Просмотр содержимого документа
«"Татаал шарттар Информатика 8-класс»
Сабактын темасы: Татаал шарттар: and, or, not
Сабактын максаты:
- Питон программалоо тилинде татаал шарттар: and, or, not оператору менен болгон амалдар менен иштөөнү түшүнүшөт. өз алдынча иштөөгө көнүгүшүт.
Программалоодо шартты туура коё билүү өтө маанилүү. Көпчүлүк учурда шарттар татаал болушат, б.а. «ЖАНА», «ЖЕ» жана «ЭМЕС» логикалык операторлору (байламта) менен бириккен бир нече курама шарттардан турушат. Python тилинде алар «and», «or», «not» деген англис сөздөрү менен жазылат .
and логикалык оператору (логикалык көбөйтүү) Туюнтмада and байламтасы менен бириккен курама шарттардын баары тең True маанисине барабар болсо, анда татаал шарт True маанисин кайтарат. Эгер эки туюнтманын бирөөсү эле жалган болсо, анда шарт жалган: x = 5 if x and x % 3 == 0: print ( 'True' ) else : print ( 'False' )
Бул жерде жооп False болот, анткени шарттын экинчи бөлүгүнө ылайык берилген 5 саны 3кө калдыксыз бөлүнбөйт. Эгерде биз туюнтманы х%3==0 and x аткарылмак эмес, аны аткаруунун кажети жок. Анткени биринчи туюнтма (х%3==0) жалган болгондуктан and операторунун болушу бардык туюнтманы жалганга чыгарды.
or логикалык оператору (логикалык кошуу) Эгерде жок дегенде бир туюнтма True маанисине ээ болсо True маанисин кайтарат: x = 5 if x print('True') else: print('False')
Бул жерде жооп True болот, анткени шарттын биринчи бөлүгүнө ылайык берилген 5 саны 3кө калдыксыз бөлүнбөсө дагы 10 санынан кич ине. Мына ушул үчүн эгерде эки туюнтманын бирөөсү эле True маанисин кайтарса, анда экинчи туюнтма бааланбайт, анткени or оператору баары бир True маанисин кайтарат.
not логикалык оператору (логикалык тануу) not унардык оператору чындыкты жалганга кайтарат, ал эми жалганды чындыкка кайтарат. Унардык дегенибиз, анткени ал and жана or оператор- лорундай болуп анын оң жагында же сол жагында турган туюнтмаларга эмес андан кийин турган бир эле туюнтмага колдонулат.
Эгерде бир туюнтмада бир эле убакта бир нече же бардык логикалык операторлор колдонулса, анда аткаруу тартиби төмөнкүдөй болот:
1) катыш (, =, ==, !=)
2) not («ЭМЕС»)
3) and («ЖАНА»)
4) or («ЖЕ»)
Аракеттердин иретин өзгөртүү үчүн тегерек кашаалар колдонулат. Кашаалар пайда болгон учурдагы эсептөөлөрдүн иретинин өзгөрүшүн мисалда карап көрөлү:
Тапшырма : and операторунун жардамы менен бирөөсү чындыкты, экинчиси жалганды көрсөткөн эки татаал логикалык туюнтманы түзгүлө .
Саламатта болгула балдар !