Табият таануу күнүмдүк пландар

Негизги компетенттүүлүктөр

1.

Маалыматтык: булуттун пайда болушу, жаан-чачындын жамгыр же кар түрүндө болушу, океандарга жана суу объектилерине агып чыгуусу, топуракка сиңиши тууралуу маалымат алышат

2.

Социалдык коммуникативдик: Суунун адам жашоосундагы ролун жана анын күнүмдүк турмушта колдонулушун

3.

Өз алдынча уюштуруу жана маселелерди чечүү:

жаан-чачындын ролу жөнүндө ойлорун жазышат

Сабактын максаттары

1.

Билим берүүчүлүк Табияттагы суунун айлануу процесстери: буулануу, конденсация тууралуу билишет

2.

Өнүктүрүүчүлүк Токой экосистемаларынын жаратылыштагы суу айлануусунун ажырагыс бөлүгү катары маанисин түшүнүшөт

3.

Тарбия берүүчүлүк биримдикте маселелерди чечүүгө тарбияланышат

Предметтик компетенттүүлүк

1.

Таанып билүү жана илимий суроолорду кое билүү: суунун өз ара туруктуу айлануусун камсыз кылуу менен анын ордун жана физикалык абалын аныкташат

2.

Кубулуштарды илимий жактан түшүндүрүү (чечүү): Суунун айлануу циклдери боюнча мисалдарды келтиришет

3.

Илимий далилдөөлөрдү (методддорду) пайдалануу : гидрологиялык цикл аркылуу климаттык өзгөрүүлөр боюнча изилдешет.

Уюштуруу: Саламдашуу. Журнал боюнча жоктоо. Жагымдуу маанай түзүү. Окуучулардын сабакка даярдыгын текшерүү.

Өтүлгөн теманы кайталоо(үй тапшырмасы)

Жаңы теманы түшүндүрүү

Суунун айлануусу жер бетиндеги жашоо үчүн өтө маанилүү, анткени ал анын жаңылануусуна, ошондой эле биологиялык ар түрдүүлүктүн жаңыланышына мүмкүндүк берет. ... Булар үч табигый суу сактагыч – океандар, континенттер жана атмосфера – суунун өз ара туруктуу айлануусун камсыз кылуу менен анын ордун жана физикалык абалын кайра-кайра алмаштырууга мүмкүндүк берет. Жер планетасында жашоону камсыз кылуу үчүн гидрологиялык циклдин мааниси кандай? Суунун айлануусу Жер планетасында жашоонун сакталышы үчүн өтө маанилүү. Дал гидрологиялык цикл аркылуу климаттын өзгөрүүсү болуп, өсүмдүктөр менен жаныбарлардын өнүгүшүнө жана дарыялардын, океандардын жана көлдөрдүн иштешине шарттар Бул цикл негизинен көлдөрдүн, дарыялардын, океандардын бетинде, адамдардын жана жаныбарлардын денелеринен тышкары өсүмдүктөрдүн жалбырактарында болот. суу циклинин этаптары буулануу. Суунун циклинин биринчи кадамы буулануу болуп саналат. … Сублимация. Катуу абалындагы суу суюк абалдан өтпөстөн атмосферага буу түрүндө да өтүшү мүмкүн жана бул процесс сублимация деп аталат. … Конденсация. … Жаан-чачын. … Инфильтрация. … Тердөө. Циклдин кайсы стадиясында суу аба менен аралашат?Демек, бууланууда суу аба менен аралашат. Жер планетасында жашоонун ар кандай формаларын колдоо үчүн суунун мааниси кандай? Суу — жашоонун булагы. ... Бул тирүү жандыктардын биохимиялык компоненти катары, ар кандай өсүмдүктөр жана жаныбарлардын түрлөрү үчүн жашоо образы катары, социалдык жана маданий баалуулуктардын өкүлчүлүгү катары, ал тургай, ар кандай акыркы жана өндүрүштүк фактор катары маанилүү табигый ресурс. аралык керектеечу товарлар. Суунун циклинин кыскача мазмуну кандай? Суунун айлануусу дарыялардагы, көлдөрдөгү жана деңиздердеги суунун бууланышын, ошондой эле жандыктардын зат алмашуу процесстерин камтыйт. ... Мындай абалдын өзгөрүшү күндүн ысыктыгынын сууга түшүшү менен болот. Түзүлгөн буу атмосферага кетет да, бийик катмарларга жеткенде конденсацияланат. Жаныбарлар жана өсүмдүктөр дүйнөсүн сактоо үчүн гидрологиялык циклдин мааниси кандай? Дал гидрологиялык цикл аркылуу климаттык өзгөрүүлөр болуп, өсүмдүктөрдүн жана жаныбарлардын өнүгүшүнө, өсүмдүктөрдүн өсүшүнө же жаныбарлардын өнүгүшүнө, ошондой эле дарыялардын, океандардын жана көлдөрдүн иштешине шарттар түзүлөт.

