Управление образования Карагандинской области
Учебно-методический центр развития образования Карагандинской области
КГКП «Балхашский гуманитарно-технический колледж имени А. Мусина»
Согласовано Утверждаю
Директор Руководитель
учебно - методического центра управления образования
развития образования Карагандинской области
Карагандинской области _____Аймагамбетов А.К
_______Кожахметова Г.Ш. «___ » _______2017 год
«___ »____________ 2017 год
Жалпы биология пәнінен терминологиялық сөздік
(қазақ-орыс-ағылшын тілдерінде)
Терминологический словарь по общей биологии
(на казахском-русском-английском языке)
Тerminological dictionary on general biology
(kazakh-russian-english)
Караганда 2017
Автор:
Учитель биологии
КГКП «БГТК им. А. Мусина» г. Балхаш ________________ Аделканова С.А
подпись
Рецензенты:
Қайырбекова И. А, преподователь химии БГТК им. А. Мусина
Нурлыбаева К. А, старший преподователь КарГУ им. Е. Букетова
Рекомендовано Методическим Советом организации образования
Протокол № _______от «____»___________ 201__г
Секретарь:
Должность ________________ ФИО.
подпись
Рекомендовано Методическим Советом рай (гор) ОО
Протокол № _______от «____»___________ 201__г
Секретарь:
Должность ________________ ФИО
подпись
Рекомендовано Областным Экспертным Советом
Протокол № _______от «____»___________ 201__г
Секретарь:
Должность ________________ ФИО
подпись
Пояснительная записка
Казахско-русско-английский словарь биологических терминов является приложением к методическим пособиям по общей биологии. Словарь содержит около 500 терминов. Здесь нашли отражение такие аспекты биологии как цитология, генетика,эволюция, биосфера, взаимоотношение органимзов в окружающей среде.
Цель данного словаря-помочь студентам в работе с текстовым материалом методических указаний, познокомится с биологическими терминами английского языка.
Словарь пригоден для перевода текстов средней трудности, в том числе и для работы над текстами по внеаудиторному чтению.
Содержание
| 1 | Биология-наука о жизни | 5 |
| 2 | Цитология-наука о клетке | 6 |
| 3 | История открытия и изучения клетки | 7 |
| 4 | Химический состав клетки | 7 |
| 5 | Строение и функция прокариотических клеток | 9 |
| 6 | Строение и функция эукариотических клеток. | 10 |
| 7 | Мембранные и немембранные органоиды клеток | 11 |
| 8 | Неклеточные формы жизни | 12 |
| 9 | Обмен веществ и энергии в клетке | 12 |
| 10 | Биосинтез белка | 13 |
| 11 | Бесполое размножение клеток. Митоз | 14 |
| 12 | Размножение половых клеток. Органогенез. | 15 |
| 13 | Онтогенез | 17 |
| 14 | Основные формы изменчивости | 17 |
| 15 | Модификационная изменчивость | 19 |
| 16 | Генетика. Методы изучения наследственности человека | 19 |
| 17 | Влияние среды на генетическое здоровье человека, генетические болезни, генотип, фенотип и здоровье человека | 20 |
| 18 | Селекция, методы селекций | 22 |
| 19 | Истоия развития Земли | 23 |
| 20 | Эволюция | 24 |
| 21 | Происхождение человека | 26 |
| 22 | Экология | 27 |
| 23 | Учение о биосфере | 30 |
| Пояснительная записка | 31 |
№1. БИОЛОГИЯ-ТІРШІЛІК ТУРАЛЫ ҒЫЛЫМ.
БИОЛОГИЯ-НАУКА О ЖИЗНИ. BIOLOGY THE SCIENCE OF LIFE.
| Қазақша-Казахский-Kazakh | Орысша-Руский-Russian | Ағылшын-Английский-English |
| Биология | Биология | Biology |
| Молекулалық деңгей | молекулярный уровень | molecular level |
| Жасушалық деңгей | клеточный уровень | cellular level |
| Ағзалық деңгей | организменный уровень | organismal level |
| Популяциялық-түрлілік деңгей | Популяционно-видовой уровень | Population-specific level |
| Экосистемалық деңгей | Экосистемный уровень | The ecosystem level |
| Биосфералық деңгей | Биосферный уровень | Biosphere level |
| Эволюция | Эволюция | evolution |
| Микро және макроэволюция | микро- и макроэволюции. | micro- and macroevolution. |
| Вирустар | Вирусы | Viruses |
| Анатомия | анатомия | anatomy |
| гистология | гистология | histology |
| цитология | цитология | cytology |
| физиология | физиология | physiology |
| ботаника | ботаника | botany |
| Микология | Микология | Mycology |
| саңырауқұлақтар | грибы | mushrooms |
| Бриология | Бриология | Bryology |
| Мүк | мох | moss |
| Геоботаника | Геоботаника | Geobotany |
| Палеоботаника | Палеоботаника | Paleobotany |
| Ихтиология | Ихтиология | Ichthyology |
| Балықтар | рыбы | fish |
| Орнитология | Орнитология | Ornithology |
| Құстар | птицы | birds |
| Этология | Этология | Ethology |
| морфология | морфология | morphology |
| физиология | физиология | physiology |
| Генетика | Генетика | Genetics |
| Гистология | Гистология | Histology |
| Микробиология | Микробиология | Microbiology |
| Экология | Экология | Ecology |
| Биофизика | Биофизика | Biophysics |
| Биохимия | Биохимия | Biochemistry |
| Биотехнология | Биотехнология | Biotechnology |
| Биологияны зерттеу әдістері | Методы изучения биологии | Methods of studying biology |
| Бақылау | Наблюдения | observations |
| Сипаттау | Описательный | Descriptive |
| Салыстыру | Сравнительный | Comparative |
| Эксперименттеу | Экспериментальный | Experimental |
| Тарихи | Исторический | Historical |
| Модельдеу | Моделирования | modeling |
№2. ЦИТОЛОГИЯ-ЖАСУША ТУРАЛЫ ҒЫЛЫМ.
