Түндүк Американын жаратылыш зонасы

Сабактын максаты :

1.Окуучулар материктеги жаратылыш зоналарынын жайгашуу өзгөчөлүгү жана жаныбар , өсүмдүктөр дүйнөсүн тааныйт.

2.Материкте кандай зоналар жайгашкандыгын аныктайт.

3.Топтордо иштөөдө өз пикирин билдирүүгө,бирөөнүн оюн уга билүүгө жана өзүн-өзү баалай билүүгө тарбияланат.

Жаратылыш зонасынын жайгашуусуна кайсы факторлор таасир этет?

1.Географиялык абал

2.Рельеф

3.Климаттык шарттар

4.Өсүмдүктөрү, жаныбарлары

Түндүк Американын жаратылыш зонасы

Арктикалык чөл

Климаты арктикалык, катаал.

январдын

t -30С

июлдун

t - 0 С

ЖЖЧ 100 мм

Топурагы: таштак

Өсүмдүктөрү : мох жана эңилчек.

Арктикалык ч өл

Жаныбарлары:

морж

тюлен ь

Ак аюу

Тундра

-Материктин түндүгүндөгү аралдарда жана жээктерде орун алган.Гудзон булуңу менен Лабрадор аралынын түндүк бөлүгүнө чейин жетет.

Климаты субарктикалык

Январдын t -20 С

июлдун t +8 С

ЖЖЧ 200 - 300 мм

Өсүмдүк :

черника

Саздуу тундра топурагы ,

Көп жылдык тоңдор ээлейт.

карлик кайыңы

голубика

Карибу бугусу

Тундра

Жаныбарлары:

Койбука

Уюл карышкыры

Арктика

түлкүсү

Тайга

-Ийне жалбырактуу өсүмдүктөр.

Климаты мелүүн

январдын t - 20 С

июлдун t + 16 С

ЖЖЧ 300 – 600 мм

Топурагы күл

топурак (подзол)

Чайырлуу көк карагай

Банкс кызыл карагайы

Ак карагай

суусар

Тайга

Жаныбарлары :

сүлөөсүн

багыш

Күрөң аюу

Кара аюу

Аралаш жана жазы жалбырактуу токой

Климаты мелүүн

январдын t – 10 С

июлдун t + 19 С

ЖЖЧ 500 - 700 мм

Боз жана күрөң топурагы

эмен

каштан

Өсүмдүктөрү:

Кант зараңы

Веймутова кызыл карагайы

Аралаш жана жазы жалбырактуу токой

Жаныбарлары :

кемчет

скунс

вапит бугусу

Секвойя -ийне жалбырактуу дарак.Тынч океандын жээктериндеги субтропик токойлорунда бийиктиги 100 м ашкан жоондугу 9 м келген дарак.Кордильер тоолорунун капталдарына мүнөздүү.

Чөл жана жарым чөл

Мексика бөксө тоосунун кургакчыл аймактары

Түндүк Американын жаратылышы адам баласынын таасири астында абдан өзгөрүүдө.

«Таң калтыр!» рубрикасы:

Билесинерби, үкү дан жей турган чычкандар менен тамактанат.Үкү өзү 250 г.Айткылачы, 1 үкү өмүрүндө канча данды сактап калышы мүмкүн?

Үкүнүн орточо жашы 50 жыл

Үкү 1 жылда 1000 чычкан болжол менен жейт

Ар бир чычкан 1 жылда 1 кг дан жейт.

«Таң калтыр!» рубрикасы:

2.Дельфиндер уктаганда бир көзүн ачып укташат экен.

3.Сарган балыгынын сөөгү-жашыл түстө,чегирткенин каны-ак түстө, ал эми рактын каны көк түстө.

4.Быйыл кайсы жыл?

Сокур чычкан бир түндө 76 м жеткен тоннелди казып чыга алат.

Жаратылыш зоналарын аныктоо

Арктикалык чөлдөр

1

2

Тундра

3

Тайга

4

Аралаш жана жазы жалбырактуу токой

5

талаалар

Төмөнкү чекиттердин ордун толтуруп,кайсы жаратылыш зонасына тиешелүү экендигин жазгыла.

Материктин түндүгүндөгү аралдарда жана анын жээктеринде тундра зонасы орун алган.Анда климаттык шарттары катаал,суук жана көп жылдык тоң жатат.Начар өнүккөн саздуу тундра топурактарында мох, эңилчек жана өлөң чөптөр өсөт. Анын чөптөрүнө Карибу деген түндүк бугулары жайылып оттошот.Тундра зонасында муз доорунан бери сакталган чөп жечү зор койбука жашайт.

1.Түндүк Америкадагы эң чоң аянты ээлеген жаратылыш зонасы кайсы?

Б)Тайга

2.Бийиктиги 100 м,диаметри 9 м жеткен ийне жалбырактуу дарактар-«Секвойлор» кайсы жерде өсөт?

Д)Субтропиктик тоолуу токойдо

3.Тайга зонасында таралган топурактын түрү.

В)Подзол(күл) топурак

4.Мексика бөксө тоолорундагы субтропиктик кургакчыл аймактарында өсүүчү өсүмдүк

Б)Кактус

5.Материкте жаратылышка жана айыл чарба иштерине зыян келтирүүчү табигый кырсыктын түрү

В)Торнадо

1.Мага бүгүнкү сабакта ..................................алдым.

2.Мага сабак .....................................................

3.Бүгүнкү сабактан мен........................................ аткара алдым.