Россия 1918-1922-жылдарда (Дүйнө тарыхы), 9-класс

Россия 1918-1922-жж.

Россиянын жарандык согушу — 1917-жылдагы Февраль жана Октябрь революцияларынан кийинки мурдагы Россия империясынын аймагындагы ар кандай саясий, этникалык жана социалдык топтордун ортосундагы куралдуу кагылышуулар

Согушуп жаткан тараптар

Кызылдар

Актар

Жашылдар

1918-1922-жылдардагы жарандык согуштун себептери

1. Коомдук, саясий жана улуттук-этникалык карама-каршылыктар;

2. Өндүрүш каражаттарын, банктарды жана ири кыймылсыз мүлктү улутташтыруу, жер ээлеринин кызыкчылыктарына каршы, эсерлер партиясынын программасына ылайык агрардык маселени чечүү;

3. Уюштуруу чогулушун тездетүү;

4. Германия менен Брест тынчтыкка кол коюу менен согуштан чыгуу;

5. Айылда большевиктик азык-түлүк отряддардын жана комбеддердин иш-аракеттери, Совет бийлиги менен дыйкандардын ортосундагы мамилелердин кескин курчушу

1918-1920 жж Жарандык согуштун 1 чи этабы (октябрь, 1917 – ноябрь, 1918)

• Октябрь, 1917 - Петрограддагы Краснов-Керенскийдин козголоңу;
• 1918-жылдын май-август айлары - Чехословакия корпусунун көтөрүлүшү;
• Интервенциянын башталышы (Румыния, Германия, Түркия, Улуу Британия, АКШ, Япония, Франция);
• Ыктыярдуу армияны түзүү (Алексеев, Корнилов, Деникин) ;
• Совет бийлигине каршылык көрсөтүүнүн эки негизги борборун бүктөө (Сибирь – Дон-Кубан)

1918-1920 жж Жарандык согуштун 2 чи этабы (ноябрь, 1918 – март, 1920)

• 1918-жылдын ноябры - Сибирде адмирал А. В. Колчак "Орусиянын Жогорку башкаруучусу" деп жарыяланды;
• Кубанда жана Түндүк Кавказда А.И. Деникин Дон жана ыктыярдуу армияларды Россиянын түштүгүнүн Куралдуу Күчтөрүнө бириктирет;
• Генерал Н. Юденич Петроградга жортуулга даярданууда;
• Ноябрь, 1918 - А. В. Колчак Уралда чабуулун баштайт;
• 15 декабрь, 1918 - А. В. Колчактын аскерлери Пермь шаарын басып алган, 31-декабрда колчакчылардын чабуулун Кызыл Армия токтоткон

• Март, 1919 - А.В. Колчактын армиясы чыгыштан кубаттуу чабуулун баштады. Колчакчылар Уфу шаарын басып алып, Симбирск, Самара, Воткинск шаарларын көздөй жол тарта башташат;
• 1919-жылдын апрель айы - С.С. Каменев жана М. В. Фрунзе командачылыгындагы Кызыл Армиянын аскерлери колчакчыларды чабуулга өткөн. 1920-жылдын башында колчакчылар биротоло талкаланып, адмирал өзү камакка алынган;
• 1919-1921-Советтик-поляк согушу;
• 1920-жылдын ноябры – М. Фрунзе баштаган Түштүк фронттун аскерлери Перокопто жана Чонгарда чептерди басып алышып, Врангелди жеңишти

Жарандык согуштагы Кызыл кыймылдын ураандары 1918-1922

"Жашасын дүйнөлүк революция";

"Дүйнөлүк капиталга өлүм";

"Кепелерге тынчтык, сарайларга согуш";

"Социалисттик Ата Мекен коркунучта"

1918-1922 жарандык согуш учурунда Кызыл Армиясынын аскер башчылары

Михаил Васильевич Фрунзе (1885—1925)

Александр Ильич Егоров (1883—1939)

Семён Михайлович Будённый (1883—1973) 

Михаил Николаевич Тухачевский (1893—1937) 

Василий Константинович Блюхер (1890—1938) 

Жарандык согуштагы Ак кыймылдын ураандары (1918-1922)

"Мекен үчүн өлөбүз";

"Ата Мекен же өлүм";

"Ишеним үчүн, падыша жана Ата Мекен!»;

"Мыйзамдуулук жана тартип!»

Ак кыймылдын аскер башчылары 1918-1922 жарандык согуш учурунда

Михаил Васильевич Алексеев (1857—1918) 

Лавр Георгиевич Корнилов (1870—1918) 

Александр Васильевич Колчак (1874—1920) 

Антон Иванович Деникин (1872—1947) 

Николай Николаевич Юденич (1862—1933) 

Пётр Николаевич Врангель (1878—1928) 

Жарандык согуштагы жашыл кыймылдын ураандары (1918-1922)

"Кызылдарды агарганча, актарды кызаргыча ур!»;

"Большевиктерсиз коммунизм бер!»;

"Большевиктерсиз Кеңештер үчүн!»;

"Бардык бийлик уюштуруу жыйынына!»

Нестор Иванович Махно (1888—1934) 

1918-1922 жарандык согуштун жыйынтыктары

• Калктын азайышы;
• Империялык интеллигенциянын көпчүлүгүн жок кылуу (тирүү калгандар эмиграцияга кетүүгө аргасыз болушкан);
• Айыл өндүрүшүн дээрлик 40% га кыскарышы;
• Өндүрүш темпинин төмөндөшү, эмгек өндүрүмдүүлүгүнүн төмөндүгү, транспорт системасынын уапдок;
• Жакырчылык жана ачкачылык;
• Кароосуз балдардын санынын өсүшү