ЦИТОЛОГИЯ-НАУКА О КЛЕТКЕ. CYTOLOGY-SCIENCE OF CELL.
| Цитология | Цитология | Cytology |
| Жасуша | Клетка | Cell |
| Цитохимия | Цитохимия | cytochemistry |
| Цитогенетика | Цитогенетика | Cytogenetics |
| Цитоэкология | Цитоэкология | Cytoekology |
| Микроскоп | Микроскоп | Microscope |
| Органоидтар | Органоиды | organelles |
| Цитогенетика | Цитогенетика | cytogenetics |
| кариосистематика | кариосистематика | karyosystematics |
| цитоэкология | цитоэкология | Cytoekology |
| радиациялық цитология | радиационная цитология | radiation cytology |
| онкологиялық цитология | онкологическая цитология | oncological cytology |
| иммуноцитология
| иммуноцитология
| immunocytology |
№3. ЖАСУШАНЫҢ АШЫЛУ ТАРИХЫ.
ИСТОРИЯ ОТРЫТИЯ КЛЕТКИ. HISTORY OF DISCOVERY OF CELLS
| Жасуша | Клетка | Cell |
| Жасушалық теория | Клеточная теория | cell theory |
| Микроскоп | Микроскоп | Microscope |
| Окуляр | Окуляр | Eyepiece |
| Көру түтігі | Тубус | tube |
| Объектив | Объектив | Lens |
| Заттық үстелше | Предметный столик | stage |
| Бұранда | Винты | Screws |
| Тұтқа | Штатив | Tripod |
| Айна | Зеркало | Mirror |
| Табан | Основание | Base |
| препарат | препарат | a drug |
№4. ЖАСУШАНЫҢ ХИМИЯЛЫҚ ҚҰРАМЫ. ХИМИЧЕСКИЙ СОСТАВ КЛЕТКИ. THE CHEMICAL COMPOSITION OF CELL
| Химиялық құрамы | Химический состав | Chemical composition |
| Элементтер | Элементы | elements |
| Макроэлементтер | Макроэлементы | Macroelements |
| Миркоэлементтер | Микроэлементы | Trace elements |
| Оттек | Кислород | Oxygen |
| Сутек | Водород | Hydrogen |
| Көміртек | Углекислый газ | Carbon dioxide |
| Азот | Азот | Nitrogen |
| Кальций | Кальций | Calcium |
| Магний | Магний | Magnesium |
| Калий | Калий | Potassium |
| Йод | Йод | Iodine |
| Фтор | Фтор | Fluoride |
| Дәрумендер | Витамины | Vitamins |
| Бейорганикалық заттар | Неорганические вещества | Unorganics substances |
| Органикалық заттар | Органические вещества | Organics substances |
| Су | Вода | Water |
| Гидрофильді заттар | Гидрофильные вещества | Hydrophilic substances |
| Гидрофобты заттар | Гидрофобные вещества | The hydrophobic substances |
| Тұз | Соль | Salt |
| Ақуыз | Белок | protein |
| Май | Жиры (липиды) | Fats (lipids) |
| Көмірсу | Углеводы | Carbohydrates |
| Моносахарид | Моносахариды | Monosaccharides |
| Полисахарид | Полисахариды | Polysaccharides |
| Глюкоза | Глюкоза | Glucose |
| Крахмал | Крахмал | Starch |
| целлюлоза | Целлюлоза | Cellulose |
| Нуклейн қышқылдары | Нуклейновая ксилота | Nucleic acids |
| ДНҚ | ДНК | DNA |
| РНҚ | РНК | RNA |
| Аденозиноүшфосфат (АТФ) | Аденозинотрифосфат (АТФ) | Adenozinthreephosphate (ATP) |
| Амин қышқылдары | Аминокислоты | Amin acid |
| Тасымалдаушы қызмет | Транспортная функция | The transport function |
| Ақпаратық қызмет | Информационная функция | Information function |
| Қорғаныштық қызмет | Иммунная (защитная) функция | The immune (protective) function |
| Рибосомалық қызмет | Рибосомная функция | Ribosomal function |
№5. ПРОКАРИОТТЫҚ ЖАСУШАНЫҢ ҚҰРЫЛЫСЫ МЕН ҚЫЗМЕТІ. СТРОЕНИЕ И ФУНКЦИИ ПРОКАРИОТИЧЕСКИХ КЛЕТОК. STRUCTURE AND FUNCTION OF PROKARYOTIC CELLS.
Прокариоттар | Прокариоты | Prokaryotes |
Ядросыздар | Безъядерные | non-nucleus |
Бактериялар | Бактерии | Bacteria |
Цианобактериялар | Цианобактерии | Cyanobacteria |
Көк-жасыл балдырлар | Сине-зеленые водоросли | Blue-green algae |
Флагелла | Флагелла | flagellates |
Нуклеоид | Нуклеоид | nucleoid |
Сыртқы нәруызды қабықша | Наружная белковая оболочка | The outer protein shell |
Өсінділер | Отростки | Scion |
Жасуша қабырғасы | Клеточная стена | Cell wall |
Рибосомалар | Рибосома | ribosome |
Плазмалық мембрана | Плазматическая мембрана | The plasma membrane |
№6. ЭУКАРОТТЫҚ ЖАСУШАНЫҢ ҚҰРЫЛЫСЫ МЕН ҚЫЗМЕТІ. СТРОЕНИЕ И ФУНКЦИИ ЭУКАРИОТИЧЕСКИХ КЛЕТОК. STRUCTURE AND FUNCTION OF EUKARYOTIC CELLS.
