Тұрлаусыз мүшелер. Сабақ жоспарына қосымша презентация.

Тұрлаусыз мүшелер

Сөйлемде бастауыш пен баяндауыштың төңірегіне топтасып,бірі –ойды анықтау үшін,екіншісі- ойды толықтыру үшін,үшіншісі ойды пысықтау үшін алынған сөздерді сөйл емнің тұрлаусыз мүшелері дейді.

Тұрлаусыз мүшелер

Толықтауыш

• Толықтауыш деп баяндауыш білдіретін амал-әрекетті,іс-оқиғаны заттық мағына жағынан толықтыру үшін жұмсалатын сөйлем мүшесін айтады.

Сұрақтары

• Кімді ? нені ?
• Кімге ? неге ?
• Кімде ? неде ?
• Кімнен ? неден ?
• Кіммен ? немен ?

Толықтауыш құрылысына қарай:

Толықтауыш тұратын септіктер және толықтауыштың түрлері

Толықтауыштың сұрақтары

Тура толықтауыш табыс септігінде

Мысалдар

Кімді ? нені?

Жанама толықтауыштар

Барыс септігінде

Жатыс септігінде

Шығыс септігінде

Көмектес септігінде

Кімге ? неге?

Кімде ? неде?

Кімнен ? Неден?

Кіммен ? немен?

Жаман-сыйлағанды білмес.

Оқушылар емтихан тапсырды.

Күресуге дәрмен жоқ.

Халықта жер бар.

Күштіден істі озды.

Бала тоқсанды беспен бітірді.

• 1 - ТАПСЫРМА
• Әке, ақылды,төрт,ол оқыған,оқу сөздерін атау және ілік септіктерден басқа септіктерге қойып,толықтауыш етіп сөйлем құраңдар.

3 - тапсырма

Абайдың мына өлең шумақтарынан тура және жанама толықтауышты ажырат.

Білімдіден шыққан сөз

Талаптыға болсын кез.

Нұрын,сырын көруге

Көкірегінде болсын кез .

2-тапсырма

• Төмендегі толықтауышты сөз тіркестерін қолданып сөйлем құра.

Үлкенді сыйла, арыңды сақта,үлкеннен ізет,байлыққа толы,сөзге шебер,отанға қызмет ету.