Бышыктоо

Жыйынтыктоо

Үй тапшырмасы

Баалоо

Сабактын максаттары

1.

Билим берүүчүлүк Заттын молекулалык түзүлүшү идеясына негизделген суунун агрегаттык абалынын физикалык касиеттерин түшүндүрүп үйрөнүшөт

2.

Өнүктүрүүчүлүк Изилденген материалдын негизинде тыянак чыгара билишет

3.

Тарбия берүүчүлүк: Айлана чөйрөгө аяр мамиле кылууга тарбияланышат

Уюштуруу: Саламдашуу. Журнал боюнча жоктоо. Жагымдуу маанай түзүү. Окуучулардын сабакка даярдыгын текшерүү.

Өтүлгөн теманы кайталоо(үй тапшырмасы): Оозеки суроо

Жаңы теманы түшүндүрүү: Биз укмуштуудай планетада жашайбыз. Анын башка планеталардан өзгөчө айырмасы суунун салыштырмалуу көп болушунда. Гидросфера жер бетинин 71%ин түзөт. Суу жашоого мүмкүндүк берген чектерде температураны жөнгө салуучу кызматты аткарат. Суунун агрегаттык абалы Катуу абал Суюк абал Газ абал Муз Суу Суу буусу Бул абалдар бири-биринен молекулалар менен эмес, бул молекулалардын жайгашуусу жана кыймылы менен айырмаланат. Демек, агрегаттын ар кандай абалындагы физикалык касиеттери ар түрдүү. Бул абалдар бири-биринен молекулалар менен эмес, бул молекулалардын жайгашуусу жана кыймылы менен айырмаланат. Демек, агрегаттын ар кандай абалындагы физикалык касиеттери ар түрдүү. ГАЗ /греч. – хаос/ Формасын сактабайт. Көлөмүн сактабайт. Жеңил кысылат Катуу зат Формасын сактайт Көлөмүн сактайт Кадимки шарттарда кысылбайт. Суюктук Идиштин формасын алат. Көлөмүн сактайт Кысылуу оор Агуу касиетине ээ.

Бышыктоо : Билимибизди текшеребиз

1. Суунун канча агрегаттык абалы бар? а) 2 б) 3 в) 4 г) 5 2. Суунун катуу агрегаттык абалына кандай мисал келтирүүгө болот?а) кар б) муз в) аяз г) баардык жооптор туура 3. Тоңгондо суунун көлөмү кантип өзгөрөт? а) көбөйөт б) төмөндөйт в) өзгөрбөйт г) басымдан көз каранды 4. Биздин планетада суюк суу кандай формада болот? а) дарыялар, деңиздер, океандар б) булут в) жамгыр г) баардык жооптор туура

Жыйынтыктоо

Үй тапшырмасы

Баалоо

Сабактын максаттары

Көрсөткүчтор

1.

Билим берүүчүлүк: Суу эриткич темасы боюнча окушат. Алган билимдерин кошумча маалыматтар менен толукташат. Практика жүзүндө иштей алышат.

Суу эриткич катары алардын бөлγнγшү, кандай заттарды эрите алары туурасында маалыматтарга ээ болушат.

