Творчество Ф. Рахимкуловой – источник воспитания (на баш.яз.)

Тема: Балалар я6ыусы3ы Ф.Р2хим4олова ижады-т2рби2 сы4ана4ы.

Ма7сат

Балалар я6ыусы3ы Ф. Р2хим4олованы8 тормош юлын, ижадын 0йр2не1.

Ф. Р2хим4олованы8 ши4ыр6ары балалар 0с0н т2рби2 сы4ана4ы булыуын асы7лау.

Ф. Р2хим4олованы8 ижады ниге6енд2 Тыу4ан илг2, хе6м2тк2 30й01, т0рл0 я7лап камил бул4ан ш2хес т2рби2л21, халы7 ижадына 7ы6ы73ыныу уятыу.

Бурыстар

Ф. Р2хим4олова ижады тура3ында белемде т2р2н2йте1.

Ижади фекерл21 32л2тен 19тере1.

Э6л2не1 –тикшере1 эшен камиллаштырыу.

Актуаллеге

Б0г0нг0 к0н талаптарына яуап бирерлек ш2хес т2рби2л2162 Ф. Р2хим4олова ижадыны8 халы7санлы4ы.

)йр2не1 объекты

Ф. Р2хим4олованы8 ижады, уны8 ши4ыр6ары.

Й0км2тке3е

1-се б1лек.

Балалар я6ыусы3ы Ф. Р2хим24лованы8 тормош юлын 0йр2не1.

2-се б1лек.

Ф. Р2хим4олованы8 Тыу4ан ил, хе6м2т тура3ында4ы ши4ыр6арын 0йр2не1, анализлау.

3-с0 б1лек.

Ф. Р2хим4олова ши4ыр6ары балалар 0с0н т2рби2 сы4ана4ы булыуын, халы7санлы4ын асыу.

№ы4ымта

Ф. Р2хим4олова ши4ыр6арыны8 т2рби21и 232ми2те бик 6ур, с0нки я6ыусы 16е л2: «Мине8 292р62ремде8 т0п герой6ары-а7ыллы, батыр, у84ан балалар. Бар тел2гем шул-баш7алар улар6ан 1рн2к ал3ын,» -тип я66ы.

1-се б1лек.

Р2хим4олова Ф216и2 Абдулла 7ы6ы 1921 йылда Ишембай районы Й2ныры9 ауылында тыуа. Й2шл2й етем 7ал4ан Ф216и2 интернатта т2рби2л2н2. Й2ныры9 ете йыллы7 м2кт2бен тамамла4ас, 1935 йылда )ф0 педагогия техникумына, 1938 йылда Баш7орт педагогия институтына у7ыр4а ин2. Артабан Иш2й ауылында у7ыта, завуч булып эшл2й. Бер нис2 йыл «Пионер» журналында б1лек м0дире вазифа3ын баш7ара. Ф. Р2хим4олова к1бер2к балалар 0с0н я6а. Уны8 ши4ыр6арын, 292р62рен балалар яратып у7ый, с0нки ши4ыр6ары ябай 6а, мауы7тыр4ыс та, ф23емле л2. Ф. Р2хим4олованы8 беренсе китабы «Я7ын ду9» тип атала. Артабан ул балалар 0с0н ши4ыр6ар ижад ит2. «Гел ал4а», «Март 7ояшы», «З2йн2пте8 йыры», «?ы6ыл яуылы7», «!9к2н 7ы66ар» 32м баш7а ши4ыр6ар йыйынты4ы донъя к1р2.

Ф. Р2хим4олова ши4ыр6ар я6ыу мен2н ген2 сикл2нм2й, ул балалар 0с0н хик2й2л2р 62 я6а, м292л2н, «Серле орлоктар», «Ба97ыстар», «Бала са7 иленд2» исемле китаптары ба9ылып сы4а.

2-се б1лек.