| Эукариотты жасушалар | Эукариотические клетки | Eukaryotic cells |
| біржасушалы өсімдіктер | Одноклеточные растений | Single-celled plants |
| хлорелла | Хлорелла | Chlorella |
| хламидомонада | Хламидоманада | Hlamidomanada |
| қарапайымдылар | Простейшие | Рrotozoa |
| инфузорий | Инфузория | ciliates |
| көпжасушалы өсімдіктер | Многоклеточные растений | multicellular plants |
| саңырауқұлақтар | Грибы | Mushrooms |
| жануарлар | Животные | Animals |
| плазмолемма | Плазмолемма | plasmolemma |
| плазмалық жарғақша | Плазматическая мембрана | The plasma membrane |
| гиалоплазма | Гиалоплазма | Hyaloplasm |
| матрикс | Матрикс | Matrix |
| цитоплазма | Цитоплазма | cytoplasm |
| хроматин | Хроматин | Chromatin |
| ядрошық қабық | Ядрышко Оболочка | The nucleolus Sheath |
| шырын | Сок | Juice |
| нуклеоплазма | Нуклеоплазма | nucleoplasm |
| кариоплазма | Кариоплазма | karyoplasm |
| кариолимфа | Кариолимфа | karyolymph |
| ядро | Ядро | nucleus |
№7. ЖАСУШАНЫҢ МЕМБРАНАЛЫ ЖӘНЕ МЕМБРАНАСЫЗ ОРГАНОИДТАРЫ.
МЕМБРАННЫЕ И НЕМЕМБРАННЫЕ ОРГАНОИДЫ КЛЕТОК. MEMBRANE AND WITHOUT MEMBRANE ORGANELLES OF CELLS
| Мембраналы органоидтар | Мембранные органоиды | Membrane organelles |
| Мембранасыз органоидтар | Немембранные органоиды | Without membrane organelles |
| Жасуша мембранасы | Клеточная мембрана | Cell membrane |
| Пиноцитоздық көпіршік | Пиноцитозный канал | pinocytosis channel |
| Цитоплазма | Цитоплазма | The cytoplasm |
| Митохондрия | Митохондрия | mitochondriоn |
| Вакуоль | Вакуоль | vacuole |
| Ядро | Ядро | nucleus |
| Ядрошық | Ядрышко | The nucleolus |
| Рибосомалар | Рибосома | ribosome |
| Лизосома | Лизосома | lysosome |
| Эндоплазмалық тор | Эндоплазматическая сеть | endoplasmic reticulum |
| Гольджи аппараты | Комплекс Гольджи | Golgi complex |
| Центриоль | Центриоль | centriole |
| Пластидтер | Пластиды | plastids |
| Хлоропластар | Хлороспласт | сhlorosplast |
| Хромопластар | Хромопласт | chromoplasts |
| Лейкопластар | Лейкопласт | leucoplasts |
| Микротүтікшелер | Микротрубки | Micropipes |
| Талшықтар | жгутики | flagella |
№8. ЖАСУШАЛЫҚ ЕМЕС ТІРШІЛІК ФОРМАЛАРЫ.
НЕКЛЕТОЧНЫЕ ФОРМЫ ЖИЗНИ. ACELLULAR FORMS OF LIFE.
| Вирус | Вирус | Virus |
| У | Яд | Poison |
| Вирусология | Вирусология | Virusology |
| пикорнавирустар | Пикорнавирусы | picornavirus |
| герпесвирустар | Герпес | Herpes |
| геномды нуклеин қышқылы | Геномные нуклеиновые кислоты | Genomic nucleic acid
|
| капсомер | Капсомер | capsomere |
| нуклеокапсид, | Нуклеокапсид | The nucleocapsid |
| липидты қабықша, | Липидная оболочка | The lipid envelope |
| қабықшаның мембраналық ақуыздары. | Мембранные липиды оболочки | Membrane lipids
|
| Вирион | Вирион | virion |
| капсид | Капсид | capsid |
| НК | Нуклейновые кислоты | Nucleic acids |
| Фаг | Фаги | Phages |
| Бактериофаг | Бaктериoфаги | Bacteriophages |
| ДНҚ вирустар | ДНК содержащие вирусы | DNA virus |
| РНҚ вирустар | РНК вирусы | RNA viruses |
| Ретровирустар | Ретровирусы | Retroviruses |
№9. ЗАТ АЛМАСУ. ОБМЕН ВЕЩЕСТВ. METABOLISM
| Зат алмасу | обмен веществ | Metabolism |
| Метаболизм | метаболизм | metabolism |
| Анаболизм | анаболизм | anabolism |
| Катаболизм | катаболизм | catabolism |
| Ыдырау | деградация | degradation |
| Синтез | синтез | synthesizes |
| Фотосинтез | фотосинтез | photosynthesis |
| Хемосинтез | хемосинтез | chemosynthesis |
| Тыныс алу | дыхание | breath |
| АТФ | АТФ | ATP |
| Энергия алмасу | Обмен энергии | Energy еxchange |
| Гетеротрофты | Гетеротрофы | heterotrophs |
| Автотрофты | Автотрофы | Autotrophs |
| Фототрофты | Фототрофы | phototrophic |
| хемотрофты | хемотрофы | chemotroph |
№10. НӘРУЫЗ БИОСИНТЕЗІ. ГЕНЕТИКАЛЫҚ АҚПАРАТ-ГЕН ТУРАЛЫ ТҮСІНІК.
