай дэбтэр дээрэ бэшэжэ хураха.
Текстын хубинуудай удхын холбоо ба хойно хойнохоо болохон уйлые оороо оложо шадаха. Уншахан текстдээ тусэб табижа шадаха.
Уйлэдэгшэ нюурнууд тухай ханамжаяа текст соогоо оложо, тэдэнэй хэрэг ябадалые сэгнэжэ шадаха;
Уншахан юумэнэйнгээ гол удхые оорынгоо угоор хоорэхэ, текст сохи угэнуудэй онсо илгаае ойлгожо абаад, хэлэлгэ соогоо хэрэглэхэ шадабаритай болохо.
Уншахан материалайнгаа гол удхые оороо хэлэжэ, текст сохи угэнуудэй онсо удхыень ойлгожо шадаха;
Уйлэдбэрилэгшэ нюурнуудые, байгаалиие тодорхойлон, зураглан харуулхан, угэнууд ба мэдуулэлнууудые текст соогоо олохо дуршэлтэй болохон байха.
Перечень учебно-методического обеспечения
С.Ц.Содномов, Д.Д.Шойнжонова, Д-Ц.Х. Бадмаева «Турэлхи хэлэн», 1-2 хубинууд, 2012
С.Ц.Содномов, Д.Д.Шойнжонова, Д-Ц.Х. Бадмаева Ажалай дэбтэр 1-2 хубинууд,2012
Список литературы для учителя
С.Ц.Содномов, Д.Д.Шойнжонова , Д-Ц.Х. Бадмаева Ажалай дэбтэр 1-2 хубинууд., 2010
С.Ц.Содномов, Д.Д.Шойнжонова , Д-Ц.Х. Бадмаева «Турэлхи хэлэн», 1-2 хубинууд, 2010
С.Ц.Содномов методическа дурасхалнууд: Турэлхи хэлэн 4 класс, У-Удэ: «Бэлиг хэблэл», 2010
С. Ц. Содномов. Эхин классудта уншалгын зарим асуудалнууд У-Удэ: «Бэлиг хэблэл», 2010
Список литературы для учащихся
1.С.Ц.Содномов, Д.Д.Шойнжонова, Д-Ц.Х. Бадмаева Ажалай дэбтэр 1-2 хубинууд., 2010
2. С. Ц. Содномов. Эхин классудта уншалгын зарим асуудалнууд У-Удэ: «Бэлиг хэблэл», 2010
3.С.Ц.Содномов, Д.Д.Шойнжонова, Д-Ц.Х. Бадмаева «Турэлхи хэлэн», 1-2 хубинууд, 2010
4.С.Ц.Содномов методическа дурасхалнууд: Турэлхи хэлэн 4 класс, У-Удэ: «Бэлиг хэблэл», 2010
Приложения к рабочей программе
Итоговая контрольная работа
Буряад арадай онтохонууд
«Yнэгэнэй хани нyхэсэл» гэпэн онтохоной удха хэр ойлгопоноо шалга. Зyб паань «+», буруу паань «Тэмдэгyyдые таби.
| 1 | Унэгэн туруун шандагантай, шонотой, удаан баабгайтай уулзаа. |
|
| 2 | Унэгэн хугшэржэ, ургэншэ хулганаагаа харахаяа болибо Худуу торхируугаа хусэхэ шадалгуй болобо. |
|
| 3 | Баабгай унэгэнэй мэхэдэ орожо, шоно шандаган хоерые удара татаба |
|
| 4 | Унэгэн баабгайгаа хайрлажа, шонынгоо мяханпаа хубаалдаба |
|
| 5 | Унэгэнгэдэпэнэйнгээ улдэхэдэ хоер шэхэеэ эдижэрхибэ. |
|
| 6 | Хоер нюдэгуй похор болопон баабгайе унэгэн ехээр хайрладаг байгаа. |
|
| 7 | Утэлпэн Унэгэнарга мэхээрээ хулганаануудые барижа,хоолоор дутахаяа болибо. |
|
| 8 | Мэхэтэй унэгэнтэй нухэсэпэнпоо боложо, баабгай, шоно, шандаган гурбан хохидоо. |
|
| 9 | Унэгэн баабгайгаа хабсагайн эрмэгтэ хэбтуулжэ, оороо нугоо таладань гаража, баабгайгаа хабсагайпаа унагаажархиба. |
|
Унэгэнэй хани нухэсэл» гэпэн онтохон соо унэгэнэй, баабгайн, шонын дурэнуудээр хунуудэй ямар абаризан харуулагданаб? Зурлаануудаар холбо.
Ухаатай
Унэгэн Сэсэн
Мэхэтэй
Баабгай залхуу
Шоно хунэй угэдэ ородог
Ажалша
Пайн зантай
Худалша
Тэнэг
Хундэ этигэдэг
543
94 080 