Балалар я6ыусы3ы Ф.Р2хим4олова 16ене8 292р62ренд2 балалар6ы батыр, тырыш, ны7ыш, у84ан булыр4а, эш 30й0рг2 0йр2т2. «62би 32р бер ши4ырында хе6м2тк2 30й01 уята. М292л2н, «Саф 3ауа» тиг2н ши4ырында:

Атай ки9к2н утында

Ташып торам мунса4а.

Буран 0йг2н 7ар6ар6ы

К0р2йем д2 юл 3алам.

Мал4а бес2н т0ш0р2м.

Т0шк030н 3ыу эсер2м.

Ысынлап та, ауылда малай6ар ата3ына яр6ам итеп 192. Б2л2к2й62н бала эш 30й0п 1932, 19к2с эшс2н, ег2рле егет, х2ст2рлекле атай буласа7. Илебе6г2 эш7ыуар, эш30й2р егетт2р бик т2 к2р2к.

« 7ы66ар 2с2й, 0л2с2й62н к1реп хе6м2тк2 0йр2н2, т2жриб2 туплай.

М292л2н, «)с 7уян» ши4ырын алып 7арайы7. Халы7: «Ике 7уян 7ыу4ан, бер н2м23е6 7ал4ан», - ти.

Ша4ир2 Ф. Р2хим4олова «)с 7уян» шы4ырында, кире3енс2, ете6, сос бул3а8, «)с 7уянды» ла тотоп була ти:

)с н2м2не8 7ойро4он

Тота бе66е8 0л2с2й.

Б2пес 7арай, бер ы84ай6ан

№ыу буйында 7а6 к0т2,

№0т 7ойол4ан 6ур банканы

№елкет2 л2 3елкет2…

)лг0р2 к2з2 7ымы6ы

Б2пк2л2р 62 3имер2,

Б2пес т2 йылмая.

)лг0р кеше б0т2 эшен эшл2п 0лг0р2. ?ы6 6а 0л2с2йем ке1ек булдыра алырмын тип 7уя, с0нки халы7 2йтмешл2й: «Оя3ында ни к1р32,ос7анында шул була».

Тим2к, хе6м2т 30й0п 19к2н 7ы66ар 32м егетт2р Тыу4ан илен2 фай6алы ш2хест2р булып 19еш2.

Ша4ир2бе6 Тыу4ан илен. Ерен ма7тай, бе66е л2 уны8 т2би42тене8 матурлы4ын, байлы4ы мен2н 3о7ланыр4а, еребе66е8 к1ркен 3а7лар4а, т2би42тте8 й2мен бо6ма97а, илебе66е8 байлы4ын арттырыр4а са7ыра.

М292л2н, «К06г0 Урал» ши4ырында Уралды йырлап данлар4а 31662р6е л2 етм21ен белдер32, «Мин-Баш7ортостандан» ши4ырында Уралы, Баш7ортостаны мен2н ха7лы 4орурлана.

К06г0 Урал.

Кил2м та4ы Уралыма,

К0662р етк2с,

Тик йырлар4а уны данлап

№1662р етм29…

Мин – Баш7ортостандан.

№ора3алар ситт2, 3ин 7ай6ан, тип,

;орур 4ына 7арап торам да,

Ир2йеп т2, берс2 кин2неп т2,

Баш7ортостандан, тим, Уралдан!

Ф21зи2 Р2хим4олова ин2йебе6 62 – т2би42т бала3ы, уны8 мен2н бер б0т0н. Шу4а ла уры9 4алимыны8 т1б2нд2ге 31662ре мен2н килешм2й м0мкин т1гел. «Баш7орт урман4а ин32 – урман, йыл4а буйында й0р0п – йыл4а, тау4а менг2нд2 тау тура3ында йыр сы4арыр».

3-с0 б1лек.

«6иб2 Ф.Р2хим4олова балалар6ы8 холо7 – фи4елен, к18ел неск2лект2рен ябай 6а, тап7ыр 6а 31662р тылсымынан ши4ыр6ар 7оя.