2.

Өнүктүрүүчүлүк: Алган билимдерин мындан мындан ары ѳркүндѳтүүгө, калыптандырууга кѳнγгγшѳт.

Табияттын кубулуштарын жѳнүндѳгү илимий суроолорду аныктоо, анализ жүргүзүү

3.

Тарбия берүүчүлүк: Окуучуларды адептγγлγкѳ, тартиптγγлγккѳ, гигиеналык эрежелерди туура сактоого тарбиялоо.

Топтор жана жуптар менен ынтымактуу иштѳѳнүн натыйжасын билүү, алардын да сунуш пикирин уга билүүгѳ тарбиялоо.

Уюштуруу: Саламдашуу. Журнал боюнча жоктоо. Жагымдуу маанай түзүү. Окуучулардын сабакка даярдыгын текшерүү.

Өтүлгөн теманы кайталоо(үй тапшырмасы)

Жаңы теманы түшүндүрүү

Чындыгында, биз жашоонун суусуз элестете албайбыз. Бир гана биз эмес, бизди курчап турган жаратылыш жандыктары ѳсүмдүктөрдүн дагы жѳнѳкѳй кѳрүнгѳнү менен ал ѳзүнѳ кѳптѳгѳн сырды катып келет. Окмуштуулар аларды изилдеп улам жаңы нерселерди табышууда.

Жер планетасынын 70 пайызын суу каптап турганы менен жыл ѳткѳн сайын таза сууга жетүү кыйындап келет.

Эң таза суу ЮНЕСКОнун маалыматы боюнча Финляндияда. Изилдѳѳгѳ 122 мамлекет катышкан.Суу — ѳмүр булагы дүйнө жүзүндѳгү бардык жандыктар менен макулуктардын организми суудан турат. Мисалы жаныбарлар -75% медуза – 99%, картошка -76%, алма – 85%, помидор – 90% суудан турат. Жаңы тѳрѳлгѳн наристенин денеси — 86% турат. Жаш ѳткѳн сайын суунун курамы 50 пайызга чейин тѳмѳндѳйт. Ооруларды жайылтат Суу бир гана жашоо тартуулабастан, аны алып дагы коюшу мүмкүн. Дүйнѳ жүзүндѳгү оорунун 85 пайызы дал ушул оору менен берилет. Адам суусуз жашай албайт Эгер киши денесинин эки пайызында сууну жоготсо, суусап баштайт. Он пайызга чейин жетсе, кишинин кѳзүнѳ түрдүү нерселер кѳрүнүп жѳѳлүп калат. Ал эми 12% суу жоготсо, дарыгерлердин жардамы менен гана калыбына келет. 20% жоготсо, киши ѳлүмгѳ учурайт. Таза суунун басымдуу бѳлүгү мѳңгүлѳрдѳ катылган.

Суу кайда көп деп суроо салсак, бардыгы эле океанда деп жооп берери бышык. Бирок баардык эле сууну ичүүгѳ болбойт. Жер жүзүндөгү суулардын үч пайызы гана ичүүгѳ жарайт. Ошол үч пайыздын жарымы мѳңгүлѳрдѳ тоңуп турат.

Бышыктоо :

Бышыктоо   γчγн   суроолор:

Жыйынтыктоо

Суу жүрѳккѳ жардам берет. Суу бардык оорулардын алдын алат. Алардын бири бул жүрѳк оорусу. Окумуштуулар күнүнѳ алты стакан суу ичкен кишилер жүрѳк оорусуна аз чалдыгарын аныкташкан.

Үй тапшырмасы

Баалоо

Сабактын максаттары

1.

Билим берүүчүлүк: Атмосфера жана абанын температурасы ж өнүндө түшүнүк алат

2.

Өнүктүрүүчүлүк Аба жөнүндөгү элестөөлөрдүн илимий жана адамдын жашоосундагы маанисин түшүнөт

3.

Тарбия берүүчүлүк: балдарды ынтымакка тарбиялоо

Уюштуруу: Саламдашуу. Журнал боюнча жоктоо. Жагымдуу маанай түзүү. Окуучулардын сабакка даярдыгын текшерүү.

