Тренажер "Тэбхээнсэг" (по методике Н. Зайцева)

Шойнжонова Дулма Базаровна,

РБНЛИ № 1

Мастер-класс “Тэбхээнсэг”

Танай анхаралда Николай Зайцевай мэдээжэ болоһон методико дээрэ үндэһэлэгдэһэн тэбхээнсэгүүд дурадхагдана. Энэ арга боломжо һурагшадые монгол үзэгүүдтэй богонихон болзор соо танилсуулжа, үенүүдые холбожо, дараань уншаха дадалтай болгохо аргатай. Юуб гэхэдэ, нэн түрүүн монгол бэшэгэй үзэгүүдые үзэжэ эхилхэдээ, үенүүдые бүридхүүлжэ, удаань тэдэнээ нэгэ нюрганда холбожо һурганабди. Энэ графическа дасхалнуудта хэшээлэй нилээд ехэ саг ошодог. Сагаа гамнажа, энэ тэбхээнсэгүүдые хэрэглэжэ байбал тон таарамжатай. Юундэб гэхэдэ, тренажер тусхай хүсэнэгүүдтэй юм. Эдэ хүсэнэгүүдынь һурагшын нюдэндэ торохо газарта, ханада гү, али самбарта, бүхэлеэр үлгөөтэй байха зэргэтэй. Һурагша бүхэн өөрынгөө ябасаар, темпээр гэхэ гү, үзэгүүдээ, үенүүдээ хадуужа абана, холбожо, уншажа һурана.

Монгол бэшэг заалга олон жэлэй туршада манай һургуулида үргэлжэлһөөр. Багша бүхэн өөрын онол аргануудые хэрэглэһэн байна. Энэнь ехэ һайшаалтай. Гэхэтэй хамта уншажа һургаха эгээл шухала шатань юм. Эхин шатадаа хэдэн хэшээлэй туршада һурагшад гараа нугалжа, бэшэлгын дасхалнуудые хэжэ, үзэгүүдээ яһала таниха болодог. Теэд уншаха дадалыень орхингүй, үргэдхэхэ хэрэгтэй байдаг. Тиимэһээ баалалтагүйгөөр һургаха, наадаар һонирхуулжа, үндэһэн бэшэгтээ дуратай болгохо гэһэн шухала зорилгонуудые бэелүүлхэдэ, тус методико хэрэглэжэ боломоор.

Энэ методикын онсо шэнжэнь тон юрын, бэлэхэн, тиимэһээ саг үргэлжэ хэрэглэжэ байбал, һайн үрэ дүн харуулдаг. 5-6 ангиин һурагшадта наһандань таарамжатай. Үзэгүүдээ, үенүүдээ үзэжэ байха үедөө олон янзын наадануудые үнгэргэжэ боломоор. Тэбхээнсэгүүдые бүлэг соо хэрэглэжэ наададаг һэн тула, алдуу хэхэеэ айхагүй, бэе бэетэеэ хамта ажаллажа һураха, эб эетэйгээр байха гэхэ мэтэнь мүнөө сагай ФГОС-ой эрилтэнүүдтэ харюусана.

Аялганууд улаан үнгөөр, хашалгануудай эхин үзэгүүд сэнхир үнгөөр, залгалтанууд ногооноор хэблэгдэнхэй. Үнгэтэ үзэгүүд үзэг, үе түргэн олоходо туһална.

Жэшээлэн хараад үзэе: тусгаар сэдэбтэ багша үгэнүүдые дурадхана. “Табан хушуун мал”. Һурагшад команда болоод, саг баримталаад, үгэнүүдые суглуулна.

Үгышье һаа, эрэ үгэнүүдые суглуулагты гэһэн даабари үгэжэ болохо. Эндэ аялгануудай тааралдал, мүн монгол бэшэгтэ байгаа хашалгануудай тааралдал дабтангаа, наадана.

Үшөө ганса аялганаар эхилһэн үгэнүүдые суглуулагты гээд дурадхахада болоно.

Бэлэн шатаһаа хүндэ руу гэһэн ёһон дээрэ үндэһэлэн ажаллахада таарамжатай.

7-дохи ангиин һурагшадта үйлэ үгэнүүдые суглуулагты гэһэн даабари үгтэжэ болохо.

Жэшээнь, “Минии гэр бүлэ” гэһэн сэдэбээр 2-3 богонихон мэдүүлэлнүүдые зохёогты.

Үгышье һаа, классайнгаа басагадай нэрэнүүдые суглуулагты.

Үгэ падежүүдээр зохилдуулагты.

Олоной тоодо үгэ болгогты гэхэшэлэн олон һонирхолтой наадануудые эмхидхэжэ болохо.

Үндэһэн монгол бэшэгээ үзэе, ургажа байгаа улаан бургааһадтаа, залуушуулдаа дамжуулая. Буряад хэлэнэй багша бүхэн илангаяа монгол бэшэгээ үндэр зэргэдэ мэдэжэ, классһаа гадуур хэшээлнүүдтээ, хэмжээ ябуулгануудтаа хэрэглэжэ ябабалнь, ехэ һайн байгаа. Амжалта хүсэнэб.