СИНТЕЗ БЕЛКА. ГЕНЕТИЧЕСКАЯ ИНФОРМАЦИЯ. ПОНЯТИЕ О ГЕНЕ.
PROTEIN SYNTHESIS. GENETIC INFORMATION. CONCEPT OF GENE.
| Нәруыз биосинтезі | Биосинтез белка | protein biosynthesis |
| Аминқышқылдары | Аминокислоты | Amino acids |
| Ген | Ген | Gene |
| Генетикалық код | Генетический код | Genetic code |
| Кодон | Кодон | codon |
| Транскрипция | Транскрипция | Transcription |
| Трансляция | Трансляция | translation |
| Алании | Алании | Alanya |
| Аргинин | Аргинин | Arginine |
| Аспарагин | Аспарагин | Asparagine |
| Аспарагин қышқылы | Аспарагиновая кислота | aspartic acid |
| Валин | Валин | Valine |
| Гистидин | Гистидин | Histidine |
| Глицин | Глицин | Glycine |
| Глутамин | Глутамин | Glutamine |
| Глутамин қышқылы | Глутаминовая кислота | glutamic acid |
| Изолейцин | Изолейцин | Isoleucine |
| Лейцин | Лейцин | leucine |
| Лизин | Лизин | Lysine |
| Метионин | Метионин | Metionin |
| Пролин | Пролин | Proline |
| Серин | Серин | serien |
| Тирозин | Тирозин | Tyrosine |
| Треонин | Треонин | Threonine |
| Триптофан | Триптофан | Tryptophan |
| Фенилаланин | Фенилаланин | Phenylalanine |
| Цистеин | Цистеин | Cysteine |
№11. ЖАСУШАНЫҢ БӨЛІНУІ. МИТОЗ. ДЕЛЕНИЕ КЛЕТКИ. МИТОЗ. CELLS DIVISION. MITOSIS.
| Жасушаның бөлінуі | деление клетки | 1. cell division |
| Митоз | митоз | 2. mitosis |
| Митоз фазалары | фазы митоза | 3. The phase of mitosis |
| Интерфаза | интерфаза | 4. interphase |
| Профаза Анафаза | профаза анафаза | 5. prophase 6. anaphase |
| Телофаза | телофаза | 7. telophase |
| Метафаза | метафаза | 8. metaphase |
| Хромосомалар | хромосомы | 9. chromosomes |
| Полюстар | полюсы | 10 poles |
| Экватор | экватор | 11. equator |
| Хроматин жіпшелері | хроматиновые нити | 12. chromatin fibers |
| центриольдер | центриоли | 13. centrioles |
№12. ОРГАНИЗМДЕРДІҢ КӨБЕЮ ФОРМАЛАРЫ. ЖЫНЫС ЖАСУШАЛАРЫНЫҢ БӨЛІНУІ.
ФОРМЫ РАЗМНОЖЕНИЯ ОРГАНИЗМОВ. ДЕЛЕНИЕ ПОЛОВЫХ КЛЕТОК. FORMS OF DEVELOPMENT OF THE ORGANISM. DIVISION GERM CELLS.
| Мейоз | Мейоз | Meiosis |
| Жынысты көбею | Половое размножение | Sexual reproduction |
| Жыныссыз көбею | Бесполовое размножение | Asexual reproduction |
| Спора түзу арқылы кқбею | спорообразование | Sporulation |
| Эквационды бөліну | Эквационное деление | Equational division |
| Редукциялы бөліну | Редукционное деление | Reducing division |
| Зиготена | Зиготена | Zygote |
| Лептотена | Лептотена | leptotena |
| Диплотена | Диплотена | diplotene |
| анафаза 1/2 | Анафаза І/2 | Anaphase 1/2 |
| хиазма | Хиазма | Chiasma |
| диплоидты жұп | Диплоидная пара | Diploid number |
| гаметалар | Гаметы | Gametes |
| ұрықтық жасуша | Клетки плода | Germ cell |
| гаплоидты жұп | Гаплоидная пара | Haploid number |
| гомологиялық жұп | Гомологическая пара | Homologous pair |
| метафаза 1/ 2 | Метафаза 1/2 | Metaphase 1/2 |
| прометафаза 1/2 | Прометафаза1/2 | Prometaphase 1/2 |
| профаза 1/2 | Профаза ½ | Prophase 1 /2 |
| әпкелік хроматида | Сестринская хроматида | Sister chromatid |
| соматикалық жасуша | Соматическая клетка | Somatic cell |
| телофаза ½ | Телофаза 1/ 2 | Telophase 1/2 |
| Вегетативті көбею | Вегетативное размножение | Cloning |
| Фрагментация | Фрагментация | Fragmentary |
| Партеногенез | Партеногенез | Parthenogenesis |
| Конъюгация | Конъюгация | Conjugation |
| Тозаңдану | Опыление | Fertilization, pollination |
| Овогенез | Овогенез | ovogenesis |
| Гаметогенез | Гаметогенез | Gametogenesis |
| Пісіп-жетілу | Созревания | Maturing |
| Органогенез | Органогенез | Organogenesis |
| Эктодерма | Эктодерма | ectoderm |
| Мезодерма | Мезодерма | Mesoderm |
| Эпидерма | Эпидерма | epiderm |
| Тері жабыны | Покров тела | Coverlet |
| Бездер | Железы | Glands |
| Сезім мүшелері | Органы чувств | Senses, organs of senses |
| Тірек-қимыл жүйесі | Опорно-двигательный аппарат | Motor of support system |
| Қанайналым жүйесі | Кровеносная система | Circulatory system |
| Зәр шығару жүйесі | Мочеполовая система | Urino-genital system |
| Асқорыту жүйесі | Пищеварительная система | Digestive system |
| Тыныс алу жүйесі | Дыхательная система | Respiratory system |
№13. ОНТОГЕНЕЗ. ONTOGENESIS.