Өтүлгөн теманы кайталоо(үй тапшырмасы)

Жаңы теманы түшүндүрүү

Слайд https://docs.google.com/presentation/d/1Bf86FR3NkkebjtnN0XWcLvBtsoIYb3B8/edit?usp=sharing&ouid=102131732731054291455&rtpof=true&sd=true 

Видео https://www.youtube.com/watch?v=yZkFY-e0k04

Атмосфера (грек тилинен atmos - буу жана spharia - шар) Жердин аны менен бирге айланып турган аба кабыкчасы. Атмосферанын өнүгүшү биздин планетада болуп жаткан геологиялык жана геохимиялык процесстерге, ошондой эле тирүү организмдердин ишмердүүлүгүнө тыгыз байланыштуу болгон.

Атмосферанын төмөнкү чек арасы Жердин үстү менен дал келет, анткени аба топурактагы эң майда тешикчелерге кирип, ал тургай сууда да эрийт. 2000-3000 км бийиктиктеги жогорку чек акырындык менен космоско өтөт. Кычкылтек камтыган атмосферанын урматында жер бетинде жашоо мүмкүн.

Атмосфералык кычкылтек адамдардын, жаныбарлардын жана өсүмдүктөрдүн дем алуу процессинде колдонулат. Атмосфера катмарлуу түзүлүшкө ээ. Жер бетинен жогору карай бул катмарлар:

Тропосфера Стратосфера Мезосфера Термосфера Экзосфера

Бышыктоо :

• Атмосферанын канча процентин кычкылтек түзөт А)1% Б)0,03% В)21% Г)78%

• Өсүмдүктөр абаны эмне менен байытат? А)кычкылтек Б)азот В)көмүр кычкыл газы Г)озон

• Күйүү жана дем алуу үчүн кандай газ зарыл? А)азот Б)көмүр кычкыл газы В)кычкылтек Г)суу буулары

• Адам баласы абаны кантип өздөштүрүп баш ийдирет? А)авиацияны колдонуп Б)флюгер менен шамалды аныктап В)жаан чачынды аныктап Г)учуучу шардын жардамы менен

Жыйынтыктоо

Үй тапшырмасы

Баалоо

Сабактын максаттары

1.

Билим берүүчүлүк: Климаттын өзгөрүү тобокелдиктери жана жумшартуу боюнча маалымат алышат

2.

Өнүктүрүүчүлүк: Климаттын өзгөрүшүнүн экосистемаларга, тирүү организмдерге жана адам коомуна тийгизген таасирин түшүнушөт

3.

Тарбия берүүчүлүк: Топтор менен иштөөдө биримдикке тарбияланышат

Уюштуруу: Саламдашуу. Журнал боюнча жоктоо. Жагымдуу маанай түзүү. Окуучулардын сабакка даярдыгын текшерүү.

Өтүлгөн теманы кайталоо(үй тапшырмасы)

Жаңы теманы түшүндүрүү

https://drive.google.com/drive/folders/1av2crqMJ3Z3bqd8x0_82Z7sXzbNNjj0A Презентация

ЖЕРДИН КЛИМАТЫН КАНДАЙ КҮЧТӨР ТУРУКТУУ АБАЛГА ЖЕТКИРЕТ?

Жер климатынын туруктуулугу табигый биот аркылуу колдоого алынат. Өсүмдүктөрдү транпирациялоого кеткен күндүн энергиясынын кубаттуулугу, бүт адамзат колдонгон энергиянын кубаттуулугунан 300 эсе көп. Континенттеги бузулбаган табигый токойлор – кургактыктагы

суу шарттамын башкаруунун эӊ натыйжалуу системасы.Адам иштеткен жерлерде жана суулуу аймактарда, айлана чөйрөнүн туруксуздугун жогорку продуктылуу «антибиот»

ишке ашырат.

Бышыктоо :

Жыйынтыктоо

Үй тапшырмасы

Баалоо