Шу4а л2, у7ыусылар уны8 шигыр6арын е8ел у7ый, к18елг2 я7ын 7абул ит2.

М292л2н, «Я7шы 31662р».

Я7шы 31662р 62 була,

Насар 31662р 62 була.

Я7шы 31662р мен2н ген2

Мине8 д2фт2рем тула.

А7ыллы, у84ан, тырыш,

Ег2рле бала булам бит ул

Мин 16ем.

Ысынлап та, был ши4ыр6ы у7ы4ан 32р бер баланы8 к18еленд2 я7ты той4олар, хист2р тыуа. Бала а7ыллы ла, у84ан да, тырыш та булып 19ерг2 тел2й.

«Батыр, а7ыллы, тырыш, я7шы, к18елле, ны7ыш,30н2рле балалар 292р62ремде8 т0п герой6ары. Бар тел2гем шул – баш7алар улар6ан 1рн2к алып 19к2н», - тип я66ы Ф. Р2хим4олова.

Ф. Р2хим4олованы8 тормошо бик е8елд2н булма4ан,тик тырышлы4ы, ны7ышлы4ы, эш30й01с2н, кешелекле булыуы мен2н таныл4ан ша4ир2, балалар я6ыусы3ы булыу4а иреш2. Шу4а ла ул бе6г2, балалар4а, оло 1рн2к булып тора.

№ы4ымта.

Мине8с2, ша4ир2бе66е8 32р ши4ырынан халы7 ижады ынйылары са4ыла. Уны8 ши4ыр6ары халы7сан.Мин д2 хе6м2т, Тыу4ан ил тура3ында я6ыл4ан ши4ыр6арына ярашлы м272лд2р таптым.М292л2н:

Хе6м2те бар6ы8- х0рм2те бар.

А4асты япра7 би62й, кешене хе6м2т би62й.

А6 30йл2, к1п эшл2.

Эш о9танан 7ур7а.

Эшл2328 эш 7арышмай.

Егет кешег2 етмеш т0рл0 30н2р 62 а6.

?улы белг2н бал ашар.

Кем эшл2м2й, шул ашамай.

Тыу4ан ил тура3ында.

!6 иле8- алтын бишек.

Алтын – к0м0ш яу4ан ер42н тыу4ан-19к2н ил я7шы.

Йомарт илде8 ит2ге ки8.

Сит илд2 салдат бул4ансы, 16 иле8д2 олтан бул.

Ир а7ылы бер алтын, ил а7ылы ме8 алтын.

Ат туй4ан еренд2, ир – тыу4ан иленд2.

Иле бар6ы8 – к0н0 бар.

Ки8 к18елле, балалар к18елен а8ла4ан неск2 хисле, х2ст2рлекле, шул у7 ва7ытта халы7сан ша4ир2бе6 исемен, ижадын 32р бер у7ыусы белерг2 тейеш, тип уйлайым.

« Ф. Р2хим4олова 16ене8 ши4ырында изгелек 7ылыр4а, я7шы эшт2р баш7арыр4а 0нд2й.

Изгелек

Я7шылы7 эшл2328, я7шы,

Нурланып р2хм2т яуыр.

Тик, ай-3ай, я7шы булыуы

№ис е8ел т1гел, ауыр…

« бит ысын кеше булыу

№ис е8ел т1гел, ауыр.

Уны8 7арауы, изгелек

Изгелек булып яуыр!

?улланыл4ан 262би2т

1. Баш7орт совет 262би2те. )ф0, 1967.

2. Ф. Р2хим4олова.Серле орло7тар. )ф0.

3. Ф. Р2хим4олова. Бала са7 иленд2. )ф0. Китап, 1997.

4. «А7бу6ат» журналы. 2014. №7

5. Ф. Р2хим4олова. Й06 юл. )ф0, 1981.

6. Баш7орт халы7 ижады. М2к2лд2р 32м 2йтемд2р. )ф0, 1980.