Սողոմոնի տաճարը Պաղեստինում

Սողոմոնի տաճար

Սողոմոնի տաճարի հնարավոր վերակազմությունը

Տաճար Պաղեստինում՝ կառուցված մ. թ. ա. 10-րդ դարում, որը, սակայն, չի պահպանվել։ Սողոմոնի հայտնի տաճարի և պալատի մասին գաղափար ենք կազմում Աստվածաշնչում բերված մանրամասն նկարագրությամբ։ Դրանց օգնությամբ կազմված է տաճարի վերակազմության նախագիծը, համաձայն որի տաճարը 31,5 × 10,5 մ չափերի մի շենք էր՝ գլխավոր մուտքով՝ նեղ պատի կողմից, և մի այլ մուտքով՝ կողքի ճակատի կողմից։ Բուն շենքը բաղկացած էր երկայնական առանցքի վրա հաջորդաբար դրված երեք մասերից, որոնք միասին շրջապատված էին սրահով։

Համաձայն Աստվածաշնչի՝ Սողոմոնի տաճարը հայտնի է նաև որպես Երուսաղեմի առաջին տաճար (եբրայերեն՝ בֵּית־הַמִּקְדָּשׁ‎: Beit HaMikdash)։

Տաճարի հատակագիծը

Եբրայերեն Աստվածաշունչը նշում է, որ տաճարը կառուցվել է Իսրայելի և Հուդայի Միացյալ Թագավորության թագավոր Սողոմոնի թագավորության ժամանակ, իսկ Հուդայի թագավորության ժամանակ տաճարը նվիրվել է Եհովային։ Հրեա պատմաբան Ջոզեֆոսն ասում է, որ տաճարը այրվել է կառուցվելուց չորս հարյուր յոթանասուն տարի, վեց ամիս, տաս օր հետո, չնայած ռաբինյան աղբյուրները նշում են, որ Առաջին տաճարը գոյություն է ունեցել 410 տարի։

Սողոմոնի տաճարի պատմություն

Տաճարի հոյակերտ շինությունը դարձնում է նրան կենտրոնական սրբավայր ամբողջ Իսրայելում, չնայած, նրա հետ մեկտեղ շարունակում էին գոյություն ունենալ տեղական ուրիշ սրբավայրեր։ Տարին երեք անգամ Երուսաղեմի տաճար գնալու սովորույթ կար, սակայն Սողոմոնի թագավորության վերջում և նրա հաջորդների գահակալության շրջանում քաղաքական իրավիճակի վատթարացումն անդրադառնում է Տաճարի ճակատագրի վրա: Որպեսզի խաթարի բոլոր իսրայելական ցեղերի համար հոգևոր կենտրոն հանդիսացող Երուսաղեմի նման կարգավիճակը, Հերովոամը՝ Իսրայելական (Հյուսիսային ) թագավորության հիմնադիրը, Ք․ա․ 930 թվականին վերականգնում է Բեթղեհեմի սրբավայրը (Бет-Эле)[3] և Դանը (Հին Իսրայել) և երկուսն էլ դարձնում Երուսաղեմի տաճարի նման և այնտեղ տեղադրում ոսկե հորթեր։ Մինչդեռ Հուդայի թագավորությունում ժողովրդի աչքում ավելի բարձրանում էր Երուսաղեմի տաճարը և որպես միակ Աստծուն դավանելու սրբավայր՝ առաջին տեղն էր գրավում։ Լեռը (Մորիա), որի վրա կանգնած էր եկեղեցին, սկսեց կոչվել Աստվածային լեռ, իսկ Տաճարը՝ Տիրոջ բնակավայր։ Մարգարեների խոսքը, որ մեզ է հասել, ավելացնում էր, որ Սիոնը[6] հանդիսանում է Տիրոջ նստավայրը երկրի վրա։ Երուսաղեմի, նրա հետ նաև ամբողջ Հուդայի հրաշքով փրկությունը` Սինաքերիբի ներխուժումից Ք․ա․ 701 թվականին, Երուսաղեմի Տաճարը պարուրում է Աստվածային սրբության հրաշագործ ուժով։

Քաղաքական թուլության և պատերազմներում պարտության հետևանքով դատարկվում էր Տաճարի գանձարանը։ Տաճարն անընդհատ թալանվում էր, պղծվում և նորից վերականգնվում։ Այսպես Սողոմոնի տաճարը թալանվում է Սողոմոնի որդու՝ Ռոբովամի թագավորության ժամանակ։ Հուդայի թագավոր Ամասիայի ժամանակ Իսրայելի թագավորության թագավորը վայրագորեն արշավանք է ձեռնարկում Տաճարի վրա[8]։ Երբեմն հուդայական թագավորները անհրաժեշտության դեպքում փող էին վերցնում տաճարի գանձարանից, որպեսզի տուրք վճարեին ասորական թագավոր Թիգլաթպալասար III-ին։

Սուղոմոնի տաճարի հատակագիծը՝ հրատարակված 1905 թվականին

Սողոմոնի տաճարը համարվում է փյունիկյան ոճով կառուցված։ Նրա նկարագրությունը համարվում է լավագույն նկարագրություն։ Ըստ Ֆինկելշտեյնի` տաճարի նկարագրությունը զարմանալիորեն նման է ժամանակի փյունիկյան տաճարների մնացորդներին և հնագիտական ​​առումով հավանական է, որ տաճարը կառուցվել է Թանախում։ Տեխնիկական մանրամասները բացակայում են, քանի որ դպիրները, ովքեր գրել են գրքերը, ճարտարապետներ կամ ճարտարագետներ չէին։

