Жьым фымыщ1 и жагъуэ.
Кьафэ –парный танец
«Жьым фымыщ1 и жагъуэ» уэрэдыр къоуэ.
- Еджак1уэхэр къохьэ, кърихьэл1ахэр къырагъэблагъэ.
- Хабзэ дахэу дэ ди лъэпкъым 1эджэ мэхъур къыдежьар.
- Ди сэламырщ дэ а къомым къыщ1эдзап1э яхуэтщ1ар.
- Дыгуф1эжу нобэ «Фыузыншэм» дэ вжыдо1э.
- «Дыхъэрзынэщ», - ар жэуапмэ, нэхъ ди гуапэ зы щымы1э.
- Гъуэгурык1уэм ар къитамэ, Дыкъотэджри къы1ыдохыр.
- Нэхъыжьыф1хэм дахуэзамэ, щхьэр догъэщри ар ядохыр.
Фи махуэ ф1ыуэ!
Фыкъеблагъэ ди хьэщ1э лъап1эхэ!
Сэлам гуапэ фыдох!
1 Вед. – Аращи, нобэ къыдэплъыну зи гуапэу мыбы къек1уэл1а псоми ину «берычэт бесын» (зэгъусэу) вжыдо1э.
- Адыгэ хабзэм и фащэ нэхъыф1 дыдэхэм ящыщщ адыгагъэмрэ адыгэ нэмысымрэ 1ыгъыныр, гъэзэщ1эныр. А псом бжьыпэр щызубдыр нэхъыжьым хуащ1 пщ1эмрэ щ1ыхьымрэщ.
Нобэрей зэхуэсри зыхуэгъэзар нэхъыжьым хуэщ1ыпхъэ гулъытэм, к1элъызэрахьэ хабзэхэм зэ дыкъытеувы1эн мурадыр аращ. Нобэ дэ дгьэльап!энущ ныбжь дыщэ зи !э ди нэхьыжь льап!эхэм я махуэ.
Уэрэд » Си нанэ»
2.Вед. «Нэхъыжь те1ущ1ык1ып1эщ» же1эри псэлъэжьу щы1эщ. Абы къик1ыр нэхъыжьыр хабзэм и къежьап1эщ, лъэпкъ напэщ жыхуи1эщ. Нэхъыжьыр – акъылщ, пщ1э зыхуэщ1ыпхъэщ. Нэхъыжь и1эщ лъэпкъым, унагъуэм. Лъэпкъым 1уэху къылъыкъуэк1амэ, япэу зыбгъэдыхьэр нэхъыжьырщ.
Иджыри ди нэхьыжь дахэхэм теухуауэ псальэжь куэд ди!эщ.Ахэр дигу кьагьэк!ыжынщ 5 А классым и еджак!уэхэм.
Псалъэжьхэр:
- Нэхъыжьыр гъэлъап1и. уи щхьэр лъап1э хъунщ
- Зи нэхъыжь еда1уэр, и 1уэхур мэк1уатэ.
- Быныр зэрыпсэур адэжь мылъкукъым – адэжь акъылщ.
- Жьым еубзи, щ1эр гъэгушхуэ.
- Жьант1эм ущ1эмыкъу, пхуэфащэмэ, къыплъысынщ.
- Нэхъыжьым жьэ ет, нэхъыщ1эм гъуэгу ет.
- Нэхъыжьыф зи1э, нэхъыщ1эф1и и1эщ.
- Нэхъыжьым к1элъыджэркъым, к1элъок1уэ.
Адэк!э зы тепльэгьуэ дагьэльэгьунущ 10 классым и еджак!уэхэ
Сценка 10 класс «Кхьужьеибэ»
Вед. Жыгъэм зыри 1эщ1эк1акъым, ар псоми къытпоплъэ. Ауэ псоми къапэплъэ щхьэк1э жьыгъэр псоми ядежк1э зэхуэдэкъым.
- Зым и насып кърехьэк1ри, зыхуей хуэзауэ и быным еп1ыж.
Адрейм и унагъуэм пщ1э лъэпкъ щыгъуэтыжкъым, ауэ а псом нэхърэ нэхъ гукъутэщ, адыгэ уэрэдыжьхэр, хъыбарыжьхэр я1уатэу жьэгум дэсын хуея нэхъыжьыф1хэр жьы хъуауэ зеиншэхэр щап1ыж унэм къызэрыщыхутэр. Ар адыгэ лъэпкъым дежк1э пудыныгъэшхуэщ, емык1ущ.
Усэ (Къанкъул Ф1ыцэ усэ «Жьыгъэр къамыщэху»)
Вед. Нэхъыжьым гулъытэ нэс зэрыхуамыщ1ыжыр на1уэ щохъу ц1ык1ухэм иджыпсту фагъэлъэгъуну теплъэгъуэм
Тепльэгьуэхэр
«Шабзэкъур сытк1э къэпщэхуа?».
Еджак1уэ: Хьэсэн тет1ысхьэп1эм тест, сэхуран и1унщ1у, и лъакъуэхэр зэтедзауэ.
