ІІ.Негізгі бөлімі | 1Жаңа сабақ.1-ші тапсырма Адам бойындағы жақсы-жаман қасиеттерді топтастырыңдар. (топтастыру стратегиясы) -Сендер қалай ойлайсыңдар? -Жарқырап тұрған күнге қандай баланы жатқызуға болады? -Ал, мына бұлтқа қандай баланы жатқызуға болады? -Олай болса, мына тақтада жақсы және жаман қасиеттер жазылған сөздер берілген. Сол сөздерден жақсы және жаман қасиеттерді бөліп алып, күннің шуағы мен бұлттан жауған жаңбырды көрсетейік.( Әдепті, шыншыл, еріншек, өтірікші, тәртіпті, білімді, ұқыпты, мейірімді, таза жүреді, тіл алмайды, нашар оқиды, әдепсіз.)
2-ші тапсырма Әдепті бала туралы тақпақтар айтыңдар. Әдептілік – адамдардың өзара жақсы қарым-қатынасының, жүріс-тұрысының ережесі. Осы әдептілік ережесін сақтау керек.
Әдепсіз балаға тән қасиеттерді бойына жинаған балалар қандай болады екен, осы жайлы сынып оқушыларына сөз берейік. -Міне, балалар, уәде беріп оны орындамаса, кісіге дөрекі жауап берсе, үлкенді сыйламаса, ондайды жұрт «әдепсіз екен» дейді. Әдепсіз баланы достары да сыйламайды. Кейбір балалар әдептілік ережесін байқамай немесе білмей бұзады. 3-тапсырма:-ал енді сендердің қаншалықты әдепті, тәрбиелі екендеріңді байқау үшін біздің сыныпқа хат келіп түсіпті. «Құпия хаттар» Жануарларға, жәндіктерге, құстарға қалайқамқорлық көрсетер едің? Мектептен шығысымен үйге құрай келе жатқаныңда алдынан бір көрші атай шықты. Сен не істер едің? Өзіңнен үлкен кісілер әңгімелесіп отырғанда не істеу керек? Автобуста үлкен кісілерді көргендене істейсіңдер? 4 –ші тапсырма: Өздерің білетін тыйым сөздерді айтыңдар. -Ал, енді балалар, өздерің білетін тыйым сөздерді айтыңдаршы? -Қандай тыйым сөздерді білесіңдер? -Аталарың, әжелерің айта ма? -Дұрыс. Сендер бұл тапсырманы да дұрыс орындадыңдар. Тыйым сөздерді жақсы біледі екенсіңдер. 5-тапсырма: Жаман әдет туралы қандай мақал білесіңдер? Жаман әдет туралы мақал білетін болсаңдар айта қойыңдаршы? -Міне,балалар, бұл жерден біздің білгеніміз кісі сыйлық жасаса рахмет,біреуді ренжітсең міндетті түрде кешірім сұрау керек екен.Біреудің затын ешуақытта да рұқсатсыз алмау керек екен, бір рет рұқсатсыз алсаң соған әдеттеніп кетесің де, біртіндеп ол әдетті бойыңа сіңіресің. Түбі ол сені үлкен ұрлыққа жетелейді. Ал өздерің білесіңдер «Ұрлық- түбі қорлық» екенін, ұрлық жасасаң заң алдында жауап беруге тура келеді. 6-шы тапсырма Ойын : «Жалғасын тап» Балалар, мен , мақалдың бірінші жолын оқимын, сендер жалғасын табасыңдар. -Ұқыптының тоны тозбас (ұқыпсыздың ісі оңбас) -Әдептілік белгісі (Иіліп сәлем бергені) -әдепті бала-арлы бала (әдепсіз бала-сорлы бала) Аға әдепті болса, (іні әдепті) -Әдепті бала ата-анасын мақтатар (Әдепсіз бала ата-анасын қақсатар) Ашу- дұшпан, ақыл- дос, (Ақылыңа ақыл қос.)
7-ші тапсырма Суреттегі кім? Оның жақсы-жаман әдет туралы қандай өлеңін білесің? -Абай Құнанбаев қазақтың ұлы ақыны. -Бұл тапсырма да дұрыс.