Սողոմոնի տաճարի շինարարություն

Իր կառավարման տարիներին Սողոմոնը զգալիորեն նախապատրաստվել է Տաճարի կառուցմանը: Պատերազմներում ձեռք բերված մետաղը, պղնձից, ոսկուց պատրաստված իրերը նա նվիրում է Աստծուն։ Տաճարը Սողոմոնին թողնում է ոսկու և արծաթի հսկայական պաշարներ և անհամար երկաթ ու պղինձ։ Հաննայի նախնական բնակիչներից նա պատրաստում է բանվորական կադրեր որպեսզի Տաճարի կառուցման համար տաշած քարեր բերեն։ Օգտագործվում է հայտնի լիբանանյան մայրուղին։

Սողոմոնի տաճարի հատակագիծը չափագրումներով

Դավիթը, թագավորությունը տալով Սողոմոնին, պատգամեց նրան կառուցել տաճար և Իսրայելի բոլոր մեծամեծներին հրամայեց օգնել նրան այդ մեծ գործում։ Իր մահվանից առաջ Դավիթը հրավիրեց բոլոր ցեղերի ներկայացուցիչներին և ղեկավարներին և խնդրեց նվիրատվություն կատարել շինարարության համար։ Նա տվեց նաև տաճարի հատակագիծը և ավարտեց խոսքը՝ ասելով․ «Այս ամենը ասված է և գրված տիրոջ կողմից»։ Սողոմոնը (Ք․ա․ 970—930 ) ձեռնամուխ եղավ տաճարի շինարարությանը իր թագավորության չորրորդ տարում` հրեաների՝ Եգիպտոսից դուրս գալուց գալուց հետո՝ երկրորդ ամսի սկզբին ։

Գահակալության սկիզբը ստույգ հայտնի չէ, առավել տարածված հիպոթեզի համաձայն՝ տաճարի շինարարությունը սկսվել է Ք․ա․ 966 թվականին, իսկ մեկ այլ հիպոթեզի համաձայն՝ Ք․ա․964 թվականին : Համագործակցության համար Սողոմոնը դիմում է Մեծ Քիրամին՝ Փյունիկիայի Տիր քաղաքի թագավորին, և խնդրում փորձառու ճարտարապետ, ատաղձագործ և այլ արհեստավորներ տրամադրել։ Լիբանանից բերվում է այդ ժամանակի շատ արժեքավոր շինանյութեր։ Քարերը (ավազաքար) լեռան վրա հղկում էին Սողոմոնի և Քիրամի քարտաշներն ու փյունիկյան Գեբալ քաղաքի բնակիչները։ Արդեն պատրաստի տեսքով այն հասցնում էին շինարարության վայր։ Այնպես որ ո՛չ մուրճ, ո՛չ կացին, ո՛չ որևէ երկաթյա գործիք չկար տաճարում կառուցման ժամանակ։ Պղնձե սյուների կոփման համար անհրաժեշտ պղինձը մատակարարվում էր հանքերից։ Շինարարությունն ապահովվում էր նաև անհրաժեշտ արծաթով։ Բոլոր աշխատողները 30000 իսրայելցիներն էին և 150 000 քանանացիներ և փյունիկեցիներ։ 3 300 հատուկ նշանակված վերահսկիչներ հետևում էին աշխատանքներին։

Տաճարի գավիթ

Գավիթն զբաղեցնում էր մեծ տարածք և բաղկացած էր երկու մասից՝ արտաքին և ներքին գավիթներից։

Տաճարային լեռան տարածք մուտքը արտաքին գավիթից էր, որը անվանում էին նաև Էզրա գդոլա[30] կամ «նոր», այսինքն՝ լայնածավալ։ Այդ գավիթը նախատեսված էր ժողովրդի համար․ այստեղ տեղի էին ունենում ժողովրդական հավաքներ և աղոթքներ։ Այստեղ շատ մարդիկ էին հավաքվում հատկապես տոներին :

Պղնձապատ Հարավային ներքին դարպասով էր ներկայանում «ներքին գավիթը», որը նաև անվանում էին «վերին», քանի որ գտնվում էր ներքին դռնից կամ «քահանաների գավիթից» վերև, որովհետև նախատեսված էր քահանաների համար և անմիջականորեն կից էր Տաճարին։ Այն կառուցված էր տաշած քարով և շրջապատված էր երեք կանգուն բարձրությամբ ցածր ցանկապատով, որպեսզի նրա վրայով ժողովուրդը կարողանար տեսնել կատարվող սրբազան արարողությունը։

Գավիթի երկու կողմերում (հյուսիսային և հարավային) կար տասը պղնձե ավազան (յուրաքանչյուր կողմում՝ հինգը)։ Լվացարանները զարդարված էին հրեշտակների, առյուծների, ցուլերի պատկերներով և դրված էին մեծ անիվներով պղնձե հենարանների վրա։

.

Սողոմոնի տաճար