Сценарий "Байанай -2020"

Байанай бырааһынньыгын сценарийа.

Буолар күнэ: Сэтинньи ый 26 күнэ 2020 сыл.

Бөлөх: Улахан уонна бэлэмнэнии бөлөх

Сыала: Байанай ыйыгар анаан ыытыллыбыт үлэни тумуктээһин. Саха киһитин торут дьарыга булт туһунан оҕолор билиилэрин чинэтии, өбүгэлэр үгэстэрин, булт сиэрин-туомун салгыы билиһиннэрии. Айылҕаҕа тапталы, харыстабыллаах сыһыаны иитии. Оҕо айар дьоҕурун сайыннарыы.

1 чааһа Байанай туһунан билиһиннэрии

Ыытааччы: Алтынньы, Сэтинньи ыйдар ыйдар- Байанай ыйдара диэн ааттаналлар. Бу ыйга булчуттар ыраах бултуу-алтыы баралар. Күндү түүлээҕи эккирэтэллэр, эһэкээннэригэр үөмэлэр, айах туталлар. Отуу-маһы алдьатыам суоҕа, наадыйарбы эрэ ылыам диэн андаҕар этэллэр. Саха булчута бултаан дьиэ кэргэнин иитэр-аһатар, таҥыннарар.

Бүгүн биһиэхэ үөрүүлээх күн Баай Барыылаах Байанайбыт күнэ. Үтүөкэн үгэстээх, Сээркээн сэһэннээх, өттүк харалаах Баай Байанай бырааһынньыгынан эҕэрдэлиибит.

Оҕолоор билигин байанай алгыһын туһунан видеосюжет көрүөхпүт. Чуумпуран олорон көрөбүт. Хайдах биһиги булччуттарбыт ойуурга бултуу баралларыгар байанайтан алгыс ыланнар бултуу баралларын туһунан.

Билигин ытыс тыаһынан көрсүөҕүҥ үҥкүү “Северные олени”

Толороллор – Ананьев Уйгун, Егорова Алеся, Васильев Эрсан, Аммосова Амелия

2 чааҺа

Оҕолор дьиэлэригэр бэлэмнээн кэлбит «Мин аҕам (эһэм, убайым) булчут» хаартыскаларан кэпсээн иһитиннэриэхтэрэ.

Билигин биһиги, тыаҕа бултуоҥ иннинэ ойуур олоҕун төһө билэргитин билиэхпит.

Таабырыннар.

1. Ууга олохтоох, от аһылыктаах кыыл баар үһү (Андаатар)

2. От-мас аһылыктаах ойуоккалаан оҕонньор баар үһү (Куобах)

3. Тор-тор торулуур маһы тонсуйар баар үһү (Тоҥсоҕой)

4. Тымныы муустаах сиргэ олохуйар, уу аннынан устарын сөбүлүүр, тириитэ хара эрээри маҥан түүлээх, Кыһыл кинигэҕэ киирбит, адьарҕа кыыла баар үһү (Үрүҥ эһэ)

5. Ытырыык ыкка майгынныыр адьырҕа кыыла баар үһү (Бөрө)

6. Кумалааҥҥа уйа оҥостон, мастан маска ыстанабын, хойуу уһун кутуруктаах күндү түүлээх буолабын (тииҥ)

7. Отоннооҕор оччугуй, оҕустааҕар күүстээх баар үһү (Бууддьа)

8. Баһаам элбэх аанынан ким да тахсыбат үһү (Илим)

9. Бииргэ миинниллэр икки ат баар үһү (Хайыһар)

Тыый, таабырыннарбыт таайыылара бэйэлэринэн тиийэн кэлбиттэр дии.

Оҕолор хоһооннорбутун этиэхпит

(Ананьева Нарыйа)

Моҕотой.

Туораах бурдугу уорааччы,

Туой дьонтон куотааччы,

Туора – маары ойуолааччы,

Топпокко сылдьааччы,

Мултурус - илтирис ойор

Моҕотой бу олорор.

