Татаал суйлом слайд

• Сабактын темасы: Татаал сүйлөм

• Жөнөкөй сүйлөмдүн ортосундагы маанилик катыштар: 1.Тең маанилеш 2.Мезгилдеш 3.Каршылаш 4.Себеп-натыйжалаш 5.Чечмелөө

• Тең маанилеш: Жакшы кыз-жакадагы кундуз, Жакшы уул-көктөгү жылдыз. Мезгилдеш:Бороон-чапкындуу кыш кетти да,жадыраган жаз айы келди. Каршылаш: Оору кетет,адат кетпейт.

• Багыныңкы байланыштагы татаал сүйлөм баш жана багыныңкы суйлөмдөрдөн түзүлөт.
• Ойдун натыйжасын билдирсе,баш сүйлөм деп аталат. Баш суйлөмдүн ар кандай кырдаалын,(мезгилин,сыпатын,себебин,ордун)билдирсе,багыныңкы сүйлөм деп аталат.

• Баш жана багыныңкы суйлөмдөрдүн байланышуу жолдору:багыныңкы сүйлөмдүн этиштик баяндоочуна уланган мүчөлөр аркылуу аныкталат. 1.-ган+жөндөмө мүчө

. 2Чакчыл мүчөлөр:-ып,-а(-й) ,-ганча,-ганы,-гыча 3.Шарттуу ыңгайдын –са мүчөсү (Кээде –са мүчөсүнон кийин да,дагы байламтасы кошулуп айтыла берет.

• Баш жана багынынкы сүйлөмдөрдүн орду жана тыныш белгиси 1.Көпчүлүк учурда багынынкы суйлөм баш сүйлөмдөн мурун келет: М:Соно суудан көтөрүлүп учканча,ак шумкар шыпылдап жетип келди. 2.Кээде баш суйлөмдүн ортосунда кыстырып келет: Нурланбек,мен барганда,кубанып кетчү. 3.Багынынкы сүйлом баш суйлөмдөн кийин келген учурлары да болот: Бала кубанып жатты,фашисттер жалп-жалп этип тоголонгондо.

• Багынынкы сүйлөм маанисине карай тогузга бөлүнөт: 1.Мезгил багыныңкы 2.Орун 3.Шарттуу 4.Карама-каршы 5.Сыпат 6.Салыштырма 7.Себеп 8.Максат 9.Сан-өлчөм

• Мезгил багынынкы сүйлөм баш сүйлөмдөгү ойдун мезгилин билдирет. М:Турсун эшикке чыкканда,күн батып кеткен болчу.