Терминдер мен кірме сөздерді пайдалану

Сөздердің жазылымы

жылы

Тауар, шот, нөмір, зауыт

1999-2003

Пойыз, кәбіл, режім

2004

Станса, сілесір, төкір, тәбілші

2005

Мәнет, мәрмәр, үстел

2006

Пошта

2008

Аустралия, Аустрия, Мажарстан, Мысыр, Пәкістан, Қабыл, Либия, Бейжін, Ыстанбұл, Түркия, Түрікменстан, Ұлан – Батыр, Моңғолия

2013

Автомәшине, батарей, бөшке, доға

2015

Мәскеу, Ресей, Қытай, Үндістан, Жапония, Түркия, Алмания, Сібір, Орынбор, Омбы, Қорған

2016

Ағылшын тілі

Неміс, француз тілдері

Орыс тілі

Түрік тілі

Қазақ тілі

constitution

[consti`tju:ᶘn]

konstitution (нем),

constitution (фр)

конституция

anayasa

advocate

[ǣdvәkәt]

advocat (нем),

avocat

адвокат

avukat

republic

[ri’pʌblik]

republiк (нем),

republiqie

республика

cumhuriyet

terrorism

[terәrizәm]

terrorisme(фр), terrorismus(нем)

терроризм

terorizm

лаңкестік

notarу [nәutәri]

notaire (фр),

notar (нем)

нотариус

notar

democracy

[di’mukrәsi]

democratie (фр.), demokratie (нем)

демократия

demokrasi halk idaresi

committee [kәmiti]

кomitee (нем),

comite

комитет

komite

coffee [kufi]

kaffee (нем),

cafe

кофе

kahfe

machine [mәᶘ:n]

mashine (нем)

machine

машина

makine

ballet [bǣlet]

ballet(нем),

ballet(фр)

балет

bale

post [poust]

post (нем),

poste(фр)

почта

posta

пошта

station [steiᶘn]

station (нем),

station (фр)

станция

istasion

станса

airplane

flugzeug (нем),

aeroplane (фр)

самолет

ucak

ұшақ

balansing

bilanz (нем),

balance (фр)

баланс

bilanso

теңгерім

questionnaire

enquete (нем),

questionnaire (фр)

анкета

anket

сауалнама

compose[kəmˈpoʊz]

komponist (нем),

compositeur (фр)

композитор

besteci

archive

аrchiv(нем), archive(фр)

архив

arsiv

museum

Museen, musee

музей

muze

Жалқы есімдер

Жалпы лексика

Курган, Омск, Тюмень, Таловка, Крым, Саратов, Самара, Оренбург, Алтай, Сибирь, Байкал, Енисей, Барнаул, Урал, Сахалин, Астрахань, Ессентуки, Бестау, Илецк

Сундук, капкан, курган, аким,

караул, аульный, бешбармак, кумыс, куырдак, плов, камча, тулуп, беркут, мажилис, камыш, буран, деньги, плов, джигит, мечеть

№

Терминжасам тәсілдері

Терминдер, сөздер

1

Жат сөздерге қазақ тілінде балама табу, аударма тәсілдері

а) аялдама, ұшақ, сауалнама, кеңсе, желі, әдістеме, салық, әлеует, құқық, қағидат, жарнама, егемен, үрдіс, заңгер, әкім, құзырет;

ә) теңгерім – баланс, төрешілдік – бюрократизм, тәсім – схема (2015), телнұсқа – дубликат, түпнұсқа – оригинал, төлнұсқа – подлинник, қуыным – иск (2013), талап – претензия, біріздендіру – унификация, рұқсаттама – допуск, рұқсатнама – пропуск, түйін - резюме

2

Жат сөздерге қазақ тілі қосымшаларын жалғау тәсілі

Аккредиттеу, аттестаттау, наградтау (2015), электрондық, автоматтандырылған, нормалау, депутаттық, экрандау, педагогикалық, министрлік, спортшы

3

Жат сөздерге қазақ тілі сөздерін қосу, тіркестіру тәсілі

Биосүзгі, автобекет, авиакәсіпорын, теледидар, аға инженер, газқұбыр, зообақ, инфросәуле, мектеп-интернат

3

Жат сөздерді қазақ тілінің заңдылығына сәйкестендіріп алу тәсілі

а) кітап, молда, мешіт, дәптер, рақмет, құдірет;

ә) кереует, самаурын, болыс, кірпіш, шәйнек;

б) нөмір, нөл, пойыз, тауар, зауыт, мәрмәр, пошта, режім, кәбіл, тәбіл, төкір, сілесір, мәшине, рөл, батарей, бөшке, жәрмеңке;

в) Қытай, Жапония, Үндістан, Ресей, Мәскеу, Түркия, Ыстанбұл, Моңғолия, Ұлан-Батыр,Еуропа, Мысыр, Мажарстан, Қабыл, Либия, Түрікменстан

4

Жат сөздердің орыс тіліндегі нұсқасын өзгертпей пайдалану тәсілі

а) Музей, архив, консультант, гимн, фонтан, авария, театр, банк, ревизор, теннис,

вокзал, регламент, абзац, аудитория;

ә) Киев, Грузия, Швеция, Израиль, Ливан

5

Ағылшын тіліндегі нұсқаны алу

Отель, паллас, Эйр-Астана