Түншэтэй, тэнюун нютаг лэ!

Яруунын аймагай эрдэм һуралсалай таһаг Эгэтын-Адагай дунда hургуули

Түншэтэй, тэнюун нютаг лэ!

Хүдэлмэрилэгшэ: Намсараева Баясана, 9-дэхи ангиин һурагша

Эгэтын-Адаг

2022 он

«Эхэ нютаг тухай

Бодол hаруул, hайхан лэ.

Ори ганса юм тэрэм гэжэ

Ойндоо хурсаар мэдэрнэб» (Н.Нимбуев.)

Эхэ нютаг тухай «hаруул, hайхан бодол» хүн бүхэнэй зүрхэ сэдьхэлдэ хододоо байхал. «Ори ганса» үлгы нютаг, хүйhɵɵрɵɵ холбоотой тоонто, хүн боложо, хүлөө шоройдожо, газарай нюруу гэшхэжэ үндыhэн нютаг хэды hайхан бэ. Эхэ нютагаа эльгэлэн, энэ газарhаа элшэ хүсэ абажа, элүүр энхэ, үнэр баян ажаhууха – жаргал.

Yдэ гол

Эгэтэ гол

Минии нютаг - Эгэтын – Адаг. Энэ тосхон Түхэриг дободо, гурбан голой бэлшэртэ, гурбан бага hууринуудые хамталжа бүридэhэн нютаг.

Үдэ голой хойто бэедэ эдинсэ ногоотой, ая гангаар элбэг, элhэлиг добо байhан. Эртэ урда сагhаа элинсэг хулинсагууднай энэ добо hайхашаан шэлэжэ, эхи табижа, эзэд боложо, түбхинэhэн түүхэтэй

Маарагта гол

Минии нютаг - Эгэтын – Адаг. Энэ тосхон Түхэриг дободо, гурбан голой бэлшэртэ, гурбан бага hууринуудые хамталжа бүридэhэн нютаг. Түхэриг добо. Үдэ голой хойто бэедэ эдинсэ ногоотой, ая гангаар элбэг, элhэлиг добо байhан. Эртэ урда сагhаа элинсэг хулинсагууднай энэ добо hайхашаан шэлэжэ, эхи табижа, эзэд боложо, түбхинэhэн түүхэтэй

Түхэриг нэрэнь түхэреэн гэhэн үгэтэй холбоотой, тааралдуулан добоёо нэрлэhэн хадаа. Тайлбарилбал, үндэр зүүн, баруун хадануудhаа харабал, hайнаар шэртэбэл, дүрбэн зүгhөө тойруулагдаhан мэтэ харагдаха.

Наранай гараха зүүн зүгтэ Заха Ара хада, «Бадма Самбаава» бурханай мунхан. Обоо тахилгата газар аршалан байха. Урда зүгтэ Үдэ голной аажам урдажа, ундалуулжа байдаг.

Баруун зүгтэ баруун хабсагайн эрмэг наншан, гурбан голой бэлшэр, үндэр Обоото хадада «Зүгдэр Намжилма» субарга. Хойноhоо Наандиин, Мунхантын гүбөөнүүд хамгаалан байха. Тухэриг добын Эгэтын – Адаг тосхон хэдэн тээhээ харууhатай нютаг.

Энэл даа, Эгэтын – Адаг

Эжэл hайхан түрэл Хангира.

Ашата Маарагта нютаг

Алад саагуур нэрэнь ханхинаа»

«Эгэтын – Адаг» соло дуунай эдэ үгэнүүд колхозой, нютагай түүхын нэгэ хуудаhа гэршэлнэ. 1930 ондо гурбан бага hууринууд – Хангир, Маарагта, Эгэтын – Адаг хамтаржа, нииилэжэ, түрүүшын «Үнэн ажал» артель тогтоhон, хожомынь Молотовой нэрэмжэтэ «Победа» колхоз боложо хүгжэhэн.

Эгэтын-Адагта

Эгэтын Адагай Түхэриг дободо

Эдирхэн наhамни далижан унгэрөө

Элдинхэн талынгаа сэсэрлиг хоймортоо

Эльгэлэн жарганам, нютагаа бусанхай

Дабталга:

Дууша басагадтай, шамбай хүбүүдтэй,

Духаряа сагаан айрагтай, төөлэй барисатай

Буряад ороноймнай

Түншэтэй тэнуюн нютаг лэ.