| Даму | Развитие | Development |
| Онтогенез | Онтогенез | Ontogenesis |
| Эмбриогенез | Эмбриогенез | embryogenesis |
| Постэмбриогенез | Постэмбриогенез | postembryogenesis |
| Бластула Бөліну | Бластула Деление | Blastula Division |
| Гаструла. | Гаструла | gastrula |
| Инвагинация | Инвагинация | Intussusception |
| Иммиграция | Иммиграция | Immigration |
| Эпиболия | Эпиболия | epiboly |
| Деламинация | Деламинация | delamination |
| Нейрула. | Нейрула | neurula |
| Тура даму | Прямое развитие | Direct development |
| Түрленіп даму | Непрямое развитие | Indirect development |
| Овогенез | Овогенез | ovogenesis |
| Гаметогенез | Гаметогенез | gametogenesis |
| Сперматагенез | сперматагенез | spermatogenesis |
№14. ӨЗГЕРГІШТІКТІҢ НЕГІЗГІ ФОРМАЛАРЫ.
ОСНОВНЫЕ ФОРМЫ ИЗМЕНЧИВОСТЬ. VARIABILITY.
| Өзгергіштік | Изменчивость | Variability |
| Тұқымқуалаушылық | Наследственность | Hereditary |
| Генотиптік өзгергіштік | Генотипическая изменчивость | genotypic variability |
| Тұқымқуаламайтын өзг. | Ненаследственная изм. | non-hereditary variability |
| Фенотиптік өзгергіштік | Фенотипическая изм. | phenotypic variability |
| Модификациялық өзгер. | модификационная, изм. | Modification variability |
| Мутациялар | Мутации | Mutations |
| Мутациялық теория | мутационная теория | mutation theory |
| Мутагенез | мутагенез | mutagenesis |
| Мутаген | мутаген | mutagen |
| Генеративті мутация | Генеративные мутации | Generative mutations |
| Соматикалық мутация | Соматические мутации | Somatic mutations |
| Летальды мутация | летальные мутации | Lethal mutations |
| Жартылай летальді | Полулетальные мутации | half-lethal mutations |
| Пайдаы мутация | Полезные мутации | Helpful mutations |
| Нейтральді мутация | Нейтральные мутации | Neutral mutations |
| Индуциялық мутация | индуцированные мутации | Induced mutations |
| Спонтанды мутация | Спонтанные мутации | Spontaneous mutations |
| Гендік мутация | Генные мутации | gene mutations |
| Хромосомалық мутация | Хромосомные мутации | Chromosomal mutations |
| Делеция Инверсия | Делеция инверсия | deletion inversion |
| Инсерция | инсерция | insertion |
| Транслокация | Транслокация | Translocation |
| Геномдық мутация | Геномные мутации | Genomic mutations |
| Гаплоидия | Гаплоидия | haploid |
| Полиплоидия | Полиплоидия | polyploidy |
| Гетероплоидия | Гетероплоидия | Geteroploidiya |
| Нулесомия | нулесомия | nulesomiy |
| Моносомия | моносомия | monosomy |
| Трисомия | трисомия | trisomy |
| Тетрасомия | тетрасомия | tetrasomiy |
№15. МОДИФИКАЦИЯЛЫҚ ӨЗГЕРГІШТІК.
МОДИФИКАЦИОННАЯ ИЗМЕНЧИВОСТЬ.
MODIFICATION VARIABILITY
| Модифиациялық өзгергіштік | Модификационная изменчивость | Modification variability |
| Фенотип | Фенотип | phenotype |
| Статистикалық әдіс | Статистический метод | The statistical method |
| Вариация | Вариация | variation |
№16. ГЕНЕТИКА. АДАМНЫҢ ТҰҚЫМҚУАЛАУШЫЛЫҒЫН ЗЕРТТЕУ ӘДІСТЕРІ.
ГЕНЕТИКА. МЕТОДЫ ИЗУЧЕНИЯ НАСЛЕДСТВЕННОСТИ ЧЕЛОВЕКА.
GENETICS. METHODS FOR THE STUDY OF HUMAN HEREDITY.
| генетика | генетика | Genetics |
| тұқымқуалаушылық | наследсвтенность | Hereditary |
| өзгергіштік | изменчивость | Variability |
| гибридиологиялық әдіс | гибридиологический метод | Gybridiologycal method |
| Моногибридті будандастыру
| моногибридное скрещивание
| Monohybridate interbreeding |
| дигибридті будандастыру | дигибридное скрещивание | Dihybridate interbreeding |
| гендер | гены | Genes |
| аллельді гендер | аллельные гены | Allels genes |
| доминантты белгі | доминантный признак | Dominant |
| рецессивті белгі ата-ана | рецессивный признак родители | Rececive Parents |
| ұрпақ | потомки | Posterity |
| гетерозиготалы | гетерозиготные | Heterozygote |
| гомозиготалы | гомозиготные | Homozygote |
| генотип | генотип | Genotype |
| фенотип | фенотип | Phenotype |
| генеологиялық әдіс | Генеологический метод | Geneologycal methods |
| цитогенетикалық әдіс | Цитогенетический метод | Cytogenetics methods |
| егіздік әдіс | Близнецовый метод | Twins methods |
| биохимиялық әдіс | Биохимический метод | Biochemical methods |
| онтогенетикалық әдіс | Онтогенетический метод | Ontogenetics methods |
| Дупликация | дупликация | duplication |
№17. ГЕНЕТИКАЛЫҚ БОЛЖАУ ЖӘНЕ МЕДИЦИНАЛЫҚ-ГЕНЕТИКАЛЫҚ КЕҢЕС БЕРУ. ВЛИЯНИЕ СРЕДЫ НА ГЕНЕТИЧЕСКОЕ ЗДОРОВЬЕ ЧЕЛОВЕКА, ГЕНЕТИЧЕСКИЕ БОЛЕЗНИ, ГЕНОТИП, ФЕНОТИП И ЗДОРОВЬЕ ЧЕЛОВЕКА.