(Егорова Алеся)

Киис.

Кэпсэлгэ –сэһэҥҥэ киирбит

Кэрэ кыылбын – кииспин,

Киэҥ тайҕабыт, кэтит сирбит

Кэрэмэс киэргэлэбин..

Кыра –кыра да буолларбын,

Кыыллартан аатырабын.

(Ананьев Уйгун)

Тайах.

Ууна сылдьар улахан

Ураа – лаҥкыр муостаах,

Килбик – сэмэй улахан,

Кини баьаам куустээх.

Кини аата тайах,

Бачыыҥката туйах.

(Спирова Олеся)

Саһыл

Күндү түүлээх саһылбын,

Халыҥ хаарга хаамабын.

Кутуругум суолбун сотор,

Булчуттары муннарар.

(Васильев Эрсан)

Тииҥ

Мастан маска ойобун,

Хаһаастарбын көрөбүн.

Түргэн, тарҕан туттуулаах,

Тииҥчээн уолчаан буолабын.

(Платонова Надя)

Үрүҥ эһэ

Мин үрүҥ эһэбин,

Хаарга саһабын.

Ууга харбыыбын,

Балыгы бултуубун.

(Федоров Алгыс)

Бөрө

Томороон тымныыга

Тоҥ хаары оймооҥҥун

Торҕон бөрөбүт

Тилийэ сүүрэҕин.

Хара тыа быыһынан

Хараҥа түүннэргэ

Бултуйар баҕаттан

Бараҕын ыраахха.

(Васильев Ян)

ТАЙҔАМ ТАЙАҔА.

Тоһуттар тымныыга

Тайҕам мааны кыыла

Тайаҕым барахсан

Тамайа сүүрэҕин.

Адаарыйбыт муостардаах

Аарыма сүдү кыыл

Аартыктары арыйан

Айаннаан сиэлэҕин.

(Арьянова Иванна)

Рысь

Лесная рысь – большая кошка

Но очень очень дикая

Она не смотрит на окошка

И нежно не мурлыкает

Никто в лесу не гладит рысь

Но и никто не скажет брысь!

(Иванова Милена)

Лиса

В рыжем платьице из ситца

Раскрасавица лисица

Хвостик с белым кончиком

Краска, что ли, кончилась?

Хоһооннорун этэн бүппүттэрин кэннэ оҕолорго кыыллар саҥаларын иһитиннэрэн көрүү, хайдах саҥаралларын үтүктэн көрүү. (Ол курдук тыатааҕы, бөрө, саһыл, куобах, туртас саҥаларын истии)

Ол курдук оҕолорго кыыллар тириилэрин көрдөруу, илиилэринэн тутан-хабан көрөллөр.

3 чааһа Оонньуулар

«Ким куобаҕы, тиини табар» (Сыал быраҕыы мээчигинэн) 2 оҕо тахсар.

«Куһу состоруу» Ким тургэнник куһу ууттан таһаарар. (2 оҕо куоталаһар)

Ханнык баҕарар булчут бэйэлэрэ миннэр кололоох уонна кыһынны тоҥуу хаарга атахтарыгар кэтиллэр хайыһардаах буолаллар. Ол хайыһардарынан түргэнник сүүрэр, сырылыыр буолуохттаахтар. Онон билигин ким сымса, түргэн атахтааҕын билиэхпит.

«Хайыһарынан хаамтарыы» (2 оҕо тахсар хайыһардаах)

Ыытааччы: Байанай көрү-нары таптыыр. Ол иһин кинини үөрэн-көтөн, үчүгэйдик туттан көрсөллөр. Биһиги эмиэ үөрүөҕүҥ!

Тумук. Биһиги аар тайҕабытын, тулалыыр айылҕабытын мэлдьи харыстыаҕын! Оччоҕо эрэ көтөр-сүүрэр үксүү туруо, Баай Байанайбыт араас булдунан күндүлүү туруо!