Л1ыжь сымаджэр, хуэм дыдэу, баш и1ыгъыу къэк1уэжырт. Ар щилъагъум Хьэсэн абы
егуэуащ, ауан ищ1у:
Уа, тхьэмадэ, шабзэкъур сытк1э къэпщэхуа? – жи1эри.
Ей, си щ1алэ, си щ1алэ, тхьэм ф1ык1э унигъэс. Уэри си ныбжь унэсмэ, зыри иумыту
къуатынщ башыр – жи1ащ л1ыжьым.
2
Еджак1уэ: Еджэн яухри школым къыщ1эк1ыжауэ Аслъэнрэ Муратрэ унэм
къэк1уэжырт. Абыхэм къалъэгъуащ тыкуэным къыщ1эк1ыжа нанэр. Абы къищэхуахэр
илъу чы матэ хьэлъэ и1ыгът. Аслъэн тхылъылъэр Мурат иритри нанэ матэр къы1ихащ. Абы
нанэр унэм нигъэсыжри къигъэзэжащ. Мурат къеупщ1ащ:
Хэт а зи матэр зыхуэпхьыжар?
Нанэщ, – жи1ащ Аслъэн.
Уэ уи нанэу ара? – Урикъуэрылъху, хьэмэ урипхъурылъху?
Хьэуэ, си нанэкъым.
Ат1э фи гъунэгъу?
Хьэуэ ди гъунэгъукъым.
Ат1э, уи сыт, дэнэ щыпц1ыхурэ?
Си зырик1щ, сц1ыхуркъым.
Ауэ нанэщ.
Усэ
Зэгуэрым семыгупсысу
Зы псалъэ къызжьэдэк1ат.
Ар мамэ и гущ1эм нэсри,
И нэпсыр къыщ1игъэк1ат.
К1иякъым мамэ. Схуэшхыдэу,
Зы псалъи къызжимы1ат.
И 1элъэщ1 к1апэм щэху дыдэу
И нэпсыр к1уэц1игъэпщк1уат.
А нап1эзып1эм си псалъэм
Сык1элъыпхъуэнут, слъэк1ам.
Ауэ, шэм хуэдэкъэ псалъэр,
Къимыгъэзэж п1эщ1эк1ам.
Сымыщ1эу сщ1эныр сыхэплъэу
Сэ махуэ псор есхьэк1ат.
Мамэ и жагъуэ хъун псалъэ
Щхьэ си жьэм къыжьэдэк1ат?
Сэ шыгъушыпсып1эм сыхэлъу
Жэщ к1ыхьыр езгъэк1уэк1ат,
Си псэм щыщ хъуауэ къысхэлъым
Сэ, дауэ сегуэуэк1ат?
Анэгухэм нэхърэ нэхъ п1ащ1э,
Нэхъ махэ умыгъуэтын.
Зы мыхьэнэншэу къыпщыхъури,
Яхуохъур ахэм удын.
Дахущывгъэт нэхъ гумащ1эу
Анэхэм дахуэвгъэсакъ.
Сэ псалъэ жагъуэ жыс1ар зэ,
Зезгъэ1этауэ си макъ
Тенауэ, къупщхьэ къысф1эщ1у,
Иджыри ф1элъщ си тэмакъ.
Вед. Пэжщ, иджыпсту нэхъыжьым и1а пщ1эр куэдк1э нэхъ мащ1э хъуащ. Ауэ жып1э хъуныкъым абы и ущием, и чэнджэщым лъэпкъыр, псом хуэмыдэу щ1алэгъуалэр хуэныкъуэу.
Вед. Нэхъыжьыф1хэ, фи чэнджэщ дыщощ1э. Гъащ1э хъэлъэ къытпэщ1эуващ. Щ1эпхъэджагъэ махуэ къэс ды1уощ1э. Хабзэ мыхъумыщ1эр гъащ1эм къыхыхьащ.
Вед. Ину берчэт бесын вжыдо1э ик1и дыхуейт хъуэхъук1э ди нобэрей зэ1ущ1эм кърихьэл1ахэм зэфхуэдгъэзэну.
Хъуэхъу
Ди нэхъыжьыф1хэу жьыщхьэ махуэ хъунхэ.
Хъуэхъур фи 1эпэгъуу.
Жьант1эр фи тысып1эу.
Щ1эблэщ1э къэхъур ф1ым хуэвущиифу.
Фи ц1эр ф1ык1э ира1уэу.
Унэм исхэм ц1ык1уу фыкъепсами,
Упсэу, дадэ е нанэ къывжа1эу
Жейм фезэгъыу, фшхыр фэзэгъыу
Уз къывэ1эу фимыгъэгузавэу
Илъэс куэдк1э тхьэм фигъэпсэу.
Пщащэ зэк1ужхэ! Щ1алэ къуданхэ!
Нэхъыжьым хуэфащэщ пщ1э лей!
1эгур вгъэлъалъэ, пшынэр вгъэпсалъэ,
Нэхъыжьым хуэдывгъэщ1 ислъэмей!
Джэгу