| молекулалық генетика | Молекулярная генетика | Molecular genetics |
| меланома | Меланома | Melanoma |
| гемофилия | Гемофилия | Hemophilia |
| анемия | Анемия | Anemia |
| гиперхолестеринемия | Гиперхолестеринемия | hypercholesterolemia |
| Паркинсон ауруы | Болезнь Паркинсона | Parkinson's disease |
| Дюшени бұлшық ет дистрофиясы | дистрофия мышцы Дюшени
| Duchenne muscular dystrophy |
| атеросклероз. | атеросклероз | atherosclerosis |
| Моногендік ауру | моногенные болезни | monogenic diseases |
| Хромосомалық ауру | хромосомные болезни | chromosomal diseases |
| мультифакторлық (полигендік) аурулар | мультифакторные (полигенные) болезни | multifactorial (polygenic) disease |
| аутосом.-доминантты ауру
| аутосомно-доминантные болезни | autosomal dominant disease |
| арахнодактилия | арахнодактилия | arachnodactyly |
| брахидактилия | брахидактилия | brachydactyly |
| полидактилия | полидактилия | polydactyly |
| агаммаглобулинемия | агаммаглобуленмия | agammaglobulenmiya |
| алкаптонурия | алкаптонурия | homogentisuria |
| гемофилия | гемофилия | hemophilia |
| Даун синдромы | синдром Дауна | Down's syndrome |
| Патау синдромы | синдром Патау | Patau syndrome |
| Эдварс синдромы | синдром Эдварса | Edwards syndrome |
| Шерешевский-Тернер синдромы | синдром Шершевский – Тернер | Shershevsky -Terner syndrome |
| Клайнфельтер | клайнфельтер | Klinefelter |
| подагра | подагра | gout |
| қант диабеті | сахарный диабет | diabetes |
| гипертония | гипертония | hypertension |
| асқазан және ішектің ойық жарасы | кишечно-желудочная язва
| gastrointestinal ulcer
|
| атеросклероз | атеросклероз | atherosclerosis |
| жүректің ишемия ауруы | ишемические болезни сердца | ischemic heart disease |
| тотипиенттілігі | тотипиентность | totipotency |
| Жасушалық орта | клеточные культуры | cell culture |
| Клондау | Клонирование | Cloning |
| Трансформация | Трансформация | Transformation |
| Скрининг | Скрининг | Screening |
| Вектор құру | Создание вектора | Create vector |
| Рестрикция | Рестрикция | restriction |
| Биотехнология | Биотехнология | Biotechnology |
| Жасушалық инженерия | Клеточная инженерия | cellular Engineering |
| Гендік инженерия | Генная инженерия | Genetic Engineering |
№18. СҰРЫПТАУ. СЕЛЕКЦИЯ. SELECTION.
| Сұрыптау | Селекция | Selection |
| Сұрып | Сорт | grade |
| Тұқым | Порода | Breed |
| Штамм | Штамм | Strain |
| Сұрыптау | Отбор | Selection |
| Гибридизация | Гибридизация | Hybridization |
| Мутагенез | Мутагенез | Mutagenesis |
| Жасанды сұрыптау | Искусственный отбор | Artificial celection |
| Жаппай сұрыптау | Массовый отбор | Mass selection |
| Инбридинг | Инбридинг | Inbreeding |
| Гетерозис | Гетерозис | Heterosis |
| Полиплоидия | Полиплоидия | Polyploidy |
| Оңтүстік Азиялық тропиктік орталық | Южноазиатский тропический центр | The South Asian tropical centre |
| Шығыс Азиялық орталық | Восточно-азиатский центр | The East Asian centre |
| Оңтүстік-батыс азиялық орталық | Юго-западно-азиатский центр | The South-West Asian centre |
| Жерорта теңіздік орталық | Средиземноморский центр | The Mediterranean centre |
| Абиссиналық орталық | Абиссинский центр | The Abyssinian centre |
| Орталық-Америкалық орталығы | Центрально-американский центр | The Central-American centre |
| Анд орталығы (Оңтүстік Америкалық орталық) | Андский центр (ЮжноАмериканский центр) | The Andes centre |
№19. ЖЕРДІҢ ДАМУ ТАРИХЫ. РАЗВИТИЕ ОРГАНИЧЕСКОГО МИРА НА ЗЕМЛЕ. DEVELOPMENT OF THE ORGANIC WORLD PEACE.
| Органикалық әлем | Органический мир | organic world |
| Салыстырмалы-анатомиялық дәлелдеме | Сравнительно-анатомический доказательство | comparative anatomy evidence |
| Эмбриологиялық дәлелдеме | Эмбриологические доказательтсво | embryology evidence |
| Палеонтологиялық дәлелдеме | Палеонтологические доказательство | paleontological evidence |
| Биогеографиялық дәлелдеме | Биогеографические доказательство | biogeographical evidence |
| эра | Эра | era |
| кайнозой эрасы | Кайнозойская эра | Cainozoe era |
| антропоген | Антропоген | Anthropogen |
| неоген | Неоген | Neogene |
| палеоген | Палеоген | Paleogene |
| мезозой эрасы | Мезозойская эра | Mesozoic era |
| бор кезеңі | Меловой период | Cretaceous period |
| юра кезеңі | Юрский период | Jurassic period |
| үштік кезеңі | Триасовый период | Triassic |
| палеозой эрасы | Палеозойская эра | Palaeozoic era |
| перм кезеңі | Пермский период | Permian period |
| тас көмір кезеңі | Каменноугольный период | Carboniferous period |
| девон | Девон | Devonian |
| силур | Силурский период | Silurian |
| ордовик | Ордовикский период | Ordovician |
| кембрий | Кембрийский период | Cambrian |
| протерозой эрасы | Протерозойская эра | Proterozoic era |
| архей эрасы | Архейская эра | Archean era |
№20. ЭВОЛЮЦИЯ. EVOLUTION.