8-ші тапсырма Сиқырлы сөздер айтыңдар. -Ал, балалар, өздерің айтқан сиқырлы сөздерден не пайда болды? Дұрыс, өздерің айтқан сиқырлы сөздерден көңілімізді көтеретін әдемі гүл шықты. Бұл тапсырманы да дұрыс орындадыңдар Қорытынды: Міне,балалар,біз бүгінгі тәрбие сағатында тапсырмаларды дұрыс орындап биік таудың шыңына шықтық. -Әдептілік, тәрбиелілік-асыл қасиеттер. Адамдарды бір-бірінен осындай жақсы қасиеттері арқылы бағалайды. Қазақтың мынадай жақсы мақалы бар «Жақсы бала ата-анасының есіктегі басын төрге,жаман бала төрдегі басын есікке сүйрейді» деген халық нақылын естеріңде ұстаңдар. | Әдепті шыншыл
тәртіпті білімді
Әдепті бала
 таза жүреді ұқыпты
мейірімді мейрімді
тіл алмайды нашар оқиды   әдепсіз бала өтірікші еріншек еріншек әдепсіз Кім үлкенді сыйласа, Кім үлкенді тыңдаса, Сыйлы болмақ өзі де, Үлкен болған кезінде. Сыйла үлкен кісіні, Қамқорлыққа ал кішіні Сақтап көше тәртібін, Бағдаршамның ал тілін. Әдет қыл бұл ісіңді, Тазалап жүр тісіңді. -Мені үлкендер әдепті деп мақтайды, Мінезімнен теріс қылық таппайды. Ал егер сен жалқау болсаң тілазар, Ондай әдет жақсылыққа жатпайды. -Айтқан тілді аламын, Айтқан жерге барамын. Мен әдепті, Мен әдепті баламын! -Қарсы алдынан кесіп өтпей көлденең, Қашан да мен үлкендерге жол берем. Абайсызда қалса біреу сүрініп, Сол заматта сүйеніш боп қол берем. Тілін алып кішінің де кәрінің, Көңілінен шығып жүрмін бәрінің, Ата-ананың айтқан сөзін тыңдауды, Әдептілік белгісі деп таныдым. Сыйластықты іздеген, Әдеп сақтар ізгі өрен. Сыпайылық белгісі, Үлкендерге «сіз» деген. Атам менің әманда, Кішіпейіл бол деген. Ата сөзі санамда, Мақтанбауды жөн көрем. Атам менің әманда, Әдепті жан бол деген, Ата сөзі санамда, Жасы үлкенге жол берем. Алдын орап кісінің, Кесіп өтпей көлденең, Ізетімен кішінің, Сәлемдесіп, қол берем. Жақсылықтан үйреніп, Боламыз біз жақсы адам. Жамандықтан жиреніп, Үлгі аламыз жақсыдан. Әдептілік дегенің, Әрқашан да керегің. Әсемпаздық дегенің, Әуре сарсаң әлегің. Біз Отанның балдырған ұлдарымыз, Әдептілік, батылдық ұранымыз. Етек кетер салақтап, Бос жүріспен далақтап. Ұқыпсыз сабақ ұқпайды, Өз бетімен алақтап. Кеше ғана қадалған, Өміртайдың түймесі. Орнында жоқ апырай, Қайда кеткен,бұл несі? Ілгек,түйме жұлынып, Кешке дейін алысар, Әркімге бір ұрынар, Құспен, малмен жарысар. Шашы түсіп көзіне, Түсінбей ақыл сөзіне Мұғаліммен таласар Дәлел тауып өзіне. Сумка, дәптер бәрі де, Дал-дұл болып жыртылып. Сия төгіп бәріне, Шимай салған сыртына. Сабақ бітті мектептен, Оқушылар тарады. Бір тентек бір тентекпен Дабырласып барады. (Топтық жұмыс) Оқушылардың жауабы: -құстарғаұя саламын, жануарларғатимей, құстыатпай, мысыққа балапанға жегізбей, қамқор боламын. Тб -Үлкен кісіге амандасып, жол берер едім. -Әңгімені бұзбау керек. -Үлкен кісілерге әрдайым орын беру керек. Әкені ренжітпе. Босағада отырма. Босағаны керме. Үйге қарай жүгірме. Бүйіріңді таянба. Бетіңді баспа. Бас киіміңді аяғыңа киме. Бос бесікті тербетпе. Білмесең айтпа. Бейуақытта жылама,ұйықтама. Бөркіңді теріс киме. Баланы басқа ұрма. Баланы алдама. Бетіңе сызба. Баланы шошытпа. Бөтен үйге рұқсатсыз кірме. Бала бетіне үрлеме. Басыңды шайқама. Досыңды өкпелетпе. Дөрекі сөйлеме. Дастарханды аттама. Үлкеннің алдын кесіп өтпе. Үлкеннің сөзін бөлме. -Ұрлық – түбі қорлық. -Ұрымен жақын болсаң, ұятқа қаласың. -Әдепті бала ата-анасын мақтатар, -Әдепсіз бала ата-анасын қақсатар. -Әдептіліктің белгісі – иіліп сәлем бергені т.б «Адам болам десеңіз» -Ғылым таппай мақтанба, Орын таппай баптанба Құмарланып шаттанба, Ойнап босқа күлуге, Бес нәрседен қашық бол, Бес нәрсеге асық бол Адам болам десеңіз. Өсек, өтірік, мақтаншақ Еріншек, бекер мал шашпақ- Бес дұшпаның білсеңіз. Талап, еңбек, терең ой, Қанағат, рахым ойлап қой- Бес асыл іс көнсеңіз. Адам болам десеңіз. Бес асыл іс бес дұшпан іс Талап Өсек Еңбек Өтірік Терең ой Мақтаншақ Қанағат Еріншек Рахым Мал шашпақ -Сәлеметсіз бе? -Аман-есенсіз бе? -Армысың! -Айналайын! -Өркенің өссін! -Көп жаса! -Денің сау болсын! | -Спортпен дос бол -Рахмет! -Қайырлы таң! -Кеш жарық! -Кешіріңіз! -Сау болыңыз! |
|