Ц-Д.Ц.Дондогой

Нютагаа дээшэнь үргэхэ – буян. Нютагай нюур, шарай – хүн зоной ажабайдал, ажал хэрэгүүд. 168 үрхтэ айл, 1016 зон Эгэтын – Адаг нютагай ажаhуугшад болоно. Хүн зоной үмсын гэр байрын, үйлсэ гудамжануудай байдалаар, нютагай түхэл шарай харагдадаг. Нютагтамнай 6 ехэ үйлсэ гудамжанууд байха, 4 - эйнь самбарнууд анхарал татажа болохо. Ушарыень, үйлсэ- гудамжын нэрэнүүд хэнэй нэрээр нэрлэгдэнхэйб гэhэн томохон самбарнууд гэрэл – зурагуудтай, намтарай тобшо хэhэг бэшэгдэнхэй, гудамжэын зохид газарта хадаатай байдаг.

Дамдиновай, Базаровай үйлсэнүүд

Баруун хажуугай үйлсэ Бадма Дамдинович Дамдиновай нэрээр нэрлэгдэнхэй. 1930 оной «Үнэн ажал» артелиин түрүүлэшгэ, коммунист, колхозой түүхэ тухай «Гурбан голой бэлшэртэ» номой автор, «Хүндэлэлэй тэмдэг» ордентой..

Базаровай үйлсэ

Үдэ голhоо хойшоо нэмжыhэн сэхэ үйлсэ Базаров Бальжинима Дашиевичай гэрэлтэ дурасхаалда зорюулагдан нэрлэгдэhэн. Нютагай бэлигтэй залуу эрдэмтэн, философиин эрдэмэй кандидат, БГСХ –гай ахалагша багша байhан

Гончиковай үйлсэ

3 - дахи гудамжа колхозой түрүүшын үйлсэ, тиимэhээ нариншаг. Эндэ Гончиков Базаржаб Гончикович гэр бүлөөрөө, дүүнэрэйнгээ бүлэнүүдээр хамта ажаhууhан. 1995 ондо Гончиковой нэрэмжэтэ болгогдоhон. Хамтын ажалай эдэбхитэн, комсомолой түрүүшын гэшүүн, 1930 онhоо партида үнэн сэхэ ябажа, «50 жэлэй партиин зэргэдэ» тэмдэгтэ хуртэhэн, дайнай ба ажалай ветеран.

Банзароной үйлсэ

4-хи гудамжын нэрэ баhал ехэ удхатай. Банзарон Рабдан Цыцыктуевичэй нэрэмжэтэ үргэн, баян үйлсэ. 1943 – 1961 онуудта Молотовой нэрэмжэтэ колхоз хүтэлбэрилжэ, 1955 ондо колхоз – миллионер болгоhон габьяатай, партиин ХХ съездын делегат, «Хүндэлэлэй тэмдэг», «Ажалай Улаан Туг» орденуудтай хүндэтэ түрүүлэгшын алдар нэрэ мүнхэлhэн үйлсэ.

Иимэл даа, минии эхэ нютаг – Эгэтын – Адаг. Бууса нютагаа hайхан болгохо ажаябуулга ехэ, харин ажал хэрэгтэ бултадаа эбтэй хабаадажа, аша буянтай үйлэ хэрэгүүдтэ туhаяа хүргэдэг заншалаа, гуримаа алдангүй, саашадаа нютагайнгаа хүгжэлтын зам үшөө баян, үргэн болгохые, үргэлжэлүүлэн ябахые уряалнаб. «Монголшуудай дээдэ гарбалтай Молон багшын найдал оршомой. Түхэригхэн энэ добомнай

Түбхинэхэнь мүнхэ болтогой

Анхаралтайгаар хараhандатнай

баярлаа!

Мартын арбан долоон.

Наадан,наадан,наадан даа!

Наадан гээшэнь hайхан даа!

Наашаа булта ерыт эбтэй,эетэй

Наадаял даа - _?__________