| Эволюция | эволюция | Evolution |
| Тұқымқуалаушылық | Наследственность | Heredity |
| Өзгергіштік | изменчивость | Variability |
| Табиғи сұрыталу | Естественный отбор | Natural selection |
| Түрдің көптүрлілігі | Многообразие видов | The variety of species |
| Палеонтологиялық әдіс | Палеонтологические методы | paleontological methods |
| Биогеографиялық | Биогеографические | biogeographical |
| Морфологиялық | Морфологические | Morphological |
| Эмбриологиялық әдіс | Эмбриологические | embryological |
| Жүйелеу әдістері | Методы систематики | systematics Methods |
| Генетикалық әдіс | Генетические | Genetic |
| Биохимиялық әдіс | Методы биохимии, | Methods of Biochemistry, |
| Молекулярлық биология | молекулярной биологии | Molecular Biology |
| Экологиялық биология | Экологическая биология | Environmental biology |
| Эволюцияны модельдеу | Моделирование эволюции | Simulation of evolution |
| Популяция | Популяция | Population |
| Изоляция | Изоляция | Insulation |
| Тұрақтандырушы сұрыптау | Стабилизирующий отбор | stabilizing selection |
| Қозғаушы сұрыптау | Движущий отбор | The drive selection |
| Дизруптивті сұрыптау | Дизруптивный отбор | disruptive selection |
| Филеткалық түртүзілу | Филетическое видообразование | phyletic speciation |
| Аллопатрикалық түртүзу | Аллопатрическое видообразование | allopatric speciation |
| Симпатрикалық түртүзу | Симпатрическое видообразование | Sympatric speciation |
| Макроэволюция заңдылықтары | Закономерности макроэволюции | Laws of macroevolution
|
| Арогенез | Арогенез | arogenez |
| Филеткалық эволюция | Филетическая эволюция | phyletic evolution |
| Конвергенция | Конвергенция | Convergence |
| Дивергенция | Дивергенция | Divergence |
| Параллелизм | Параллелизм | Parallelism |
| Симбиогенез | Симбиогенез | symbiogenesis |
| Жасанды сұрыптау | искусственным отбор | artificial selection |
| Түр | Вид | View |
| Биологиялық түр | Биологический вид | species |
| Ұрғашы | самцы | males |
| Еркек | самка | female |
| Репродуктивті изоляция | репродуктивная изоляция | reproductive isolation |
| Генофонд | генофонд | gene pool |
| Маусымдық изоляция | сезонная изоляция | seasonal isolation |
| Мінез-құлықтық изоляция | поведенческие изоляции | behavioral isolation |
| Түр критерийлері | Критерии вида | Criteria type |
| Генетикалық критерия | Генетический критерий | Genetic criterion |
| Цитоморфологиялық критерийлері | Цитоморфологический критерий | Cytomorphological criterion |
| Физиологиялық критерия | Физиологический критерий | Physiological criteria |
| Биохимиялық критерия | Биохимический критерий | Biochemical criteria |
| Экологиялық крит. | Экологический критерий | Environmental criteria The geographical criterion |
| Географиялық крит. | Географический критерий |
| Этологиялық крит. | Этологический критерий | ethological criteria |
| Тарихи крит. | Исторический критерий | Historic criterion |
| Популяция | популяция
| population |
№21. АДАМНЫҢ ШЫҒУ ТЕГІ. ПРОИСХОЖДЕНИЯ ЧЕЛОВЕКА. ORIGIN OF HUMAN
| Патшалығы | Царство | Kingdom |
| Жануарлар | Животные | animals |
| Патшалық тармағы | Подцарсвто | Subkingdom |
| Көпжасушалылар | Многоклеточные | Multicellular |
| Тип | Тип | Type |
| Хордалылар | Хордовые | Chordates |
| Тип тармағы | Подтип | Subtype |
| Омыртқалылар | Позвоночные | Vertebrates |
| Класс | Класс | Class |
| Сүтқоректілер | Млекопитающие | Mammals |
| Отряд | Отряд | Troop |
| Приматтар | Приматы | Primates |
| Отряд тармағы | Подотряд | suborder |
| Маймылдар | Обезъяна | Monkeys |
| Тұқымдас | Семейство | Superfamily |
| Гоминидтер | Гоминиды | Hominids |
| Гоминид тұқымдасы | Семейство гоминидных | family Hominids |
| Туыс | Род | Genus |
| Адам | Человек | Human |
| Түр | Вид | View |
| Саналы адам | Человек разумный | Homo sapiens |
| Жәндікжегіш омыртқалылар |
| carnivorous mammals |
| Парапитек | Парапитек | Parapithecus |
| Дриопитек | Дриопитек | Driopithecus |
| Шимпанзе | Шимпанзе | Chimpanzee |
| Горилла | Горилла | Gorilla |
| Проплиопитек | Проплиопитек | propliopithecus |
| Гиббон | Гиббон | Gibbon |
| Орангутан | Орангутан | Orangutan |
| Австралопитек | Австралопитек | Australopithecus |
| Ежелгі адамдар | Древние люди | The most ancient people |
| питекантроп | Питекантроп | Pithecanthropus |
| Ертедегі адамдар | Древнейшие люди | Early humans |
| неандертальдықтар | Неандертальцы | Neanderthals |
| Кроманьон | Кроманьонцы | Cro-Magnon |
№22. ЭКОЛОГИЯ. ECOLOGY
| Биоэкология | Биоэкология | Bioecology |
| Аутэкология | Аутэкология | Autecology |
| Синэкология | Cинэкология | Synecology |
| Популяциялық экология | Популяционное экология | population ecology |
| Биогеоценология | Биогеоценология | biogeocenology |
| Биосфералық экология | Биосферная экология | biosphere ecology |
| Өсімдіктер экологиясы | Экология растений | plant ecology |
| Жануарлар экологиясы | Экология животных | animal ecology |
| Микроорганизмдер экологиясы | Экология микроорганизмов | microbial ecology |
| Геоэкология | Геоэкология | Geoecology |
| Гидроэкология | Гидроэкология | hydroecology |
| Адам экологиясы | Экология человека | human ecology |
| Қала экологиясы | Экология города | City ecology |
| Халықтар экологиясы | Экология народов | population ecology |
| Әлеуметтік экология | Социальная экология | social ecology |
| Этноэкология | Этноэкология | Etnoekologу |
| Медициналық экология | Медицинская экология | Medical ecology |
| Химиялық экология | Химическая экология | chemical ecology |
| Реакрациялық экология | Реакрационная экология | Reakratsiya |
| Геохимиялық экология | Геохимическая экология | Geochemical ecology |
| Биологиялық топ | Биотоп | Biogroup |
| Гидробионттар | Гидробионты | Hydrobionts |
| Аэробионттар | Аэробионты | Aerobionts |
| Эндобионттар | Эндобионты | Endobionts |
| Абиотикалық факторлар | Абиотические факторы | Abiotic factors |
| Биотикалық факторлар | Биотические факторы | Biotic factors |
| Антропогендік факторлар | Антропогенные факторы | Anthropogenic factors |
| Жарық | Свет | Light |
| Ультракүлгін сәулесі | Ультрафиолетовые лучи | Ultra-violet rays |
| Температура | Температура | Temperature |
| Ылғалдылық | Влажность | Dampness, moisture |
| Биологиялық ритм | Биологические ритмы | Biological rhythm |
| Фотопериодтылық | Фотопериодизм | Photoperodization |
| Отбасы | Семья | Family |
| Прайд | Прайд | Pride |
| Үйір | Стадо | Herd, flock |
| Селбесу | Симбиоз | Symbiosis |
| Мутуализм | Мутуализм | Mutualism |
| Комменсализм | Комменсализм | Commensalism |
| Пәтершілік | Квартиранство | Tenant, lodger |
| Бәсекелестік | Конкуренция | Competition |
| Жыртқыштық | Хищничество | Preying on others |
| Паразитизмдік | Паразитизм | Parasitism |
| Продуцентттер | Продуценты | Production organisms |
| Консументтер | Консументы | Consumens |
| Редуценттер | Редуценты | Reduce organism |
| Биомасса | Биомасса | Biomass |
| Сукцессия | сукцессия | Subcession |
| Эндемик | Эндемик | Endemic |
| Полигон | Полигон | Proving ground |
| Санитарлық мониторинг | Санитарно-токсический мониторинг | Sanitary-toxic monitoring |
| Экологиялық мониторинг | Экологический мониторинг | Ecological monitoring |
| Биосфералық мониторинг | Биосферный мониторинг | Biosphere monitoring |
| Ғарыштық мониторинг | Космический мониторинг | Cosmic monitoring |
| Қорық | Заповедник | Reserve, nursery |
| Ұлттық табиғи саябақ | Национальный природный парк | National natural park |
№23. БИОСФЕРА ТУРАЛЫ ІЛІМ. УЧЕНИЕ О БИОСФЕРЕ. STUDIES ABOUT BIOSPHERE.
| Биосфера | Биосфера | Biosphere |
| Атмосфера | Атмосфера | Atmosphere |
| Гидросфера | Гидросфера | Hydrosphere |
| Литосфера | Литосфера | Lithosphere |
| Заттар айналымы | Круговорот веществ | Cycle of matter |
| Биотикалық айналым | Биотический круговорот | Cycle of biotic |
| Көміртек айналымы | Круговорот углерода | Cycle of carbon |
| Азот айналымы | Круговорот азота | Cycle of nitrogen |
| Күкірт айналымы | Круговорот сер | Cycle of sulfur |
| Фосфор айналымы | Круговорот фосфора | Cycle of phosporus |
| Ноосфера | Ноосфера | Noosphere |
Список литературы
Қасымбаева Т., Мухаметжанов К. «Жалпы биология» жаратылыстану-математикалық бағытта 10-11 класс. Алматы, Мектеп, 2014 ж
Сартаев А., Гильманов М. «Жалпы биология» жаратылыстану-математикалық бағытта 10-11 класс Алматы, Мектеп, 2014 ж
Сәтімбеков Р., Әлімқұлова Р., Шілдебаев Ж. «Биология» 11-класс. Алматы, Мектеп, 2013 ж
Касымова З., Мухаметжанов К. «Общая биология» 10-11 класс. Мектеп. Алматы, 2014 г.
Сартаев А., Гильманов М. «Общая биология», 10-11 класс. Мектеп. Алматы, 2014 г.
В. Д. Мильграм., «Англо-русские термины по биологии», Москва
Биологический словарь на английском
Л. Г. Акопян, С. Н. Гореликова. Англо-русский словарь биологических терминов, Оренбург, 2009
2
704
78 760 
